BAKAK SA VAT
Ang pagarpar sa gobyerno mao nga ang mga dato maoy labing maigo sa value added tax (VAT), ug gamay ra kaayong mamisik sa mga kabos, kon duna man. Ang kamatuoran mao nga ang mga dato igo lang mopasa sa bisan unsang dugang palas-unon sa labing uwahing pagpalapad sa VAT ngadto sa mga kabos. Ug ang laing kamatuoran mao nga ang mga kabos way laing kapasahan gawas sa namiyahok nilang mga pitaka.
Ang pagarpar sa gobyerno mao nga ang pagkaon sa mga kabos, sama sa mga isda ug mga utanon, di maigo sa VAT. Ang kamatuoran mao nga ang mga isda ug mga utanon di makalayat gikan sa kadagatan ug umahan ngadto sa kimpang nga talad-kan-anan sa nagtakilid nga mga barungbarong sa mga kabos. Ang mga isda ug mga utanon kinahanglang ikarga sa mga sakyanan nga nagkinahanglan og krudo nga, kon nalipat ang gobyerno, giapilan nilag bunal og VAT.
-o0o-
Ang mas makapakugang nga kamatuoran gibundak ni Jojo dela Victoria, project director sa Cebu City Bantay Dagat Commission: Tungod sa VAT, magnihit ang suplay sa isda sa Sugbo. Ug ang laing di malalis nga kamatuoran mao nga kon magnihit ang suplay segurong molayat na sang presyo sa isda.
Si dela Victoria nipasabot sa DYAB Radyo Patrol nga peligrong mawagtang gikan sa Sugbo ang 30% sa iyang suplay sa isda gikan sa Masbate. Tungod sa kalayo sa Masbate gikan sa Sugbo, mas dako nang ilang gasto paghakot sa isda paingon sa merkado sa Pasil, ang labing dakong merkado sa isda sa Sugbo. Ug kay di na man silang ka-kumpitinsiya sa presyo sa isda gikan sa mas duol nga kadagatan sa Sugbo ug sa Bohol, mapugos ang mga mangingisda sa Masbate paghatod sa ilang abot ngadto sa mas duol nga pantalan sa Iloilo.
Nipasabot si dela Victoria sa gobyerno nga kon way himoon ang gobyerno pagsalbar sa industriya sa isda, gawas nga mahikawan ang mga konsumidor sa himsog nga tinubdan sa pagkaon, mangakub pa gyong kaldero sa mga mangingisda.
-o0o-
Gawas sa tinuod nga epekto sa VAT ngadto sa suplay ug presyo sa isda, may kaliboan ug usa pa ka negatibong epekto sa VAT nga gililong gobyerno gikan sa katawhan.
Di pa maklarong hingpit nga kadaot sa VAT sa mosunod nga mga adlaw. Di kayak-an sa gobyerno hangtod sa hangtod ang petisyon sa transport groups para sa uminto sa plitehan ni ang pilupilo nga patong sa presyo sa kada ang-ang sa produksiyon sa mga palaliton ug mga serbisyo.
Di na kahugtang bakos sa mga kabos. Ang bugtong kapilian mao na lang ang pag-iban o paghunong sa ilang pagkaon. Sa di pa sila lunosan sa gutom, mahimong moulbong ilang kasuko nga igo gyong makapukan sa gobyerno. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
