Kon ang konsumidor di hatagan og tukmang sukli, o binuangan sa presyo, timbang, o kalidad sa iyang gipalit, o ilaron sa kuwestiyonableng mga promo, kinahanglan nga mohangad siya sa langit ug mangilaba og balaanong tabang. Kay dako ang kahigayonan nga wa siyay hustisya nga makuha dinhi sa yuta.
Kon modangop siya sa Department of Trade and Industry (DTI), dako ang kahigayonan nga ipasa siya sa Department of Health (DOH) o sa Department of Agriculture (DA). Nga kon abtan sab og tapol, mosumbalik pagpasa niya ngadto sa DTI. Ug kon molahutay pagreklamo ang konsumidor, pangayoan siya og pormal ug sinuwat nga reklamo.
-o0o-
Nga di unta angayng mahitabo. Kay ubos sa Consumer Act of the Philippines, nga nag-detalye sa giisip nga bill of rights sa mga konsumidor, gawas nga labihang sayona sa pagreklamo, ang mga buhatan sa gobyerno gitahasan pa gyod sa paghimo sa tanan aron kapanalipdan ang batakang katungod sa mga konsumidor. Sa labing daling panahon.
Ang DA, DTI ug DOH makahimo sa paglusad og pormal nga imbestigasyon bisan way reklamo gikan sa nabiktima nga konsumidor. Nga dumalahon sa consumer arbitration officers nga naghupot sa orihinal ug eksklusibo nga hurisdiksiyon sa paghusay sa mga reklamo. Hatagan ang konsumidor ug negosyante sa tanang kahigayonan pagpanalipod sa ilang masig ka habig.
-o0o-
Unang himuon sa consumer arbitration officers mao ang pagdasig sa nagkasungi nga mga partido sa pagkab-ot og kauyonan. Apan kon di gyod magka-uyon, kinahanglan siyang mohimo og pormal nga imbestigasyon, mohusay ug mohukom sa kaso.Labihang dakoa sa gahom sa consumer arbitration officers aron pagseguro nga mahibaw-an gyod ang tinuod:
- Mahimo siyang mopatawag sa mga saksi ug mopapanumpa nila;
- Makaluwat siya og subpoena (pagpugos sa mga saksi paghatag og testimoniya) ug subpoena duces tecum (pagpugos pagkuha sa gikinahanglang mga dokumento); ug
- Mahimong lakturon ang proseso ug hukman ang kaso sud sa 15 ka adlaw human sa imbestigasyon.
-o0o-
Kon ipatigbabaw lang ang mga probisyon sa Republic Act 7394 (nga kon nakalimot ang DA, DTI ug DOH mao ang Consumer Act nga napasar niadtong Abril 13, 1992), wa gyod untay rason ang hingtungdang mga buhatan sa gobyerno sa pagtalaw ug pagtapol. Gawas kon konsabo gyod nilang mapahimuslanong mga negosyante, angayng timan-an sa DA, DTI ug DOH nga ilang trabaho ang pagpagpatigbabaw sa mosunod nga mga katungod sa mga konsumidor:
- Panalipdan gikan sa mga hulga sa panglawas ug kaluwas;
- Panalipdan batok sa pangilad, di makiangayon ug salawayon nga mga paagi sa pagbaligya;
- Hatagan og kasayuran ug edukasyon aron mas makatarung pagpili ug mas tukmang paggamit sa iyang mga katungod ang konsumidor;
- Pagtakda sa mga katungod ug mga paagi sa pagreklamo; ug
- Pagpa-apil sa mga representante sa mga konsumidor sa pag-umol sa katilingbanon ug ekonomikanhon nga mga lagda. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com
