Arangkada for September 1, 2007

       HULGA SA TAXI

 

       Ang taxi operators sa Sugbo nipasidaan nga manghunong sila pagpadagan sa ilang mga sakyanan kon pugson sila sa BIR pagbayad sa paghatag og resibo sa ilang mga pasahero nga maoy basehan sa buhis nga ipahamtang batok nila.  Ang gasto pagtaod sa bag-ong mga metro nga makapatik og resibo di maoy labing dakong hinungdan sa ilang pagsupak.  Bisan tuod kon mobalor og P40,000 ang matag usa tungod sa ipasukip nga kahimanan nga mopahibawo sa BIR pilay kita sa taxi.

        Ang labing gikahadlokan sa mga sakop sa Metro Cebu Taxi Operators Association (MCTOA) mao ang mas dakong buhis nga ipahamtang sa BIR pinasikad sa kita sa ilang taxi units.  Matod ni Chiquito Obeso sa Spider Taxi morang sentensiya sa kamatayon ang nag-ung-ong batok sa ilang mga patigayon.

-o0o-

        Suma sa kuwentada sa MCTOA, ang usa ka taxi driver mokita og P2,700 sa tibuok adlaw nga pamasahero.  Sa maong kantidad, P1,400 ang magasto alang sa LPG, P800 alang sa abangan sa sakyanan ug P500 ang mahibilin nga mada alang sa iyang pamilya.

        Si Obeso nipasabot nga di makiangayon nga ang tibuok P2,700 maoy buhisan kay P800 ra may ilang nadawat.  Matod ni Atty. Kenneth Ong sa BIR 3% nga common carriers tax ray ipahamtang.  Ug ang konsumo sa LPG ug ubang panginahanglan sa operasyon sa taxi mahimong ideklarar sa operators nga gasto aron maibanan ang ilang kita nga maoy pahamtangan sa 35% nga income tax.

        Apan si Paul Corominas sa CTC Taxi niingon nga bisan kapila na subli-sublia og subay sa ilang accountants ang formula sa BIR mosangpot gyod sa dako nilang alkanse.

-o0o-

        Sa pikas nga bahin, ang mga pasahero nga nangapil sa inadlawng survey sa DYAB Abante Bisaya nihangop sa pagluwat na sa mga taxi og resibo:

·         Dali rang mailhan ug masilotan ang taxi drivers nga nanglubag ug nagbinuang nila;

·         Sayon rang pagsubay kon mahibilin sa taxi ang ilang mga butang;

·         Mas sayon nang pagpa-reimburse sa ilang plitehan sa ilang mga buhatan; ug

·         Mas kasaligan nang sukaranan sa pagkuwenta sa buhis nga kolektahon sa kagamhanan.

-o0o-

        Natuki ang kontrobersiya atol sa Kapamilya Media Forum sa DYAB ug SkyCable nga gipahigayon sa SM City Entertainment Plaza.  Si Ong nitambag nilang Obeso ug kaubanan sa pagpatin-aw sa kalisod sa ilang patigayon ngadto sa ulohang buhatan sa BIR.

        May sukaranan nga maaslom ang dagway sa mga opisyal sa MCTOA.  Isip pilot area sa pagpausbaw sa common carriers tax sugod niadtong 2004, mas dako ang buhis nga ilang gibayran kay sa taxi operators sa Manila ug ubang bahin sa nasud nga padayong nagpahimus sa karaang ubos kaayong buhis.  Apan madakdakan lang diay gihapon sila sa desperadong paningkamot sa kagamhanan pagtapak sa dakong alkanse sa ilang koleksiyon.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 31, 2007

          GUBAT SA EMAIL

 

          Usa sa nahimong sentro sa nisamot kahigpit nga kumpetisyon sa higanteng mga kompaniya sa Internet mao ang gitanyag nilang libre nga email accounts.  Ang GMail sa Google nga maoy labing dako og storage niadto ( 2.9 gigabytes) naapsan na sa duha niya ka labing higpit nga mga karibal:  Ang Hotmail sa Microsoft nipaburot sa ilang libreng storage ngadto sa 5 gigabytes; samtang ang Yahoo Mail nipakugang sa tanan pinaagi sa pagtanyag og unlimited nga storage.

          Ang Hotmail maoy una nakong email account.   Sama sa kasagarang nabag-ohan sa email, naghimo sab ko og buwag nga account sa Yahoo.  Wa na kong kasabot dihang giawhag sa akong paboritong kolumnista sa Business World nga si Thads Bentulan nga suwayan sang GMail.   Apan kinahanglang maghuwat kog imbitasyon.  Dihang sa kataposan gidapit kong Bino Guerrero, wa na ko molingi sa Hotmail ug Yahoo.

-o0o-

          Samtang ang email, uban sa text messaging, maoy gibasol sa inanayng pagkamatay sa gitawag na karon nga "snail mail" sa koreyo, nameligro sab nga maapsan sa mas paspas nga komunikasyon:   Instant messaging (IM).  Nga maoy usa sa nakapapilit nako sa GMail.  Kay makahimo ka pag-chat sud sa GMail sa way pag-download ug pag-install sa Google Talk ug sa mas bug-at nga Yahoo Messenger ug MSN Messenger.

          Apan ang Yahoo ug MSN wa mangiyugpos.   Gihiusa ang ilang duha ka IM.  Ang Yahoo nitanyag sab og web-based nga bersiyon sa YM.  Susama sa web-based sab nga GTalk sa Google.   Samtang nangiwit nang MSN ug naapsan nang GMail, ang Yahoo padayong nipalambo sa ilang labaw sa teknolohiya sa IM pinaagi sa pagtanyag nag chat sa YM ug MSN sud sa Yahoo Mail.

          Ug ang Yahoo way plano sa paghunong pagpahimus sa ilang bentaha.

-o0o-

          Ang bag-ong Yahoo Mail motanyag sa mosunod nga mga adlaw sa Pilipinas ug ubang piniling mga nasud og libreng text messaging.   Ang bugtong gikinahanglan mao ang pagbutang sa cell phone number sa imong contacts aron nga ilang ngan na lay i-click pagpada og text.

          Wa pa hinuon kong kahibawo unlimited ba ang libreng text messaging.   O sama ra sa Yahoo Messenger karon nga makapada lag duha ka text messages ug kinahanglan nang tubagon (may bayad nang P2.50 matag mensahe) sa gipadad-ang cell phone.

