Arangkada of Leo Lastimosa for December 1, 2007

          UNSAY IMONG MAHIMO?

 

          Kon kumbinsido kang nangawat si Pres. Arroyo sa katigayonan sa nasud, kon kumbinsido kang nanikas siya sa piniliay ug nga kinawat ang iyang mandato, kon kumbinsido kang ang mga tawong naglibot niya, inay mobadlong sa kahiwian, nagtinabangay na hinuon pagtilok sa namiyahok nang nasudnong panudlanan, ug kon kumbinsido kang inay panalipdan ang kaligdong iya na hinuong gipahimuslan ang mga institusyon aron pagtino nga magpabilin siya sa gahom, unsa may imong mahimo?

          Di siya makiha sa korte kay immune from suit hangtod sa pagkapupos sa iyang termino sa 2010.   Di na siya ma-impeach kay gibasura na sa House of Representatives ang labing uwahing impeachment complaint batok niya.  Di matarung pag-imbestigar ang mga pasangil batok niya kay padayon niyang gigawongan ang House ug di niya patungahon ang iyang mga opisyal sa Senado.

          Di ba ka matental pagpaluyo ni Sen. Antonio Trillanes IV?

-o0o-

          Apan si Juan Mercado sa Press Foundation of Asia nitataw atol sa KBP Cebu Forum sa Tara's Café nga di ganahan ang kinabag-an sa katawhan sa laktod nga mga paagi pagkab-ot og kausaban.   Gikutlo niyang pagtuon nga nagpakita nga ang mga kabos, sama sa mga adunahan, ganahang mosubay sa mga lagda.  Matod ni Mercado ang middle class, nga maoy agresibong niduso sa kausaban, wa mosanong sa awhag ni Trillanes sa pagkuyog sa iyang pag-alsa sa Manila Peninsula aron pagpalagpot ni Arroyo sa katungdanan.

          Mga dumadapig ni Trillanes nipasabot hinuon nga ang kapakyas sa katawhan pagtapok sa Makati tungod kay wa silay nadawat nga pasiunang pahibawo, ni igong lugway sa paglihok, sa wa pa babagi sa kapolisan ang tanang agianan paingon sa Pen.   Sa iyang bahin, si Lahug Barangay Capt. Mary Ann delos Santos nagtuo nga ang kinabag-an sa katawhan nahadlok nga way kaayuhang mahatag sa nasud si bisan kinsang laktod nga mopuli ni Arroyo.

-o0o-

          Si Butch Guillen sa Full Gospel Businessmen's Fellowship International, nga mao say nanag-iya sa Tara's, nidangop sa mas mapailubong paningkamot sa kausaban.   Ang ilang advocacy for righteousness naglakip sa mga pakigpung sa nagkalainlaing bahin sa nasud ni Chief Justice Reynato Puno, kansang kawsa alang sa kaligdong hingpit nilang gipaluyohan.

          Kumbinsido silang Guillen ug kaubanan nga ang balaanon rang panabang ang makahaw-as sa katawhan gikan sa nagbuntaog ug way kinutoban nga mga pagsuway.

-o0o-

          Silang PRO 7 Director Ronald Roderos ug KBP Cebu Chairman Edward Abad nagkauyon sa panginahanglan pagsubli sa relasyon sa media ug kapolisan atol sa mga kaguliyang sama sa niulbo sa Pen niadtong Miyerkules.   Matod nilang Roderos ug Abad angayng dugangan ang mga probisyon sa operations manual sa PNP ug code of ethics sa media organizations ginamit ang mga leksiyon sa Oakwood ug Pen.

          Dako ang gimbuhaton.   Apan andam silang mohimo sa unang lakang.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 30, 2007

          NASAYOP SIYA

 

          Kon naglaom si Pres. Arroyo nga wa tuohi sa katawhan ang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok niya, nasayop siya.  Kon nangandoy si Arroyo nga magpabilin sa katungdanan bisan sa daghang ebidensiya sa pagpanikas ug pagpangawat nga gipasangil batok niya, nasayop siya.  Kon naglaom si Arroyo nga makatiwas sa termino bisan sa iyang paugat nga pagdumili pagtubag sa sibaw nga mga pasangil sa panikas ug pagpangawat batok niya, nasayop siya.

          Kon nagsalig si Arroyo nga magpabilin siya sa gahom tungod sa gipatuo nga way mapili sa iyang mga kaatbang, nasayop siya.   Kon nagdahom si Arroyo nga pul-an nang katawhan kay wa gyod matarung paghusay ang kadaghan na gisubli-subli nga mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok niya, nasayop siya.

