TINDERA SA BUGAS
Kon ang tindera og bugas magpautang sa iyang baligya ug di siya bayran sa gikasabotan nga panahon, daghan siya og kapilian: Mahimo niyang tultulon ug paninglan ang nakautang, mahimong hatagan og laing lugway, mahimo niyang yawyawan ug awayon, mahimo niyang ikiha, o mahimo niyang kalimtan na lang. Ang tindera, bisan sa kaubos sa iyang edukasyon, bisan wa siyang kataak og kolehiyo, nahibawo sa labing dakong risgo sa iyang pagpautang----nga matabla ang iyang puhonan.
Ang mas dagkong mga magpapatigayon dunay mas dakong kahigayonan sa pagpanalipod sa ilang puhonan. Mahimo nilang papirmahon og kontrata ang mangutang, o pangayoan og collateral, o i-blacklist aron nga di nang kapangutang sa ilang kaubanang mas dagko pang mga magpapatigayon, o magpalaban sa hingtungdang mga ahensiya sa kagamhanan aron lang mapugos ang may atraso nila sa pagbayad.
-o0o-
Mahimo gani nilang yatakan ang mga balaod. Ug kon badlungon sa ilang kalapasan, mahimo nilang hudlaton ang kagamhanan ug ang kinabag-an sa katawhan.
Nga maoy gihimo sa mga tag-iya sa pribadong mga tambalanan. Sud na karon sa daghang katuigan, gitanggong ang ilang mga pasyente nga way ikabayad. Naneguro ang mga tambalanan nga mabayran, bahala na kon nisamot kalisod ang kahimtang sa kabos nilang mga pasyente, kay nisamot pagburot ang ilang bayranan ug busa nisamot pagtidlom ang ilang kahigayonan nga makabayad.
Ug karon nga sa kataposan na-eskandalo na pag-ayo ang pipila ka nagpakabana nga mga opisyal sa kagamhanan, nga igong nakapalihok nila pagbadlong sa nangalisbo nga kahiwian, ang mga tambalanan nanghudlat dayon nga di na manawat og mga pasyente kon di bakwion ang balaod nga nagdili nila pagtanggong sa mga utangan.
-o0o-
Lahi sa tindera og bugas, gusto sa pribadong mga tambalanan nga ang kagamhanan maoy maningil sa mga utangan nila. Lahi sa tindera nga nidawat sa risgo nga daganan sa mga utangan, ang mga tambalanan nagpatuyang sa nag-aliwaros nilang tinguha nga lunlon ginansiya ray makuha sa ilang patigayon.
Ug lahi sa tindera nga nagpakahilom pag-ihap sa iyang alkanse, ang mga tambalanan nagpapating pa sa pagpangayo og kuwarta sa kagamhanan nga ma-una-una nila pagkolekta samtang wa pang kabayad ang mga pasyente.
-o0o-
Sakto si Senadora Pia Cayetano. Di makiangayon nga ihan-ok sa pribadong mga tambalanan ang tanan nilang suliran ngadto lang sa duha ka pahina nga balaod. Wa niya isulti, apan di sab angayng mangiyugpos ang kagamhanan pag-ulog-ulog sa ilang kaugalingon nga maatiman nang kahimsog sa katawhan karon nga di na katanggong nila ang mga tambalanan.
Ang pait nga kamatuoran mao nga napakyas ang kagamhanan paghatag sa batakang panginahanglan sa panglawas sa kinabag-an sa iyang katawhan. Ang pribado nga mga tambalanan mao lay usa sa nahan-okan sa maong pagpabaya. Nga inay motabang, niapil hinuon pagpahimus sa mga napasagdan. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