-o0o-

          Bisan sa tanang maayong kausaban sa Yahoo Mail, padayon kong mopilit sa GMail:

·         Lahi sa Hotmail ug Yahoo, makuha nakong emails sa GMail sa uban nakong accounts;

·         Maka-email ko sa GMail nga magda sa akong company address nga leo_lastimosa@abs-cbn.com;

·         Maka-email ko ngadto sa 500 ka contacts sa usa lang ka click, lahi sa Yahoo nga hangtod 50 ray mapadad-an; ug

·         Ang PC sa akong buhatan (Windows 98) di kapalihok sa bag-ong Yahoo Mail (nga nagkinahanglag XP).  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 29, 2007

          SAMOT KAPATING      

 

          Kon naglaom kang madutlan nang mga opisyal sa kagamhanan sa kauwaw, o bisan gamayng kaikog na lang, tungod sa pagpakabana sa mga magbubuhis pagbantay giunsa paggasto ang ilang kuwarta, basaha ni og hilak:

·         Ang surveillance cameras sa 12^th Asean Summit (1) bisan sa pasidaan sa kahiwian gipahatagan sa korte og pasiunang bayad, (2) bisan sa nisunod nga kauyonan tali sa Visayas Ombudsman ug DPWH nakakuha sa ikaduhang hugna sa bayad, ug (3) bisan wa dawata sa lokal nga kapolisan mahimong maimpasan gyod sa kinatibuk-ang makalilisang nga P83 milyones;

·         Ang decorative lampposts sa samang summit human nabisto nga gipaburot pag-ayong presyo wa na bayri ang kuryente ug gipasagdan na lang sa DPWH ug mga kontraktor nga na-ponder, naguba ug gihimulbolan sa mas gagmayng mga kawatan;

-o0o-

·         Ang mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa CICC padayong giyak-an sa Visayas Ombudsman pipila ka buwan human gipasanginlang namolitika, gikiha ug gipapulihan si acting deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago;

·         Ang mga kawani sa Kapitolyo nga gipasanginlang nanghatag sa gitipigang mga dokumento sa CICC ngadto sa media ug Ombudsman gipanglabay gawas sa ilang mga buhatan;

·         Ang nagpakabana nga mga magbubuhis nga igo lang nibarug sa ilang katungod nga gipatigbabaw sa batakang balaod pagpakisayod giunsa paggasto ang ilang kuwarta mao hinuoy gipangiha ug gipanggukod; ug

·         Si Gobernador Gwen Garcia nga 207 na ka adlawng nihikaw sa mga dokumento sa CICC, nga ubos sa balaod obligado siyang mopakita sa mga Sugbuanon, padayong nanghambog nga nakatukod sa baratong world class convention center bisan nabistong mas gamay ang iyang gihatag nga mga numero ug nangliki ug naguba nang pipila ka bahin sa walo pa ka buwan nga building.

-o0o-

          Masulub-on kong mopahibawo nimo nga ang gikuwestiyong mga transaksiyon sa Sugbo kumingking ra sa utrong wa matarung pagsusi nga mas dagkong kahiwian sa nasudnong kagamhanan:   (1) $2 milyones nga suburnong gipasangil batok ni kanhi Justice Secretary Nani Perez; (2) P728 milyones nga fertilizer scam ni Joc-Joc Bolante; ug $329 milyones nga broadband agreement uban sa kompaniya sa China.

          Unsa may hinungdan nganong morag kalit lang natugkan og ikog ug sungay ang mga opisyal sa kagamhanan nga nisamot na mang ilang naandang pabaga ug papating?

-o0o-

          Di ta kinahanglang motan-aw og layo.   Ang tubag nagtungkawo sa Malakanyang.

          Hangtod di matarung pagsusi ang pasangil sa pagpanikas ni Pres. Arroyo sa 2004, hangtod di matarung pagtubag ang pasangil nga kinawat ang iyang mandato, hangtod gamiton lang gihapong makinarya sa kagamhanan pagluok sa kamatuoran, ug hangtod hudlaton lang gihapong pakigbisog sa katawhan alang sa kausaban pinaagi sa paghadlok nila sa mas laksot niyang mga kaatbang, ang mga sumusunod sa presidente padayong magtuo nga makapatuyang sa ilang gibati ug, sama sa ilang amo, di sila madutlan sa balaod.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 28, 2007

          CHIZ v. PING

 

          Ang paglaom nga magkahiusa nang oposisyon tungod sa determinado nilang paningkamot pagbanhaw sa imbestigasyon sa Hello Garci scandal natay-og sa nagkasungi nga pamostura sa pipila sa ilang mga sakop.   Samtang nagkahiusa sila sa pagpaluyo sa awhag ni Senador Panfilo Lacson nga banhawon ang pakisusi sa gikatahong panagsulti nilang Pres. Arroyo ug kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano, nitumaw nang managlahi nilang mga tumong.

          May mga lider sa oposisyon nga naghisgot na sa kahigayonan pagbanhaw sa impeachment complaint batok ni Arroyo pinasikad sa bag-ong kasayuran nga mahimong makuha gikan ni Vidal Doble ug sa ubang mga saksi nga ipatawag sa mga senador.   Apan silang Lacson ug kaubanan niangkon nga ang labing dinaliang tumong sa bag-ong imbestigasyon di na ang pagpalagpot ni Arroyo kon dili ang pagtino na lang nga di masubli ang pagpanikas sa umaabot nga mga piniliay.

-o0o-

          Si Senador Chiz Escudero, kansang panagsungi uban ni Lacson wa matago tungod sa managlahi nilang boto sa liderato sa Senado, nipahibawo sa DYAB Abante Bisaya nga nag-andam na siya og mga pangutana ngadto ni Doble ug kaubanan nga sukwahi sa direksiyon sa pakisusi ni Lacson.   Samtang interesado si Lacson nga mahibawo nganong naapil si Mike Defensor sa pagpaminaw sa ISAFP sa panagsulti sa telepono sa mga lider sa oposisyon, si Escudero gustong magsusi nganong may mga lider sa oposisyon nga wa maapil.

          Pananglitan, nipasidaan nang daan si Escudero nga iyang pangutan-on si Doble nganong wa nila apila pagpaminaw ang telepono ni Lacson.   O sa laing lider sa oposisyon nga si Senador Jinggoy Estrada.  Wa hinuon niya apila paghisgot nganong way pagsuway pag-tap sa telepono ni kanhi presidente Joseph Estrada nga maoy giilang utok ug labing dakong tigpaluyo sa kandidatura ni anhing Fernando Poe Jr.

-o0o-

          Wa kalawata ni Escudero ang pagtino ni Lacson nga di si Arroyo ang nagpa-wiretap ni Garcillano.   Matod niya di ikasalikway ang kahigayonan nga mahimong nakalimot lang si Arroyo sa maniobrang iyang gipasiugdahan.

          Gikataw-an sab ni Escudero ang pasidaan ni Senador Joker Arroyo, kinsa niduaw sa DYAB sa niaging semana, nga mahimong mabilanggo ang mga senador kay ilegal ang Hello Garci tapes.   Matod ni Escudero gamay rang silot sa Republic Act 4200 gawas nga may immunity ang mga senador sa pagtuman sa ilang gimbuhaton.

-o0o-

          Si Prof. Harry L. Roque Jr., sa iyang bahin, nitataw nga way kalapasan nga mahimo ang mga senador.   Kay cellular phones ang gigamit sa Hello Garci.  Maong wa maapil sa pagdili sa RA 4200 sa pag-record sa mga panagsulti nga maggamit og kable.

          Gipasabot sang Roque nga ang panagsulti nilang Arroyo ug Garcillano di pribado, nga mao ray gipanalipdan sa RA 4200, kay naglambigit man kini ug busa angayng motahan sa interes sa publiko.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 27, 2007

       YATAK SA KASAYSAYAN

 

       Atong mga tinun-an maoy labing naglibog sa holiday economics ni Pres. Arroyo.  Human sa pasiuna nilang kahinangop nga madugangan og adlaw ang ilang weekend, nidatom sa linghod nilang pangisip ang mas kalibogan nga kahulogan sa pag-irug-irog sa mga petsa sa nasudnong holidays.