-o0o-

          Kon nagpaabot si Arroyo nga dawaton na lang sa katawhan ang pait nga kamatuoran nga mahimong may sukaranan ang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat batok niya apan wa silay mahimo kay way laing takos nga makapuli niya, nasayop siya.   Kon naghunahuna si Arroyo nga pasagdan siya kay duha na lang ka tuig ang nahibilin sa iyang termino, nasayop siya.  Kon nagtuo si Arroyo nga di na siya mapalagpot tungod sa gisubli-subling pasidaan nga magkaguliyang lang ang nasud kon tangtangon siya sa katungdanan, nasayop siya.

          Kon naglaom si Arroyo nga piyongan na lang sa katawhan ang tanang mga pasangil sa pagpanikas ug pagpangawat tungod sa iyang pag-angkon og kredito sa paglig-on sa peso batok sa dolyar, nasayop siya.   Kon nangandoy si Arroyo nga malubong na lang sa kalimot ang mga pasangil sama sa ubang dagkong mga anomaliya sa kasaysayan, nasayop siya.

          Kon nagtuo si Arroyo nga padayong mahaylo ug mahudlat ang mga tawo ug kahugpongan nga nakigbisog alang sa katarung ug makiangayon nga kausaban, pinaagi sa way pupanagana ni kukaikog nga paggamit sa puwersa sa militar ug kapolisan ug sa nasudnong panudlanan gikan sa buhis sa katawhan, nasayop siya.

-o0o-

          Kon nagdahom si Arroyo nga tugotan lang sa minilyon ka mga botante nga nipadaog ni Trillanes batok sa iyang sikit nga mga alyado nga silang Michael Defensor, Prospero Pichay ug ubang mga trapo nga maanugon ug isalindot lang ang ilang mga boto, nasayop siya.   Kon nagsalig si Arroyo nga pasagdan lang ang iyang paghikaw sa katungod ni Trillanes pagrepresentar sa katawhan nga ligdong nga nipili niya, bisan sa tanang panamastamas nga gilusad sa kinatibuk-ang makinarya sa administrasyon, nasayop siya.

          Kon nagpaabot si Arroyo nga paundayonan lang sa katawhan ang iyang paggamit ug pagpahimus sa nagkalainlaing mga institusyon aron lang magpabilin siya sa gahom, nasayop siya.   Kon naghunahuna si Arroyo nga mangiyugpos ug maghinan-aw lang ang katawhan sa iyang determinadong paningkamot pagtago sa kamatuoran ug pagyatak sa kaligdong, nasayop siya.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 28, 2007

                   ROXAS v. VILLAR

 

          Kon panindotay lag tahud sa politika ang hisgutan, daog nang daan si Senador Mar Roxas pagka presidente sa 2010:  Gawas nga anak siya sa bantogang kaatbang sa diktadurang Marcos, si Senador Gerry Roxas ug apo siya sa ikatulong presidente sa republika, si Manuel Roxas, nabinlan pa gyod siyag nagbuntaog nga katigayonan nga kahadlokan sa mga kaatbang nga nagpakilimos lang sa tampo sa mga tigpaluyo.  

          Apan ang labing dakong babag sa damgo ni Roxas mao si Senate President Manny Villar.   Nga way pupanaganang nisangyaw sa talagsaon niyang kalamposan----ang kabos niyang kagikan ug ang kalapad na karon sa iyang mga negosyo----mahimo sang maangkon sa kinabag-an sa katawhan kon duna silay kakugi ug lahutay.   Ug napilian sang Villa rang 2010 nga maoy tukmang panahon pagtuman sa iyang ambisyon pagpangu sa nasud.

                   -o0o-

          Klarong silang Roxas ug Villar ang gipasabot ni Senadora Miriam Defensor-Santiago sa iyang pag-ingon nga ang magbugno sa 2010 maoy ang duha ka bilyonaryong mga elepante ug pipila ka hulmigas.   Ang labing dakong politikanhong kalihokan karong semanaha mao ang pormal nang pagpuli ni Roxas isip pangu sa Liberal Party niadtong Lunes ug ang pagpangu ni Villar sa pagsaulog sa ika-100 nga sumad sa Nacionalista Party.

          Apan pipila sa mga hulmigas nga gihulagway ni Santiago di kakumpiyansahan.   Silang Senador Loren Legarda ug Bise Presidente Noli de Castro maoy nag-una sa survey sa presidentiables tulo ka tuig sa di pang piniliay.   Karon pa lang, gipangagpas na hinuong daan nga di kaambas silang Legarda ug de Castro, nga lisod hiusahon tungod sa ilang higpit nga panagribal niadtong 2004, sa mga makinarya nga mapabarug nilang Roxas ug Villar.   Apil sab sa top 6 silang Senador Chiz Escudero ug Senador Panfilo Lacson.

