Labing kumon ug, kon kumpiyansahan, labing peligrong epekto sa nagsige og taas nga temperatura sa ting-init mao ang dehydration. Nga maoy akong nahiagoman sa tibuok adlaw nga pagbuwad sa adlaw niadtong Dominggo. Bisan ang aircon sa among crew cab sa DYAB Abante Pa, Bisaya! napakyas pagsagang sa naglingiting nga kainit.
Giuhaw ko sa kutas namong biyahe gikan sa birthday party ni Ma'am Yuding Falcis sa iyang beach resort sa Compostela paingon sa Bluewater Maribago Beach Resort sa Opon nga nagtimaan sa Earth Day. Apan kay gipabasa pa man ko og sugilanon sa higanteng dakit sa karaang Catmon, gibalibaran nakong gitanyag nga tubig. Ang kalangay pag-inom nisangpot sa kaluya. Nga nagpadayon bisan giunsa nako pagpamawi og yarok hangtod sa panihapon.
-o0o-
Ang nahitabo nako maoy labing kalmang kaso sa dehydration. Mas seryusong mga timaan naglakip sa labad sa ulo, kalit nga paghanap sa panan-aw, pagtidlom sa presyon sa dugo ug pagkalipong. Kon di matambalan, ang dehydration mosangpot sa kasamtangang pagkawa sa kabuot, pagkawa sa panimuot, paghubag sa dila ug, sa labing grabeng mga kaso, kamatayon.Mosangpot ang dehydration kon mawagtang ang 2% sa tubig sa lawas. Mao nga mas maayong mag-anam-anam og inom og tubig. Kon paabuton nga uhawon na pag-ayo, mahimong uwahi na: Gil-asan na, di na ganahang mokaon, mag-uga nang panit, mokusog ang pitik sa kasingkasing, hilantan ug kapuyon na.
-o0o-
Dugang mga timaan sa dehydration: Pagmenos sa ihi, lagom nang kolor sa ihi, kasakit sa pagpangihi, kasaputon, wa nay luha kon mohilak, pag-uga sa baba, pagduka, paglawom sa mga mata, ug pagkalimtanon.
Mokusog ang pitik sa kasingkasing pagtapak sa pagtidlom sa tubig sa dugo (plasma). Ang hilanat nanukad sa pagmenos sa singot. Ang 5% nga pagkawa sa tubig mosangpot sa pagkalipong. Kon moabot og 15% ang mawa nga tubig, mangunot ang panit ug mokisdom ang panan-aw. Ang pagkawa sa mas daghang tubig mosangpot sa kamatayon.
-o0o-
Sa pag-inom og tubig, mas maayong magsobra kay sa magkuwang. Way daotang epekto sa lawas kon masobrahan ang tubig. Kay ang kidneys motangtang dayon sa sobrang tubig pinaagi sa mas daghan nga ihi ug mas sagunson nga pagpangihi. Nipasidaan hinuon ang mga eksperto nga ang lunlon nga tubig di makapugong sa dehydration. Kinahanglan sab nga tapakan ang electrolytes (nga naglakip sa asin), nga mawa uban sa singot.
Makatabang batok sa dehydration ang softdrinks, sports drinks ug pedialyte (alang sa mga bata nga dehydrated tungod sa sakit). Makapasamot hinuon ang bino. Laing sayon nga mga tinubdan sa electrolytes mao ang gatas, saging, avocado, mansanas ug brown rice. Sa mga kaso nga gikuyapan nang pasyente, nga di na mahimong ipa-inom sa baba ang electrolytes, ipaagi na ni sa intravenous (IV) therapy. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