        Pipila nako ka mga tinun-an sa STC nipadayag sa ilang kabalaka nga inanay nang makalimtan ang kahulogan sa holidays, sama sa National Heroes' Day nga maoy hinungdan sa holiday karong adlawa, kon buwagon nang adlaw sa pagtimaan ug ang adlaw nga way trabaho ug way klase.  Unsaon man tuod paghinumdom sa katawhan sa kamahinungdanon sa holidays kon mas gihatagan og importansiya sa kagamhanan ang pagdasig nila sa paglaag ug paggasto sa ilang kuwarta?

-o0o-

        Ang lusot sa Malakanyang nga wa nila bugalbugali ang kasaysayan kay ang pagtimaan sa mahinungdanong mga adlaw sa atong mga bayani nagpabilin sa samang petsa.  Igo lang nilang giirog ang holidays aron nga masumpay sa mga adlawng Sabado ug Dominggo.

        Apan may sukaranan ang kabalaka nga di na hingpit ang kahigayonan sa katawhan pagkat-on og mga leksiyon sa pakigbisog ug pagpakamatay sa atong mga bayani alang sa kausaban ug kaugalingnan kon may trabaho ug may klase ang holidays nga gipahinungod nila.  Ang pagdeklarar nga holiday ang adlaw sa pagpatay nilang Andres Bonifacio, Jose Rizal ug Ninoy Aquino gitumong aron makapamalandong kita sa kamabayanihon sa ilang pagpakamatay alang sa kagawasan sa nasud ug sa katawhan gikan sa pagpanlupig.

-o0o-

        Ang holiday economics giisip ni Arroyo nga mahinungdanong tampo pagpalambo sa atong industriya sa turismo.  Kay kon masumpay kuno ang holidays sa weekend makahigayon ang mga pamilya sa pagsuroy sa maanindot nga mga talan-awon sa nagkalainlaing bahin sa nasud.  Ug ang kuwarta nga ilang gastuhon makatabang pagpalig-on sa atong nasudnong ekonomiya.

        Mahimo bang hunghongan ang presidente nga dunay buslot ang iyang formula?  Pila ra man ka pamilya ang maka-biyahe nga ang kinabag-an nila biktima man sa iyang determinadong paglansang sa minimum nga suholan ngadto sa labing ubos nga ang-ang?  Unsa pa may igasto sa mga anak sa singot nga maglisod na pagtagbaw sa labing batakan nilang panginahanglan?

-o0o-

        Ang mga Katsila nitawag sa atong katiguwangan nga mga tapolan kay ubos ang ilang ani.  Sayon kaayong gikalimtan sa mga Katsila nga ang labing dakong hinungdan nga napasagdan ang mga umahan mao ang ilang paghigot sa mga Pilipinhon sa mga kalihokan sa simbahan ug sa ilang pagdeklarar og 120 ka holidays matag tuig.

        Ang labing dakong tuyo sa pagpugos sa mga Katsila sa atong katiguwangan pagsimba ug paglingaw-lingaw mao ang paglipat nila sa ilang pagka-ulipon ug sa nahiagoman nga panaugdaog.  Hinaot nga di ni maoy tuyo ni Arroyo sa pagpugos nato karon sa paglaag-laag.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 26, 2007

       ATAY SA MANOK

 

       Among kinamanghoran nga si Bimbot natawo samtang namuyo mi sa Maramag, Bukidnon.  Ang nagkugos niya sa bunyag mao ang magtiayon nga tag-iya sa bay nga among giabangan, silang Noy Goryo ug Nang Sedang, mga Bol-anon nga nanimpad sa amihanang Mindanao.

        Silang Noy Goryo ug Nang Sedang way anak busa malingaw kaayo silang molingiw sa among kiat sa dako nilang sala, sa ikaduhang andana sa ilang bay, ibabaw sa among giabangan.  Kon magsud-an silag manok kinamunggayan, kaming Bimbot ang ilang mga dinapit.  Human sa panihapon, busog kaayo ming mangligdas sa ilang sawog.

        Didto naumol ang among damgo nga, kon makatrabaho na mi, magkumbira mi og pulos atay sa manok.

-o0o-

        Kapin sa katloan ka tuig human sa among sabot, wa na mi magpaninglanay.  Matag pangaon hinuon namo kuyog sa among inahan, di gyod ming kalimot og order og manok.  Apan way atay.

        Ambot nakalimot na ba si Bimbot.  Sa akong bahin, wa lang sa akong hunahuna nga dihang arang-arang nang akong suweldo, adto ko magkan-anan sa nabantog nga Pete's Kitchenette sa Pelaez.  Ang paborito nakong mga putahe mao ang munggos, dugudugo ug, nakatag-an mo, atay sa manok.

        Karon na lang ko nakaamgo nga natuman na nakong among binata nga damgo.  Naputol hinuong inadlaw nakong kumbira dihang naglisod na kog lakaw.  Ug gipasabot ko sa akong umaabot nga asawa nga ang akong paboritong atay sa manok, labi na kay gipun-an pa nako sa munggos ug dugudugo, maoy nakapasakit sa di na batan-on nakong lutahan.

-o0o-

        Dihang nagdamgo mi og kumbira nga lunlon atay sa manok, alang sa linghod namong panghunahuna ang katumanan mao nay kinapungkayan sa among kinabuhi.  Nga kon di na mi mag-ilog sa usa ra ka atay sa manok nga giihaw nilang Noy Goryo ug Nang Sedang, puno na mi sa tanan, wa na mi pangayuon pa.

        Apan karong hamtong nang among pangedaron nakaplagan namong Bimbot nga ang kinabuhi di sama kayano sa pagpabusdik sa libreng panihapon ug pagpangligid sa sawog inigkahuman.  Gipahugas mig plato niadtong gagmay pa.  Karon, pagpanghubag sa tuhod tungod sa "gout" na say problema.

-o0o-

        Gisungog namo si Bimbot niadto nga di dato ang iyang maninoy ug maninay.  Apan silang Noy Goryo ug Nang Sedang, kansang panginabuhi naglakip sa pagpamanit sa dagkong troso aron ibuwad ug ibaligya isip sugnod, kanunayng igkita sa ilang kinugos.  Ang mga nagkugos namo nahibilin sa mga dapit nga gibiyaan sa way kinutoban namong paglalin.

        Ambot unsa say damgo nilang Noy Goryo ug Nang Sedang sa gagmay pa sila sa Bohol.  Apan ang kayano sa ilang pagpuyo, ang ilang kakugi, kaligdong ug kamanggihatagon, nakatudlo namong Bimbot nga diha lang sa makanunayong pagpanilmbasog nga maangkon ang among gidamgo nga mas daghang atay sa manok.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 25, 2007

          KINSAY UTOK?