                   -o0o-

          Bisan sa pangandoy ni Villar nga mabanhaw ang tawo-party system sa umaabot nga piniliay, lisod tuohan nga mahilis ra dayon ang mga hawod karong mga partido sa administrasyon, Lakas ug Kampi, kon mokanaog na si Pres. Arroyo sa katungdanan.

          Apan gawas lang kon may laing milagrong pasiugdahan ang Comelec, ang mga kandidato nga magpatuboy ni Arroyo, nga maoy kinaubsan og popularity rating sa tanang nangaging mga presidente, tabla ra sa naghikog.

                   -o0o-

          Ang panagbangga nilang Roxas ug Villar makapalahugay sa kamada sa politika sa Sugbo.   Si Roxas gikatahong gipaluyohan nilang Cebu City Mayor Tomas Osmena ug Gobernadora Gwen Garcia.  Samtang si Villar nagsandig ni Kongresista Eduardo Gullas sa unang distrito sa Sugbo.

          Kasaligang mga tinubdan nitataw hinuon nga ang gipangandoy nga panag-uli sa maayong kabubut-on nilang Osmena ug Garcia, karong managsama silang nagpaluyo ni Roxas, di mahitabo.   Mahimo pa ganing mas mosilaob ang gubat kon modagan ang manghod sa gobernadora, si GSIS Pres. Winston Garcia, pagkamayor sa dakbayan batok ni Bise Mayor Mike Rama.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 27, 2007

          NEGOSYONG NABAHAW

 

          Daghang mga negosyo ang napapas di tungod sa sayop sa mga tagduma o mga kawani kon dili tungod kay naapsan na sila sa panahon.  Ang mga naigo di makaprotesta, ni makayaka ug makangaab, nga di makiangayon ang pagtikyaob sa ilang panginabuhi.   Ang ilang mahimo mao ang pag-angkon sa pait nga kamatuoran nga duna nay mas maayo ug mas baratong mga paagi paghatag sa ilang mga produkto o mga serbisyo.

          Mao ni angayng panaminan sa mga patigayon nga naapiki tungod sa pagtumaw sa bag-ong mga teknolohiya.   Inay babagan o luokon ang mas mayo ug mas barato nilang mga karibal, angayan nilang dawaton ang di na mapugngang kausaban.  Sa di pa sila hingpit nga mabiyaan sa panahon, maglaway sa kalamboan nga wa na silay labot ug molukapa sa yuta nga wa nay kahigayonan nga makabangon.

-o0o-

          Ang pagkuyanap sa text messaging nakapa-alkanse kon wa pa man hingpit nga nakapatay sa karaang mga paagi sa komunikasyon:

·         Ang unang napapas mao ang mga kompaniya nga nagpaabang og beepers (P1,000 matag buwan) aron lang paghatod og one-way nga mensahe, busa wa gyoy dag-anan sa barato o libre gyod nga text nga mas paspas, o voice calls nga barato o libre sab;

·         Nagtakilid kon wa pa man hingpit nga natumba ang mga kompaniya sa telegrama, nga mas gikaintapan sa mga reklamo sa mga kliyente nga mas nag-una pang mga minatay kay sa mga pahibawo sa kamatayon; ug

·         Labaw pang nagpinal, bisan unsaon pagpabuhi og dugo, ang mga post office nga wa kadawat og simpatiya sa karaang mga suki, labi nang mga nabiktima sa kalangayan ug kakawatan sa pipila.

-o0o-

          Ang kalapad ug kasayon na sa internet access nakapahagsa sab sa presyo kon wa man hingpit nga nakalibre sa mga produkto ug mga serbisyo nga maoy gatasan sa higanteng mga kompaniya sa daghang katuigan.   Ang online applications sa Microsoft gituohang langawon sa di madugay tungod sa bag-ong applications nga gawas nga libre magbase na sa web ug di na makapabug-at sa hard disk sa personal computers.

Ang mga monopoliya sa telekomunikasyon natay-og sab sa mas barato o libre gyod nga voice over internet protocol (VoIP), o mga tawag nga di na magsalig sa karaang mga linya sa telepono kon dili pinaagi na lang sa internet.

-o0o-

          Namugna nang VoIP pila ka tuig ang nilabay.   Ang higanteng mga kompaniya sa telepono hagbay rang may katakos pagpagamit ini ngadto sa publiko.  Apan, nakatag-an mo, ila ning gipug-ok aron di kaibanan ang naghiting-hiting sa katambok nilang ginansiya.

