H1N1 UG DENGUE
Haskang sayona rang likayan sa Influenza A (H1N1) virus kon sundon lang ang mosunod nga mga tambag:
· Panabon og tissue paper sa imong baba ug ilong kon moubo o moatsi, ilabay ang papel sa basurahan human gamita;
· Panghunaw sa mga kamot ginamit ang tubig ug sabon, labi na human sa pag-ubo o pag-atsi, epektibo sang alcohol nga ihugas sa kamot;
· Likayi ang paghikap sa imong baba, ilong ug mata aron nga di matakdan sa kagaw; ug
· Puyo sa bay kon hilantan, ubhon ug sip-unon ug ayaw una paduol sa ubang mga sakop sa pamilya aron nga di sila nimo matakdan.
-o0o-
Apan bisan unsa pa kamabinantayon, wa kay mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon gikan sa ubang mga tawo nga di sama kamabinantayon nga imong ikasugat sadan, ikatapad sa mga sakyanan, ikaduol sa tulonghaan o shopping mall o simbahan, ug ikadungan sa elevators ug mga buhatan.
Kon imong badlungon ang matag moubo ug moatsi nga di manabon di maihap sa tudlo ang imong ikaaway. Kon ikaw say molikay, malangay ug mahasol pag-ayo sa pag-atras-abante ug paglikuliko gawas nga mahimong nalagsikan na sa kagaw sa di pang kapalayo. Sa pagtapos sa adlaw, mahiagom ka sa tensiyon. Nga makapahuyang sa imong panagang sa lawas. Nga maoy ampaw sa kagaw sa hilanat ug ubang mga sakit.
-o0o-
Bahala na kon nikatap nang kagaw sa Nueva Ecija, Bulacan, Zambales ug bisan dinhi sa Sugbo ug Bohol, gipasaligan tang Health Secretary Francisco Duque III nga huyang rang kagaw nga nisud sa Pilipinas. Nga kasarangan rang hilanat ang motakboy nato. Ug nga di na gani ta kinahanglang magpa-ospital.
Apan kay wa may bisan usa nga makaseguro, bisan si Duque, nga huyang ang tanang kagaw nga motakboy nato kinahanglan ta nga manghunaw, kinahanglan tang manabon sa atong baba ug ilong kon moubo ug moatsi ug kinahanglan ta nga magpatan-aw sa tambalanan sa di pa magluklok sa atong mga pinuy-anan buwag sa ubang mga sakop sa atong pamilya.
-o0o-
Gigamit sa DOH ang dengue pagpasabot nato nga di ang A (H1N1) ang labing kahadlokan nga sakit karon. Unsa may ilang gihimo batok sa dengue? Bisan kon ang ilang nasudnong epidemiologist, si Dr. Eric Tayag, kaniadto rang nipasidaan nga ang labing epektibong panagang sa dengue mao ang pagpanlimpiyo sa palibot kay ang fogging gawas nga di makapatay sa mga lamok makadaot pa gyod sa mga molupyo, ang DOH wa kabaraw sa lokal nga mga opisyal nga nakahukom nga mas dako ang komisyon sa mga kemikal kay sa mga silhig.
Inay edukahon ang mga politiko, ang DOH nisipsip nila. Di kahibudngan. Kay ang ilang pangu inay motinuod pagpanalipod sa katawhan nikabayo na man hinuon sa sakit aron pagpalambo sa iyang pamolitika. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