 

          Kinsay nagsugo pagpaminaw sa mga telepono sa dagkong opisyal sa kagamhanan ug mga lider sa oposisyon sugod sa Septiyembre 2003 hangtod sa Abril 2005?  Ang labing taas nga opisyal nga nahibaw-an ni Vidal Doble nga nagsugo nila mao si Admiral Tirso Danga, ang hepe sa ISAFP atol sa eleksiyon sa 2004.   Apan lisod tuohan nga nagbuutbuot si Danga paglusad sa makuting operasyon.  Kinsa may nagsugo niya?

          Ang mga lider sa oposisyon, bisan si Senador Panfilo Lacson nga maoy niawhag sa bag-ong imbestigasyon sa Hello Garci scandal, kumbinsido nga wa maggikan ni Pres. Arroyo ang sugo.   Kay kon siya pay nagsugo pagpaminaw sa telepono ni kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano, di unta manawag si Arroyo ug di unta masentro sa eskandalo ang iyang tingog nga nangayo og dugang usa ka milyon ka boto batok ni anhing FPJ.

-o0o-

          Dali rang sabton nganong gipaminaw ang telepono ni Garcillano.   Matod ni Lacson bisan nakontrata na si Garcillano sa administrasyon aron pagmaniobra sa iskutenyo, ang iyang kalambigitan ni Senador Aquilino Pimentel Jr. niadto ug sa ubang lider sa oposisyon nakahimo niyang suspitsado sa posibleng pagsabotahe sa kandidatura ni Arroyo.   Ang gihimo sa ISAFP giisip ni Lacson nga "counter-intelligence."

          Sayon sang sabton nganong gipaminaw ang mga telepono nilang FPJ (matod ni Doble wa silang kadungog sa tingog sa anhing aktor bisan kausa kay di diay siya ganahang mogamit og cellular phone), Horacio Morales, Senador Gringo Honasan, Rez Cortez ug mga rebeldeng sundawo nga gipangulohan ni karon Senador Antonio Trillanes IV.   Ang lisod sabton nganong giapil pagpaminaw ang telepono ni kanhi presidential chief of staff Mike Defensor (kinsa nadunggan nilang Doble nga nanginlabot sa kaso sa citizenship ni PBA player Asi Taulava).

Apan ang pagkasukip ni Defensor makatabang sa mga imbestigador pag-ila sa utok sa "Project Lighthouse."

-o0o-

          Ang utok sa ilegal nga kalihokan kinahanglan nga dako og ranggo aron tuohan ni Danga.   Di mahitabong maminaw si Danga og ordinaryong mayor o gobernador.  Ang utok suod ni Arroyo, kay klaro man nga ang iyang kandidatura maoy gipanalipdan sa dul-an sa duha ka tuig nga operasyon.   Mahimong sakop siya sa gabinete.  Nga gikaaway ni Defensor.

          Si Defensor maoy giilang labing suod ni Arroyo sa gabinete niadto.   Gani, ang kasikit sa luwag maoy gibasol sa iyang pagkapilde sa piniliay sa Mayo 14.  Apan di tanang sakop sa gabinete nalingaw niya.   Usa nila mahimong maoy niggamit sa ISAFP.

-o0o-

          Nipasumbingay si Lacson nga usa sa gidudahan mao si Executive Secretary Eduardo Ermita.   Nga maoy defense secretary sa kampanya sa 2004.  Ug naa sa posisyon pagsugo ni Danga.

          Si Ermita ang usa sa labing saba nga nibadlong sa gitakdang pagbanhaw sa Senado sa imbestigasyon sa eskandalo.   Duna ba tinuod siyay gitagoan?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 23, 2007

          HADLOK MOPINDOT?

 

          Way kapuslanan ang alarm system sa mga bay patigayon sa Sugbo.  Kon ang mga magpapatigayon way bilib sa atong kapolisan.  Wa ni magpasabot nga nagduda silang may mga polis nga konsabo sa mga tulisan.   Mahimo ganing salig ang kasagaran nila nga masulbad sa mga polis ang krimen.  Di lang sila ganahang morisgo sa ilang mga kawani ug kabtangan kon mag-abot ang mga tulisan ug kapolisan sa ilang bay patigayon.

          Mao ni nga bisan unsaon silag tudlo ug maymay unsaon paggamit ang alarm system, nga sayon ug luwas kaayong pisliton sa nagkalainlaing tago nga bahin sa bangko o bay patigayon, ang mga kawani di mangahas pag-alerto sa kapolisan.   Igo lang silang nagtuman sa sugo sa mga tag-iya sa kompaniya nga unya na manawag sa polis kon makabiya nang mga tulisan.

-o0o-

          Alang sa mga magpapatigayon, kuyaw nang daan nga gitulis sila.   Risgo nang daan sa ilang mga kawani ug mga kustomer nga gitionan silag armas sa mga tulisan.  Apan mosamot kadako ang kahigayonan sa duguong kaguliyang kon maabtan sa mga polis ang mga tulisan.   Kon simbako magkapinusilay, salamat sa ka-way praktis sa mga polis ug mga kriminal, ang mga way labot maoy kasagarang mangapagan.

          Gawas pa, ug mao ni gituohang labing dakong hinungdan nganong mangiyugpos lang ang mga biktima sa tulis, insured ang ilang kuwarta.   Bisan pilay madagit sa mga tulisan, mabakwi ra sa mga magpapatigayon pinaagi sa insurance.  Nga way dugo.  Nga way mangasamad nga gastohan sa ospital.  Ni mangamatay nga limsan sa lubong.

-o0o-

          Gibalibaran sa gagmayng mga kompaniya ang awhag ni Mandaue City Police Chief Alexander Abadinas nga magdugang silag guwardiya ug magbutang og surveillance cameras tungod sa dakong gasto.   Si Zosimo Lim Sr. sa Export and Industry Bank, bise presidente sa Cebu Bankers Club, nipasabot nga di silang kapugos sa ilang kaubanan nga apiki sa panudlanan.

          Apan ang bag-ong teknolohiya makatabang sa mga magpapatigayon.   Matod ni Cebu City Councilor Jack Jakosalem di kaabot og P20,000 ang gasto pagtaod sa 3-camera security system.  Makatabang pag-ila ug pagdakop sa mga tulisan ang images nga ma-record sa hard disk sa ordinaryong personal computers.

-o0o-

          Naalarma nang bankers sa duha ka sunudsunod nga tulis sa unang mga adlaw sa patigayon sa niaging duha ka semana.   Mas makapaalarmang pagduda sa kapolisan nga usa ra ka pundok ang responsable.  Ang mga tulisan nga gituohang nikagiw sa Sugbo human nakasipong og P2.7 milyones sa La Nueva nagtungkawo ra diay aron pagtukob sa PenBank.  Kadudahan nang daan ang kapakyas pagpugong sa ilang pag-ikyas.. Apan mas kalibogan nganong wa matultoli nga nia ra man diay sa atong nataran.