          Inihap na lang hinuon ang malipayon nilang mga adlaw.   Ang gipaubsang bayranan sa landlines ug cellular phones di pa igo.  Kinahanglan pa ni nilang laslasan aron di hingpit talikdan sa gipahimuslang mga konsumidor.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 25, 2007

     GASANG MAY SABIT

 

       Karong semanaha, gibahaan ang among sibyaanan sa mga reklamo sa mga nabiktima sa ilad sa text ug sa mga tindahan.  Karaan nang modus nga gigamit nga lisod tuohan nga duna pay wa mahibawo ug masud lang gihapon sa laang.  Apan di angayng pahiyuson ang kakusganon sa tentasyon sa dakong kuwarta nga gidudho nga makuha sa usa lang ka pamilok sa labihang kasayon.   Sama nga di sab angayng paburuton ang katakos sa media pagpahibawo sa tanang hingtungdan sa usa lang ka yano nga sibya o sinuwat.

        Maong sa makausa pa, bahala na kon may nasuhito na ug busa dakog kahigayonan nga di na mopadayon pagbasa, atong ibalik dinhi ang duha ka nabun-og na pag-ayong paagi sa pangilad nga kaliboan nay nabiktima:

-o0o-

        Una, makadawat kag text gikan sa magpailang taga PCSO, Pagcor, Malakanyang, ABS-CBN, o Lopez Foundation nga magpahibawo nga nakadaog kag P1 milyon o mas dako pa, ug aron makobra ang premyo kinahanglan kang mo-text sa PIN sa lima ka tag-P500 nga phone cards o mo-deposito og mas dakong kantidad sa ilang ihatag nga bank account number; ug

        Ikaduha, birahon ka sud shopping mall o tawgon lang sa telepono kon nalista ang imong ngan sa directory, nga nakadaog kag premyo nga ang presyo gipaburot pag-ayo ug kinahanglang kuhaon dayon sa tindahan, apan sa di pa makuha kinahanglan ka unang mopalit og laing butang nga ang presyo mas gipaburot pa.

        Kon magpada ka, mahilom na sila kon mahatag nang phone cards, o tak-opan dayong bank account kon maka-deposito na, o magbaguod kag pas-an sa appliances nga labihang barota.

-o0o-

        Labing uwahing nailad sa ikaduhang modus nitug-an sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga gitawgan siya sa telepono ug giapura pagkuha dayon sa premyo.  Usa ra ka kawani ang iyang natukmaan sa tindahan.   Pagkataudtaod, gitapok-an na siyag pito ka tawo.  Ang usa nikuha sa iyang credit card, ang lain nitanyag pagpalit sa premyo ug ang uban alingugngog nga nigalgal niya.

        Sa wa pang kahibawo unsay nakaigo niya, gipapirma ang biktima og kontrata pagpalit og "home showcase" nga pulos ra speakers, ug gipakapinan og kolorum nga chair massager, tapping massager, flat showcase ug wall clock.   Gitawgan nakong DTI.  Nga niawhag niya pagpirma og affidavit aron magukod ang tindahan nga nahimutang sa usa sa shopping malls sa Sugbo.

-o0o-

        Aron di malipat sa modus nga nahisgutan sa ibabaw ug sa uban pang susamang mga panunto, binlan ta mog mga ilhanan sa pangilad:

·         Di ka mahitabong makadaog sa raffle nga wa nimo apili;

·         Kon tinuod kang nakadaog, di ka kinahanglang mopagawas pag kuwarta o mopalit pag laing butang; ug

·         Ang tinuod nga katigayonan manukad sa matinud-anong paningkamot di mahagbong lang gikan sa langit, pinaagi man sa text o bira-bira sa mall.  [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 26, 2007

       SULBAD SA PIRACY

 

       Ang nagkalapad nga merkado sa pirated DVDs, VCDs ug CDs, bisan sa kampanya sa kagamhanan pagpitol ini ug sa awhag sa mga artista nga tahuron ang ilang hinagoan, angayng makapahinuklog sa kagamhanan.  Usa lang ni sa nagkadaghang mga timailhan sa kapakyas sa kagamhanan pagpatuman sa mga balaod.

