Arangkada of Leo Lastimosa for May 7, 2009

                MAS DAKONG HULGA

 

            Kon ang tuyo sa kagamhanan mao lang ang pagpanalipod sa nasud gikan sa makamatay nga kagaw sa hilanat, nga nagsugod sa Mexico ug paspas nga nikatap sa Estados Unidos, Canada ug ubang kanasuran, himuon niya ang mosunod:

·        Tanggungon niya ang tanang pasahero sa tanang flights sa ayroplano gikan sa mga nasud nga nasudlan na sa kagaw ug buhian lang sila kon matino na nga di makatakod sa lokal nga mga molupyo; ug

·        Did-an sa labing daling panahon ang pagtugpa sa mga ayroplano ug pagdunggo sa mga barko gikan sa mga nasud nga natakdan na sa makamatay nga kagaw.

                        -o0o-

            Apan unsa may kapuslanan kon mapugngan tuod ang sakit apan magkaguliyang sab ang katawhan ug mainutil sab ang nasudnong ekonomiya?  Mao nga kinahanglang balansehon sa kagamhanan ang iyang mga lakang.  Kinahanglang tak-opan ang tanang lutsanan sa kagaw sa paagi nga di hingpit nga mabalda ang inadlawng kalihokan sa mga molupyo.

            Di na hinuon bag-o ang kalibotanong hulga sa kahimsog nga ato karong giatubang.  Gawas sa mas dagkong epidemiya nga nahiagoman sa atong katiguwangan, nasinati na sab sa atong panahon ang SARS (severe acute respiratory system) ug ang bird flu.  Nakalingkawas ang Pilipinas gikan sa maong mga katalagman.  Apan di tungod sa katakos ug kahingpit sa pangandam sa kagamhanan.

                        -o0o-

            Pipila sa buslot sa mga pangandam karon batok sa makamatay nga kagaw sa hilanat nga nabantayan:

·        Gitanggong ang mga gidudahan nga natakdan sa kagaw sud lang sa 24 oras, lahi sa gihimo sa Hong Kong ug ubang kanasuran nga pagtanggong sa mga gidudahan sud sa pito ngadto sa napu ka adlaw nga mao ang incubation period sa kagaw; ug

·        Way klarong listahan sa kaubang mga pasahero kon simbako makaplagan nga nataptan gyod sa kagaw ang mga gidudahan, nasobrahan ang pagsalig nga tumanon ang tugon nga magpahiling dayon sila kon motaas ang temperatura ug maglain ang ilang paminaw.

                        -o0o-

            Ang makamatay nga kagaw sa hilanat di ingon ana kakahadlokan nga di na ta manggawas sa atong mga pinuy-anan, di na manrabaho ug likayan na nato nga morang mga sanglahon ang atong mga silingan.  Ang kagaw kon moabot na man gyod sa atong nataran di masagang pinaagi sa taphaw nga mascara ni mahudlat sa usa ka milyon ka kapsula nga wa pa masuwayi kon magsilbi ba batok sa kagaw nga karon pa nailhi.

            Makatabang sa tanang hingtungdan kon magpadayon sa atong naandang kalihokan—sa atong naandang pagpanlimpiyo sa atong kaugalingon, naandang pagpanghunaw sa kamot ug naandang pagtabon sa atong baba kon moubo ug moatsi.  Mas daghang nangamatay tungod sa kahugaw sa atong palibot ug sa pagkagusbat sa atong kalikopan.  Mas daghang nakalas tungod sa katimawa sa kinabag-an ug sa pagpabaya sa kagamhanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com