          Ang naandang pasalig sa kapolisan nga kontrolado nilang sitwasyon natabonan sa nagdibal nga mabalak-ong pangutana sa mga magpapatigayon kon kinsay sunod nga biktima.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 20, 2007

          PARAISO SA NEGROS

 

          Apo Island, Dauin, Negros Oriental ---- Pulos kadugo ang dul-an sa 200 ka pamilya dinhi sa isla nga giisip nga paraiso sa divers sa tibuok kalibotan.  Ang mga ulitawo ug mga dalaga di makaminyo sa isla nga di makig-unay sa ilang mga igsuon ug mga ig-agaw.  Maong kasagaran nila manglangyaw sa laing mga dapit ug mamalik sa Apo nga magda na sa bag-o nilang mga asawa ug mga bana.

          Si Elizabeth Suan nibiya sa Apo uban sa iyang mga ginikanan.  Nahibalik siya sa isla human sa pipila ka tuig isip Elizabeth Vale na.    Dunay pipila nga nag-unay.  May manag-agaw ug bisan managsuon sa amahan nga nagkahigugmaay ug nagpakasal.  Nakaginhawa og luag ang mga ginikanan nga way nitumaw nga mga depekto sa ilang mga amo ug nadawat na sab sa kasilinganan ang di kasarangan nga mga kaminyuon.  Ingon ana sila kasuod dinhi.  Nag-ilhanay ang tanan.  Gawas sa mga dayo nga bag-ong nanglalin sa isla.

                    -o0o-

          Ang mga anak nga nanarbaho sa Sugbo, Manila ug ubang kanasuran maoy inanayng nakapausab sa dagway sa Apo.  Kabahin sa ilang kita nga gipada ngadto sa ilang mga ginikanan nakapabarug sa mga bay nga sementado ug inatopan og sin puli sa ilang namat-an nga mga barungbarong.

          Apan ang kinabag-an sa gitalikdan nilang mga pamilya nag-ilaid sa kakabos.  Nihit ang uwan sa isla busa di kalambo ang panguma.   Kinahanglan silang mamalit og tubig mainom gikan sa tabok sa lawod.  Ang kalalakin-an nagsalig lang sa pangisda ginamit ang binugsayan nilang mga bangka.  Ang kababayen-an daginuton
sab og kita sa ilang pagpamaligya og pagkaon, Apo t-shirts ug mga burluloy ngadto sa mga turista ug divers sa isla.

          Si Epsie Tabanera, nga naminyo og taga isla samtang 17 anyos pa ug duna na roy upat ka anak, nireklamo nga wa siyay halin sa tibuok adlaw nga pagsugat sa mga turista ug way ikaplite sa habal-habal pauli sa ilang panimay.

                    -o0o-

          Di hinuon masulub-on ang tanang sugilanon sa isla.  Si Liberty Pascubillo kawani sa bugtong beach resort sa Apo nga gipanag-iya sa magtiayong Butler, mga Ustralyano.  Ang damgo ni Liberty mao ang paglingkawas sa katimawa sa isla ug pagpuyo sa gawas sa nasud.  Nga nakangkon og kahigayonan nga matuman dihang usa sa
ilang guests, si Paul Rhodes, nahigugma ug nagpakasal niya.

          Apan mas nahigugma si Paul sa isla ug nagdumili pagbiya.  Nagtukod sila'g hotel (ginganlan og Liberty) ug diving shop (Paul's) atubangan sa Sitio Baybay nga maoy sentro sa turismo sa Apo.  Si Liberty gikatahong maoy mopuli sa iyang igsuong barangay kapitan sa Apo nga di nang kadagan kon may piniliay karong Oktubre.

          Silang Epsie ug Elizabeth di sama ka-palaran ni Liberty.  Apan wa ning kaiban sa ilang pasalamat ning isla nga maoy namat-an sa ilang katiguwangan ug umaabot nga kaliwatan.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 22, 2007

          KONSABO ANG BI?

 

          Si Mandaue City Mayor Jonas Cortes nakadawat sa pagdayeg sa mga nanan-aw sa konsiyerto sa Cascades sa CICC niadtong Biyernes sa gabii.  Inay gamiton ang iyang gahom ug influencia ngadto sa mga tigpasiugda, si Cortes mapailubon nga naglinya sunod sa ubang nag-unang mga manan-away.   Si Dennis Go, bise presidente sa ASPAC Bank, usa sa nakakita ni Cortes, nanghinaot nga panaminan ang gihimo sa mayor sa ubang mga opisyal sa kagamhanan.

          Morang lab-as nga sablig sa tubig ang kamapaubsanon ni Cortes.   Labi na atubangan nag-alintabong pagpahimus sa mga politiko sa ilang katungdanan bisan atubangan sa daghang mga tawo.  Sama pananglit sa laing dakong opisyal sa kagamhanan nga, bisan nauwahi na sa lahi nga kalihokan sa CICC, way pupanaganang niputol sa nagpadayong pakigpung sa inilang magpapatigayon sa Sugbo aron lang matokar ang iyang kinaham nga awit pagduyog sa iyang pagpaso sa atubangan.

-o0o-

          Ang bisan unsang paglaom nga mausab nang kalidad sa liderato ni House Speaker Jose de Venecia tungod sa seryusong hagit ni Kongresista Pablo Garcia ug sa Kampi nahugno sa makauuwawng salida sa Kongreso sa unang upat ka semana sa ilang sesyon.   Nipasangil ang oposisyon nga hangtod karon wa pay komitiba nga nakalihok kay giilogan pa sa nag-unay nga mga lider sa administrasyon.

          Sa ato pa, hanap pa sa diyes panas ang kahigayonan nga mapatuman ang pagarpar ni de Venecia nga iya na sa kagahapon ang mga pakauwaw sa House.   Kon way nahimo nga unang buwan kuyaw nga tilimad-on sa umaabot sa 14^th Congress.

Nakapait kay ang kampanya sa kausaban nga gipasiugdahan ni Garcia human sa iyang pagkapilde dali rang nikagar.   Nahilom na si Garcia human hatagi ni de Venecia og, nakatag-an mo, mahinungdanong komitiba.

-o0o-

          Langyawng magpapatigayon gikatahong nidugo og P2 milyones aron lang makabuylo ang iyang patigayon sa transportasyon.   Dihang magtukod unta og laing patigayon, gipangayoan siya sa mayor og P5 milyones.  Wa na siya modugo.  Namutos siya ug nibiya.

          Wa magdugay natukod ang iyang pabrika sa silingang dakbayan.   Gihulagway niya ang silingang mayor nga mas makiangayon.  Kay P3 milyones ray gipangayo.

-o0o-

          Ang Sugbuanong mga mamumuo nga nakasud sa Iraq, bisan sa ban nga gipahamtang sa kagamhanan, kumbinsido nga kakonsabo ang pipila ka mga opisyal sa Buro sa Imigrasyon (BI) sa sindikato nga nagpayuhot nila.   Gikan sa Mactan, gipalupad sila paingon sa Qatar, ug dayon sa Dubai.  Diin gihikay ang ilang mga dokumento alang sa Baghdad.