        May mga pasangil nga pamostura rang kampanya batok sa piracy.  Nga aron lang ni pag-ulug-ulog sa mga langyaw aron nga di matulisok ang Pilipinas nga inutil.  Nga, sama sa naandan, mga kurakot ra gihapoy niburot.  Nga gihimong gatasan sa dagkong mga politiko ug mga opisyal sa kapolisan ang higanteng negosyo sa ilegal nga DVDs, VCDs ug CDs.  Gani, may mga nangampanya batok sa piracy niadto nga gipasanginlang nidaog sa mas dakong puwesto sa kagamhanan tungod sa dakong amot gikan sa mga pirata sa iyang kampanya.

-o0o-

        Sa pikas nga bahin, gihatagan sab og politikanhong kahulogan ang mainitong paghangop sa kinabag-an sa katawhan sa ilegal mga baligya.  Alang sa pipila ka tigpaniid, ang pagpamalit sa pirated nga mga produkto maoy makauuwaw nga pahinumdom nga labihan nang kalisod nga ang katawhan di nang kaabot sa mas taas nga presyo sa legal nga mga produkto.

        May mas radikal nga hubad:  Kay di pa man sila andam nga moalsa og armas ug moula sa ilang dugo human napaso sa nangaging "peke" sab nga mga rebolusyon, ang masa nipili ning maong matang sa rebelyon batok (1) sa kagamhanan nga way laing gihimo gawas sa pagbuktot nila sa dagkong buhis ug pagkawat sa ilang hinagoan, (2) sa mga negosyante nga way laing gitan-aw kon dili ang way kinutobang pagpaburot sa ilang ginansiya, ug (3) sa mga artista nga nagpaturagas lang sa pagwaldas sa ilang katigayonan ug pagsabwag sa ilang mga eskandalo.

-o0o-

        Gawas sa tokar-tokar ang kampanya ug paglingiw sa kapolisan nga nakakolekta og "tong" sa pirated nga mga baligya, ang labing dakong babag sa matinud-anong kampanya mao ang ekonomikanhong kaayuhan nga nahatag sa ilegal nga negosyo.

        Mahimo pang lalisan ang pangangkon sa vendors nga mas maayo na lang nga manginabuhi sila sa pirated kay sa shabu.  Apan lisod lalison ang dakong benepisyo sa mga konsumidor.  Ang presyo sa pirated 10% ra sa orihinal; ug kay masudlan na mag daghang pelikula ang usa ka disc, wa nang kaabot og P10 ang matag pelikula.

-o0o-

        Mas maayo tingaling mao ni tutokan sa kagamhanan ug sa mga haligi sa industriya sa pelikula:  Naapsan na sila sa panahon.  Inay suklan ang bag-ong teknolohiya, angayng angkunon ang kamatuoran nga ang ilang naandang presyo wa nay luna sa merkado.

        Angayng usbon ang paagi sa pagbaligya sa ilang mga produkto.  Ug di kinahanglang motan-aw sa layo, mahimo nilang sundon ang business model sa mga pirata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 24, 2007

       GASANG MAY SABIT

 

       Karong semanaha, gibahaan ang among sibyaanan sa mga reklamo sa mga nabiktima sa ilad sa text ug sa mga tindahan.  Karaan nang modus nga gigamit nga lisod tuohan nga duna pay wa mahibawo ug masud lang gihapon sa laang.  Apan di angayng pahiyuson ang kakusganon sa tentasyon sa dakong kuwarta nga gidudho nga makuha sa usa lang ka pamilok sa labihang kasayon.  Sama nga di sab angayng paburuton ang katakos sa media pagpahibawo sa tanang hingtungdan sa usa lang ka yano nga sibya o sinuwat.

        Maong sa makausa pa, bahala na kon may nasuhito na ug busa dakog kahigayonan nga di na mopadayon pagbasa, atong ibalik dinhi ang duha ka nabun-og na pag-ayong paagi sa pangilad nga kaliboan nay nabiktima:

-o0o-

        Una, makadawat kag text gikan sa magpailang taga PCSO, Pagcor, Malakanyang, ABS-CBN, o Lopez Foundation nga magpahibawo nga nakadaog kag P1 milyon o mas dako pa, ug aron makobra ang premyo kinahanglan kang mo-text sa PIN sa lima ka tag-P500 nga phone cards o mo-deposito og mas dakong kantidad sa ilang ihatag nga bank account number; ug

        Ikaduha, birahon ka sud shopping mall o tawgon lang sa telepono kon nalista ang imong ngan sa directory, nga nakadaog kag premyo nga ang presyo gipaburot pag-ayo ug kinahanglang kuhaon dayon sa tindahan, apan sa di pa makuha kinahanglan ka unang mopalit og laing butang nga ang presyo mas gipaburot pa.

        Kon magpada ka, mahilom na sila kon mahatag nang phone cards, o tak-opan dayong bank account kon maka-deposito na, o magbaguod kag pas-an sa appliances nga labihang barota.

