Arangkada of Leo Lastimosa for March 25, 2009

              BAWOS SA LANA

 

            Wa gyod tay dag-anan sa mga kompaniya sa lana.  Dihang nitidlom pag-ayo ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan ngadto sa $33 matag baril niadtong Disyembre, gipalaway lang nila ang mga konsumidor.  Igo lang ta nilang gi-ulug-ulogan og anam-anam ug daginuton kaayo nga us-os sa presyo sa lokal nga mga produkto sa lana.

            Apan karong nisaka na sang presyo sa lana tungod sa duha ka sagunson nga dagkong laslas sa produksiyon sa Opec dayong tapos sa niaging tuig, labihang abtika sa Petron, Shell ug Chevron (kanhi Caltex) nga nakapasaka sa ilang presyo.  Hinikalimtan ang wa pa mahatag ang nahibilin sa kinatibuk-ang us-os nga ilang gihikaw gikan sa mga konsumidor.

-o0o-

            Nilayat pag-ayo ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan ngadto sa $53.50 matag baril human nilayat ang stock markets sa Asya ug ubang bahin sa kalibotan tungod sa paghangop sa mga magpapatigayon sa pahibawo ni US President Barack Obama pagluwas sa mga bangko gikan sa makahilo nilang mga utang.

Nga gisakyan sab dayon sa mga kompaniya sa lana dinhi sa ato.  Paspas pa sa kilat nga nagkadungan pagpasaka sa presyo sa ilang gasolina, krudo ug kerosene.  Sinalikway ang ilang kinaham nga panagang sa una—niadto nga di sila ganahang mopa-us-os sa presyo sa kabalaka nga maibanan ang ilang ginansiya—nga baleg tulo ka buwan ang ilang imbentaryo, busa di dayon mausab ang presyo.

-o0o-

            Apan sa akong pagsuwat ini, nibalik na sab og tidlom ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.  Ang kasamtangan nga kahinangop sa mga magpapatigayon sa mga lakang ni Obama pagpabarug sa nahugno nga Amerikanhong ekonomiya napulihan sa mas malungtaron nga kamatuoran:  Ang pagtidlom sa konsumo sa lana sa Estados Unidos, ang labing dakong merkado sa lana, ug bisan sa Tsina, ang ikaduhang labing dako nga merkado, tungod sa dakong paghiyos sa kalibotanong ekonomiya.

            Sama sa naandan, isnabon lang gihapon sa mga kompaniya sa lana ang us-os.  Palawayon na sab ta nila.  Kutob ra gyod sila sa pagpaburot sa ilang ginansiya.

-o0o-

            Inutil bang mga konsumidor atubangan ning pinatuyangan nga pagpahimus sa mga kompaniya sa lana?  Igo ba lang tang manghupaw ug magpaabot kanus-a makakitang kagamhanan sa panginahanglan pagbaraw sa pangabuso (nga imposibleng mahitabo kay mas madanihon kay sa pagpanalipod sa interes sa kinabag-an ang mas dakong buhis nga makolekta sa mas taas nga presyo sa lana)?

            Di lagi ta inutil.  Duna lagi tay dakong mahimo.  Nitidlom ang presyo sa lana sa merkado sa kalibotan tungod sa paghiyos sa demanda.  Ang krisis nakaaghat nato pagdaginot.  Hinaot mas madasigon tang molikay sa wa kinahanglanang paggamit sa lana ug mosusi sa mga alternatibo sa lana karong nahibawo tang mao ni labing sakit nga silot nga atong ikapahamtang sa mga buaya sa lana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Isaac Asimov  - "I do not fear computers. I fear the lack of them."