          Silang tanan, dul-an sa 100 ka OFWs ang nisumbong sa DYAB Abante Bisaya, pulos naghupot og tourist visas.   Nahibung sila nganong wa mahibung ang BI, kansang mga opisyal way bisan usa ka pangutana, nganong puwerteng daghanang lalaking OFWs nga mag-turista sa Qatar, nga wa igdungog sa iyang maayong mga talan-awon.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 19, 2007

GISIYAM-SIYAMAN NA

 

Walo na ka buwan human siya paningli sa Sugbuanong mga magbubuhis og kuwentada sa dakong gasto pagtukod sa CICC.  Walo na ka buwan siyang nagpalingug-lingog sa pangayo sa mga tinuod nga tag-iya sa kuwarta nga way pupanagana niyang gigasto.  Walo na ka buwan niyang gisalikway ang usa sa labing batakan niyang tahas pagtuman sa makiangayong awhag sa iyang agawon nga mga magbubuhis.

Sa ubang demokratikanhong kanasuran, ang giawhag nga opisyal sa kagamhanan hagbay ra untang nagkara-kara paghatag sa gipangayong subay sa gasto.  O, kon way ikahatag nga katin-awan, dugay ra untang nadutlan sa uwaw ug nanlipaghong nang nikanaog gikan sa katungdanan.

Apan lahi ang Sugbo.  Ubos sa pagduma ni Gobernador Gwen Garcia.
               -o0o-

Si Garcia wa kapakita sa mga dokumento sa subasta sa pagtukod ug ubang mga transaksiyon sa CICC sukad sa pagkahuman sa proyekto niadtong Disyembre sa niaging tuig.  Dihang nisibaw na pag-ayo ang awhag sa kuwentada, igo lang siyang nihatag og mga numero pagdason sa iyang pag-insistir nga ang CICC maoy labing barato nga "world class" nga convention center.

Bisan nag-usab-usab nang mga numero nga iyang giluwatan, nga sa labing uwahing pangangkon sa kadagkoan sa Kapitolyo niabot nang gasto sa gidak-on nga gihulagway ni Garcia nga makalilisang ug makahahadlok, wa gihapoy mga dokumento nga napagawas.   Nahadlok kong nagtuo si Garcia nga matagbaw lang ang mga Sugbuanon sa iyang pagarpar.  O manghilom na lang sa pagpangayo og kuwentada kon pul-an nag pinaabot kanus-a siya motahan sa kasayuran nga, ubos sa balaod, obligado siyang mopakita.

-o0o-

          Bisan sa makanunayon nga pahinumdom sa media ug ubang nagpakabana nga mga hut-ong sa katilingban, wa pa gyod mopakita si Garcia sa mga dokumento sa CICC.  Nagpasabot ba ni nga hangtod sa hangtod na lang nga magpabiling misteryo pila gyod ang kinatibuk-ang gasto ug giunsa paggasto ang buhis sa mga Sugbuanon?

Usa ni sa kahiwian nga di katugotan sa balaod.  Daghang lagda ang giumol sa pagpugos sa nagpabaga ug nagpapating nga mga opisyal sa pagbisto sa kasayuran nga ilang giyak-an.  Usa sa mga lagda magsilot sa mga opisyal nga di kahatag sa mga dokumento sud sa 15 ka adlaw human sa pormal nga pagpangayo.

-o0o-

Ang subo nga kamatuoran mao nga way nangahas pagpatuman ning maong lagda batok ni Garcia.  Walo na ka buwan ang nilabay.  Sa ato pa, 16 na ka 15 ka adlaw nga lugway ang iyang nalapas.

Nganong wa may nahimo ang Visayas Ombudsman batok niya?  Tungod ba kay gikuwestiyon ni Garcia ang kaligdong ni Acting Deputy Ombudsman Virginia Palanca-Santiago?  Wa tuod niya mapalagpot si Santiago, apan wa sab matudlo sa gihuptan ining katungdanan.  Ug gikahadlokan nga ang Ombudsman di na mangahas pagtagad ni Garcia isip kasagarang suluguon sa lungsod.   [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 18, 2007

          LEKSIYON SA TULIS

 

          Nagduda ang kapolisan nga motorsiklo nga gisakyan sa mga tulisan, sa ilang pag-ikyas human nakadagit sa kapin sa P2 milyones nga kuwarta sa La Nueva supermarket, nakita sa usa sa surveillance cameras sa Asean Summit.   Gipakita sa PRO 7 ngadto sa mga sakop sa media ang footage sa motorsiklong naglusot-lusot sa nag-unang mga sakyanan sa M.J. Cuenco Ave.

          Matod sa mga imbestigador dako og matabang ang bag-ong ebidensiya sa ilang pagpalig-on sa kaso batok sa gipasanginlang mga sakop sa Bohol robbery group.   Ambot unsaon nila.  Di maklaro ang drayber ug ang angkas sa motorsiklo.  Kon may katakos man ang kapolisan pagpadako ug pagtin-aw sa footage, di gihapon maklaro ang mga panagway sa gidudahang mga tulisan kay nagtalikod man sila sa kamera.

-o0o-

          Laing naklaro mao nga tinuod ang pangangkon nilang Crisologo Saavedra ug sa mga imbestigador sa Visayas Ombudsman nga ang footage sa mga kamera nga gisuplay sa Triton Communications hanap ug nag-ulput-ulpot.   Klarong wa kapasar sa real-time images nga maoy gimando sa terms of reference sa subasta sa DPWH sa P83 milyones nga kontrata.

          Gani, ang kadagkoan sa kapolisan klarong gikuwangan.   Nanghinaot nga ma-upgrade nang software sa surveillance system.  Nga mahimo lang kon hingpit nang matunol ang mga kamera ngadto nila.  Wa ba diay sila motuo sa pangangkon sa Triton nga gipadawat na ni PNP Chief Oscar Calderon ang mga kamera?

O, sama nilang PRO 7 Director Silverio Alarcio ug Deputy Director Lani-o Nerez, hadlok sab silang maduhig sa kasong plunder nga gipasaka ni Saavedra batok sa mga gipasanginlang nagpalusot sa transaksiyon?

-o0o-

          Naduhig sa pagtumbok sa kapolisan nga gikan sa San Miguel, Bohol ang mga tulisan nga naglihok sa Sugbo mao ang mga aplikante gikan sa lungsod.   Gibalibaran sila sa call centers ug ubang mga kompaniya sa Sugbo human nahibaw-an nga taga San Miguel.

          Katungod sa management ang pagpaneguro sa mga kawani nga ilang dawaton.   Apan di makiangayon nga iduhig ang inosenteng mga aplikante.  Kining hiktin nga panglantaw mosangpot lang sa panagsungi sa mga molupyo sa mga lalawigan.   Ug mahimong mosumbalik nato.

-o0o-

Sugbuanong mga mamaligyaay sa mga piyesta wa malingaw sa pagduda sa kapolisan sa lungsod sa Leyte sa ilang tinuod nga katuyoan human nagpaila nga taga Pasil sila.   Samang sakit sab kaayo sa dughan kon makakita ka sa paskin sa mga pantalan sa ubang lalawigan nga magpasidaan sa mga pasahero sa mga mangingilad nga mosugat nila sa Sugbo.