-o0o-

        Labing uwahing nailad sa ikaduhang modus nitug-an sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya nga gitawgan siya sa telepono ug giapura pagkuha dayon sa premyo.  Usa ra ka kawani ang iyang natukmaan sa tindahan.  Pagkataudtaod, gitapok-an na siyag pito ka tawo.  Ang usa nikuha sa iyang credit card, ang lain nitanyag pagpalit sa premyo ug ang uban alingugngog nga nigalgal niya.

        Sa wa pang kahibawo unsay nakaigo niya, gipapirma ang biktima og kontrata pagpalit og "home showcase" nga pulos ra speakers, ug gipakapinan og kolorum nga chair massager, tapping massager, flat showcase ug wall clock.  Gitawgan nakong DTI.  Nga niawhag niya pagpirma og affidavit aron magukod ang tindahan nga nahimutang sa usa sa shopping malls sa Sugbo.

-o0o-

        Aron di malipat sa modus nga nahisgutan sa ibabaw ug sa uban pang susamang mga panunto, binlan ta mog mga ilhanan sa pangilad:

·         Di ka mahitabong makadaog sa raffle nga wa nimo apili;

·         Kon tinuod kang nakadaog, di ka kinahanglang mopagawas pag kuwarta o mopalit pag laing butang; ug

·         Ang tinuod nga katigayonan manukad sa matinud-anong paningkamot di mahagbong lang gikan sa langit, pinaagi man sa text o bira-bira sa mall.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 23, 2007

No. 1 TIGKUBKOB?

Ang numero unong konsehal sa Canduman, Mandaue City, si Dalmacio Zanoria, motug-an ni bisan kinsang maminaw nga usa sa nakapadaog niya sa piniliay sa niaging buwan mao ang iyang pagpanghatag og libreng bas ug graba ngadto sa iyang mga silingan. Mapagarbuhon sab siyang manabi nga labihan niyang pobreha niadto apan tungod sa pagkugi ug paningkamot sa bisan unsa na lang trabaho nilambo ang iyang mga negosyo ug karon magsakay-sakay na sa iyang Pajero.

Apan human pasanginli nga siyay utok sa ilegal nga pagpangubkob sa bas ug graba sa suba sa Butuanon, nisibaw ang mga pangutana sa iyang kasilinganan diin man gyod gikan ang iyang dakong kuwarta nga maoy gituohang tinuod nga nakapadaog niya batok sa mas beteranong mga politiko nga iyang gikaatbang.

-o0o-

Labihang dugaya nang nagreklamo sa mga molupyo sa Canduman sa pinatuyangan nga pagpanguha sa bas ug graba gikan sa ilang suba. Nabalaka sila nga mameligro nang kabalayan nga nahimutang sa ngilit sa nag-anam na katitip nga tampi sa suba. Nidangop na sila sa mga opisyal sa barangay ug sa kapolisan. Apan wa gihapon mabadlong ang pagpasipa sa kinaiyahan.

Ang gumagawas nang barangay kapitan sa Canduman, Alex Borbajo, nitug-an sa DYAB Radyo Patrol nga dugay na nilang nahibaw-an ang pagpangubkob sa bas ug graba. Apan igo lang sab nilang gipasa ang kasayuran ngadto sa kapolisan ug ubang hingtungdang ahensiya sa kagamhanan. Si Borbajo mismo nahibung nganong wa pa gyod mahunong ang ilegal nga kalihokan. Iyang gitino nga may mga panimay nang nameligro nga matumpag kon modahili ang yuta tungod sa nagkalawom nang suba.

-o0o-

Atol sa Barangay Patrol sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya, gikuyogan na gyong Bob Malazarte ang kapolisan sa Mandaue pagsusi sa taho nga sayo kaayong nagsugod ang pagpangubkob sa bas ug grabe. Tuod man, nasakpan nilang trak ug ang mga nangubkob nga wa dayon kadagan. Nikumpisal ang mga dinakpan nga mga tawo silang Zanoria.

Pagkataudtaod, niabot si Zanoria sakay sa iyang Pajero. Matod ni Bob nasaypan siyang Zanoria nga polis ug gitanyagan og P500 nga "for the boys." Dihang nagpaila si Bob nga reporter siya sa DYAB, nagpa-interview si Zanoria niya sa kahanginan.

-o0o-

Gitataw ni Zanoria nga bisan wa siyay permiso di ilegal ang iyang gihimo kay:

• Ang naanod lang nga bas ug graba sa taliwa sa suba ang ilang gikuha; ug

• Gipanghatag niyang bas ug graba ngadto sa iyang mga silingan.