Ang tulis sa La Nueva nakapahigmata sa mga magpapatigayon nga di garantiya sa kakasaligan sa ilang mga kawani ang paghangad sa employment agencies.   Hinaot nga makamatngon na nga ang direktang pagkuha sa mga guwardiya ug ubang kawani, paghatag nila sa tukmang suholan ug benepisyo, maoy epektibong panagang nga di kakita og kakonsabo ang mga tulisan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 16, 2007

          BARUG SA KONSUMIDOR

 

          Usa ka konsumidor namalit og puthaw nga mga lingkoranan gikan sa dakong tindahan sa Metro Cebu kay nadani siya sa ubos nga presyo, P499 ra matag usa.  Apan pagbayad na niya sa cashier, tag-P599 na ang presyo sa matag lingkoranan.   Dihang nireklamo siya, gipasabot siya sa cashier ug sa kadagkoan sa tindahan nga nahuman na ang sale sa mga lingkoranan apan nakalimtan lang pag-usab ang price tag.

          Maayo na lang kay nakahibawo ang konsumidor sa balaod.   Iyang gipahinumdoman ang mga tagduma nga gisugo sa balaod nga kon managlahi ang presyo sa price tag ug sa cash register, ang mas ubos nga presyo maoy ipatuman.   Napugos ang tindahan paghatag niya og P600 nga diskuwento sa unom ka lingkoranan nga iyang napalit.

-o0o-

          Laing konsumidor nagpalit og antipara sa laing tindahan.   Dali ra siyang nakapili sa desinyo ug bildo nga nihaom sa grado sa iyang mata.  Pagkanaog na sa tindahan, diha pa niya mabantayi nga dunay liki ang usa ka bahin sa bildo.   Nidali siya pagbalik sa iyang gipalitan apan mao gyoy pagpanera sa mga kawani.  Gipabalik na lang siya pagka sunod adlaw.

          Nibalik siya human sa pila ka adlaw.   Gipapili siya sa mga antipara nga sama og desinyo.  Apan iyang nakita nga pulos sab dunay liki ang mga bildo.  Nangukay ang mga kawani sa ilang bodega apan wa silay nakit-an.   Maong naningil na lang ang konsumidor og refund.  Nagdumili ang mga kawani ug gipahinumdoman ang pumapalit sa ilang "no return, no refund policy."

          Maayo na lang kay nakabati ang konsumidor sa radyo nga obligado ang tindahan pag-refund sa depektusong produkto.   Human nihudlat nga mosumbong sa DTI, giuli ang iyang kuwarta.

-o0o-

          Duha lang sila sa nagpakabana nga mga konsumidor nga nipahibawo sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya sa ilang kasinatian.   Wa silay plano pagkiha sa mga tindahan.  Igo lang nipahimatngon sa ubang mga konsumidor aron nga magbantay sab sa presyo ug sa kalidad sa ilang mga pinalit.

          Gidasonan ni Atty. Josh Carol Ventura, pangu sa regulatory division sa DTI 7, ang pagbarug sa mga konsumidor sa ilang katungod.   Matod ni Ventura ang pagpakabana sa mga konsumidor maoy labing dakong tabang sa DTI pagpatuman sa mga lagda sa makiangayong patigayon.

-o0o-

          Human nilang Cerge Remonde (karon PMS head na) ug Msgr. Achiles Dakay (tigpamaba na sa artsidyosesis), wa nay laing nibarug ug nakigbisog alang sa mga konsumidor sa Sugbo.   May sukaranan ang kahadlok nga huyang ug inutil ang mga konsumidor sa mga pagpahimus sa mga magpapatigayon.

          Apan ang gipakitang kaalam ug kaisog sa duha ka konsumidor nga nakigsulti namo gahapon maoy lab-as nga pahinumdom nga wa pa mamatay ang konsumerismo sa Sugbo.   Hinaot nga manakod ug hingpit nga molambo ang ilang pagpakabana.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 15, 2007

          PIANG NI BOOM BOOM

 

          Si Boom Boom Bautista nikumpisal nga di ang iyang naandang kusog ug away ang nasaksihan sa katawhan sa iyang pagkapukan ibabaw sa ring sa Arco Arena sa Sacramento, California niadtong Dominggo sa buntag (oras sa Pilipinas).   Sa labing unang higayon, nitug-an si Boom Boom sa tulomanong "Umagang Kay Ganda" sa ABS-CBN nga napiang ang iyang wang kamot atol sa iyang sparring session sud sa Wild Card Gym ni Freddie Roach sa Los Angeles usa ka semana sa wa pang "Boxing World Cup" nga, bisan sa kapildehan ni Boom Boom, gidaog sa Pilipinas batok Mexico, 5-1.

          Matod ni Boom Boom nahibawo si Roach ug ang uban niyang trainers sa iyang piang.   Maong gisigehan nilag tambal pinaagi sa pagpulipuli pagbutang og bugnaw ug init nga tubig sa iyang kamot.  Sa adlaw sa sangka, bisan sa kakulian, giisip si Boom Boom nga haom nga makigsakbang sa WBO superbantamweight champion Daniel Ponce de Leon.

-o0o-

          Si Roach ug ang ALA Boxing Stable nagpakahilom sa piang nga nahiagoman ni Boom Boom.   Gani, pipila ka adlaw sa wa pang sangka, si Edito "Ala" Villamor, ang trainer ni Boom Boom, nipasalig nga malampuson ang kinatibuk-an nilang training ug way bisan usa sa pito ka boksidor sa Pilipinas nga nahiagom og kakulian sa panglawas.   Bisan human sa sangka, nagpabilin silang tak-om.

          Si Homer Sayson, nga usa sa nakasaksi sa sangka sud sa Arco Arena, nangagpas nga di lang gusto si Antonio Aldeguer nga kapasanginlan ang ilang kampo nga nangita og lusot sa kapildehan ni Boom Boom.   Niuyon hinuon siya nga ang kaluya sa bayhon ni Boom Boom nga nikatkat sa ring ug ang usa ra ka jab nga iyang nabuhian sa wa pa mohagsa sa kulata ni de Leon di mao ang naandang makalilisang batan-ong boksidor nga nakasakmit og 23 ka sunudsunod nga kadaogan, apil nang 17 ka knockouts.

-o0o-

          Wa katabang sa kawsa ni Boom Boom ang taphaw nga tanyag sa gobernador sa iyang lalawigan sa Bohol, si Erico Aumentado.   Kinsa nisangon sa batan-ong mga abaga ni Boom Boom sa kahigayonan pagpatuman sa P7 milyones nga pagsemento sa ilang dan sa Can-uling, Candijay.

          Nag-antos nang daan sa kasakit sa iyang kamot, nagsakwat pa sa bug-at nga responsibilidad pagpuno sa lima ka sunudsunod nga kadaogan sa mga boksidor nga iyang gipangulohan, si Boom Boom gidakdakan pa gyong Aumentado sa bangis nga hudlat nga kinahanglang modaog aron mahamis nang libaungon nilang agianan.

-o0o-

          Ug inay bakwion ang binuang niyang kundisyon, gihinayon gyong Aumentado pagkanselar ang proyekto.   Ang hudlat salawayon nang daan, ang pagtinuod ini angayang kasilagan.