Apan nakaamgo ba kaha sa kaapiki sa iyang sitwasyon nakit-an ni Bob ug sa kapolisan nga iyang gisugo ang iyang mga tawo paghabwa sa bas ug graba gikan sa trak ug gipasibat ang sakyanan. Dihang gigukod sa mga polis, ang trak didto na sud sa gitrangkahan nga gate sa bay ni Zanoria. Ug ang konsehal mismo wa na pakita. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 21, 2007

       GIPAKABASURA

 

       Kon ang mga opisyal sa kagamhanan may nahibilin pang kaligdong pakigharung sa bayhon sa ilang pagpabaya, angay nilang sud-ungon ang naguhay-guhay nga patayng lawas ni Agnes Tabay, 10, Grade 4 sa Toong Elem. School sa bukirang bahin sa Dakbayan sa Sugbo.

        Si Agnes nibaba sa iyang iyaan, si Cleofe Abelgas, aron makatabok sa suba nga nagbaha og taga hawak atol sa pagbuhi ni Lando sa iyang kinakusgang uwan ug hangin niadtong Lunes sa hapon.  Pag-abot nila sa tungatunga, naigo si Cleofe sa dakong gapnod ug nakabuhi sa pisi nga ilang gitunton sa matag tampi.  Nalagpot si Agnes gikan sa liog sa iyaan ug naanod.

        Human sa 14 ka takna, nabangalan duol sa basurahan sa Inayawan si Agnes.  Iyang lawas nagusbat sa baha.  Wa nay kinabuhi.

-o0o-

        Nganong ang patayng lawas man sa gamayng bata maoy bayhon sa pagpasagad ug pagkubol na sa mga opisyal sa lokal ug nasudnong kagamhanan sa pag-atiman sa labing batakang mga panginahanglan sa katawhan?

·         Buhi pa unta ron si Agnes kon gituman pa sa Pagasa ang ilang gimbuhaton pagpasidaan sa katawhan sa umaabot nga katalagman kay mas sayo man unta nga nasuspenso ang klase ug makapauli na unta siya aa wa pa mobaha ang suba;

·         Inay magtunton og pisi, luwas untang nakaagi sa tarung nga taytayan silang Agnes ug Cleofe kon wa pa hutda ang buhis sa katawhan sa wa kapusli nga mga proyekto ug sa way kinutobang kinawatay; ug

·         Ang tan-aw sa mga opisyal sa kinabag-an sa atong katawhan nga maoy labing kabos susama kaubos ug kahugaw  sa mga basura sa kalapokan sa Inayawan nga maoy gidagsaan sa patayng lawas.

-o0o-

        Samtang may anghel nga gianod sa baha, tulo ka bay sa Tiwasan, Catarman, Liloan, amihanang Sugbo nahagsaan og acacia.  Ang mga tagbalay, kay wa may opisyal sa kagamhanan nga nilili ug nagsusi sa ilang kahimtang bisan nilurang nang bagyo, napugos pakigdug sa dakong punoan nga nidat-og sa ilang kabtangan.

        Pagkabuntag, nagpatabang sila sa bag-ong kapitan.  Apan gitambagan sila nga sunod buwan pa magsugod ang iyang termino.  Ang asawa sa napildeng kapitan nitud nila sa DSWD.  Kansang social worker nipapaabot nila nga maletratohan ang ilang mga bay una matabangan.

-o0o-

        Silang Gina Rubas, Sabrina Genon ug Ines Labadia wa kapaninda og prutas sukad niadtong Dominggo tungod sa kangil-ad sa panahon.  Ang ilang mga bana gida sa Negros sa kontraktor og eskuylahan.  Sa kalibog asa silag pamahaw, niabot sila sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya.

        Human namo sila nahatagi og bugas, sardinas ug noodles, nanawag si Mayor Duke Frasco sa Liloan pagpasalig nga tabangan ang mga biktima.  Kon wa pa modangop sa media, ambot pila pa ka ang-ang sa burukrasya ang mopasa-pasa nila.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for November 20, 2007

MAS SAYO, MAS BAGIS

 

          Sayop na sang Pagasa.  Si Lando, ang bagyo nga ilang gihulagway nga hinay ug giingon nga moigo sa kasadpang bahin sa Sugbo sa Martes sa buntag, mas bangis ug mas sayo nga nikusukuso na sa Sugbo.  Ang hangin nga nipaluad sa daghang mga punoan sa kahoy apil nang Christmas tree sa Fuente Osmena Rotunda, nakapatumba sa daghang billboards, nakapalupad sa mga atop sa mga panimay sa nagkalainlaing mga dakbayan ug kalungsoran sa Sugbo ug nakapadpad sa trailer sa Marcelo Fernan bridge, alang sa kasarangang Sugbuanon nga way kahimanan pagsukod sa hagiyos, mas kusog pa kay sa 55 kilometros matag takna nga gitakda sa Pagasa nga labing kusog nga pag-unos ni Lando duol sa tungatunga.