          Nisaad si Aumentado paghinayon sa proyekto kon kampeyon na si Boom Boom.   Nianang higayona, di na kinahanglanong Boom Boom ang nanggungis nga ulug-ulog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 14, 2007

          ITLOG SA LABOR     

 

          Ang mga opisyal sa kagamhanan ug mga magpapatigayon sa wage board sa Sugbo mahimong ignorante o, kon nahibawo man, nakalapas sa ilang kaugalingong mga lagda.  Mao ni gitataw sa Sugbuanong labor leaders sa ilang pagdason sa baruganan ni RTWPB 7 Chairman Elias Cayanong nga wa pa masalikway ang usbaw sa suholan.

Atol sa Kulokabildo.Com sa DYAB Abante Bisaya sa Ayala Entertainment Center, ilang giwarawara ang balaod nga nagtukod sa wage boards nga nagmando nga ang mga petisyon sa usbaw sa suholan kahukman lang kon uyonan sa labing menos upat ka sakop sa board.   Sa ato pa, ang 3-2 nga mayoriya sa "zero increase" wa magpasabot nga itlog ray makuha sa mga anak sa singot karong tuiga.

-o0o-

          Si Edgar Godinez, kanhi sakop sa wage board, nangagpas nga nidaog ang "zero increase" kay napakyas ang labor ug management pagdangop sa ilang naandang sabutsabot, gawas sa pormal nga mga petisyon, pagtakda sa usbaw nga di kaayo taas nga makapaluspad sa mga magpapatigayon ug nga di sab kaayo ubos nga kuyawng batuon ang labor leaders sa mga sakop.

          Sa iyang bahin, si Marianito Ventura, labor sector representative, nagtuo nga gituyo sa upat nila ka kauban (silang Hidelito Pascual ug Charles Streegan sa management, Aster Caberte sa DTI ug Fernandez sa Neda) pagpasakit sa labor.   Matod niya giisnab sa upat ang iyang pagtanyag sa kahigayonan nga paubsan ang ilang demanda ug nga i-exempt ang exporters nga nagsangkiig sa paglig-on sa peso.

-o0o-

          Si Ventura nipakugang nilang Godinez ug sa laing nitambong sa Kulokabildo, si CCCI Vice Pres. Ted Locson.   Sa mingaw ug pagaw nga tingog, si Ventura nikumpisal nga garbo na lay nagpugong nilang mga mamumuo pagpangayo sa sobrang pagkaon sa mga magpapatigayon nga ilang makit-an sa labing luho nga mga kan-anan sa Sugbo.

          Matod ni Ventura kon mangasakit, ang mga magpapatigayon modayog lupad paingon sa Manila o Amerika aron magpatambal.   Apan kon ang mga mamumuo nay mangasakit, igo na lang moitlib sa wait ug mohangad sa langit kay wa may hiniposan nga ikabayad sa tambalanan.

-o0o-

          Nakabuylo sab sa samang tulomanon si Thads Bentulan, maglilindog sa Business World, pagpatin-aw sa iyang "Hyperwage Theory:"   Nga ang P20,000 nga minimum nga binuwang suholan magkahulogan og dugang halin, dugang produksiyon ug dugang trabaho.

          Silang Wennie Badayos sa KMU, Joy Lim sa ALU, Joe Tumongha sa APL ug Boboy Belarmino sa Celac pulos nihangop sa sugyot ni Bentulan nga ang pagpalambo sa purchasing power sa mga mamumuo maoy yawe sa hingpit nga pagpalambo sa ekonomiya.   Apan silang Godinez ug Locson niinsistir nga mas makiangayon ug mas sayon nga ipatuman ang programa sa CCCI pagmugna og dugang kahigayonan sa panarbaho nga mahimo lang kon ipabilin nga ubos ang suholan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for August 13, 2007

       Kulokabildo sa Suholan

 

       Silang Edgar Godinez ug Thads Bentulan pulos nahilambigit sa patigayon.  Si Godinez maoy nagtukod ug nagduma sa pipila ka mga kompaniya dinhi sa sud ug sa gawas sa nasud.  Samtang si Bentulan dakong haligi sa usa sa labing dakong kompaniya sa nasud.

        Tungod sa managsama nilang pagduma sa puhonan, gipaabot unta nga managsama ang ilang baruganan sa kontrobersiya sa suholan sa Sugbo ug Central Visayas.  Apan labihang dakoa sa gintang sa ilang panghunahuna:  Si Godinez usa sa mga utok sa zero-increase nga baruganan sa mga magpapatigayon sa Sugbo; sa iyang bahin, si Bentulan kusganong niawhag nga himuong P20,000 ang minimum nga binuwan nga suholan.

-o0o-

        Nagkabangga nang ilang mga panghunahuna sa nagkalainlaing tulomanon sa DYAB Abante Bisaya sud na ron sa pipila ka katuigan.  Pulos sila lantip ug mapailubon nga nanalipod sa ilang nagkasungi nga mga baruganan.  Bisan sa kusganon nilang mga tingog, nakabantay ko pulos sila may pagtahud sa masig nila ka panahom.

        Sa makausa pa, atubangan sa nagbaga na sang lalis sa mga petisyon sa mga anak sa singot alang sa usbaw sa suholan, mag-abot na sab silang Godinez ug Bentulan.  Ning higayona, mag-atubangay na gyod sila atol sa Kulokabildo.Com sa DYAB nga ipahigayon matag Lunes sa buntag sa Ayala Entertainment Center.  Gidapit sab namong mga representante sa mga magpapatigayon ug mga mamumuo.  Mangahas ko pagpasalig nimo nga di mausik ang imong panahon kon makahigayon sa pagtambong.

-o0o-

        Niang pasiuna sa ilang mga argumento:

·         Si Godinez niingon nga ang bisan unsang usbaw mopatay sa exporters sa Sugbo, apan si Bentulan nitataw nga 3% ray net exports ug 70% sa nasudnong ekonomiya nagsalig sa pagkonsumo sa mga produkto ug mga serbisyo;

·         Si Godinez nipasidaan nga ang dakong usbaw mopalayas sa mga magpapatigayon ngadto sa China ug Vietnam nga ubos ang suholan, apan si Bentulan nisumbalik nga di angayng hangpon ang langyawng mga magpapatigayon nga igo lang mopahimus sa baratong labor;

-o0o-

·         Si Bentulan niingon nga ang P20,000 nga minimum nga binuwang suholan makapalambo sa purchasing power sa mga mamumuo, mopataas sa ilang konsumo, mopadako sa halin sa mga magpapatigayon ug mopalambo sa ilang produksiyon, apan si Godinez nipasabot nga di pa karon ang tukmang panahon paghimo ini;

·         Si Godinez niingon nga ang mas dakong suholan angayng mosunod kon molambo nang ekonomiya, nga makab-ot lang kon madani ang dugang mga magpapatigayon sa ubos natong suholan, apan si Bentulan nitubag nga ang ubos nga suholan maoy molansang sa nasud ug sa katawhan sa tumang katimawa, sama sa nasaksihan sa nangaging mga dekada; ug

·         Si Bentulan masaligon nga ang iyang "Hyperwage Theory" makasulbad sa kakabos, apan si Godinez nitataw nga wa ni magtugkad sa yuta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com