          Sa akong pagsuwat ini dayong alas-singko sa hapon sa Lunes nilurang nang hangin.  Hinaot nga di lain ug buwag nga bagyo ang gipasidaan sa Pagasa nga moigo sa 60 kilometros kasadpan sa Dakbayan sa Sugbo 12 ka oras gikan karon.

-o0o-

          Dihang among gipangayoan og katin-awan nganong sayo nga niabot si Lando, si Kelly Toregoza sa Pagasa Mactan igo lang niingon nga wa pa mausab ang ilang Tropical Cyclone warning nga nihulagway sa Lando nga "tropical depression" lang ug di pa "typhoon."  Nanghinaot kong makurhian sa labing daling panahon ang ilang kasaypanan.  Bisan aron pagpasabot na lang sa mga Sugbuanon nga nakalitan sa bagyong nikusu-kuso nila.  Ug, mas mahinungdanon, aron mapasidan-an ang ubang bahin sa Kabisay-an ug Luzon sa posibleng mas sayo sab nga pagtugpa ug pagpanghasi ni Lando.

          Kining laing pakauwaw sa Pagasa nahimo pipila ka adlaw human sila nagpasigarbo sa pag-abot sa mas bag-o nilang kahimanan pag-agpas sa kahimtang sa panahon.  Inay magpataka sa ilang forecasting, angay silang himoan og sanga sa National Historical Institute alang sa weather history.

-o0o-

          Akong nakitang mas dakong buslot sa Pagasa, labaw sa kakuwestiyonable sa ilang kahimanan, mao ang ilang sistema sa paghipos ug pagsibya sa mga kasayuran labot sa kahimtang sa panahon, labi na sa mga bagyo:

·         Ang mga buhatan sa Pagasa sa Mactan ug ubang bahin sa nasud gihimo rang tigbasa sa weather bulletins gikan sa ilang ulohang buhatan;

·         Ang local forecasters sa Pagasa, gawas nilang Direktor Oscar Tabada ug sa ubang makamao, igo lang mosumay-sumay sa forecast sa Manila bisan kon sila mismo giapil nag kusu-kuso sa mas kusog nga hangin ug uwan; ug

·         Kay na-imbudo mang tanang kasayuran ngadto sa ulohang buhatan, dangtan una sila og pila ka oras una makahimo og weather bulletins bisan sa dakong panginahanglan pagpahibawo sa publiko sa paspas nga kausaban sa direksiyon sa hangin o gikusgon sa uwan matag pipila ka gutlo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada ni Leo Lastimosa for November 19, 2007

       ULUG-ULOG LANG?

 

       Nausab na sang sulti ni Visayas Ombudsman Pelagio Apostol.  Human siya motug-an nga wa sila magsusi sa mga pasangil sa kahiwian sa pagtukod sa CICC kay komplikado ang transaksiyon ug kuwang og katakos sa iyang mga imbestigador, karon nipahibawo na sab nga wa diay nila undangi ang imbestigasyon sa CICC ug sa ubang mga proyekto sa Asean Summit.  Hinaot nga wa lang niya ulug-ulogi ang Sugbuanong mga magbubuhis nga naglisod pagsabot sa iyang panagana pagsubay sa labing dakong transaksiyon nga gisudlan ni Gobernador Gwen Garcia.

        Mapanghimakak lang ni Apostol ang mga pagduda nga kurog siyang Garcia pinaagi sa paggamit sa gahom sa iyang buhatan pagsupina sa mga dokumento pagsubasta sa CICC kansang kinatibuk-ang gasto gikahadlokang moabot nag P1 bilyon.  Kon padayon siyang mangiyugpos ug magpaabot una sa post audit sa COA sa di pa mokihol, mapugos ang mga Sugbuanon pagpangita og laing paagi pagpakisayod natarung ba gyod paggasto ang hinagoan nilang buhis.

-o0o-

        Wa pa gyod diay hingpit nga nasulbad ang suliran sa CICC nga masudlan og tubig kon mag-uwan.  Segun sa mga nakasud sa CICC karong bag-o, wa nay buslot ang atop apan kinahanglan gihapon kang magda og pandong kay nagpadayon ang salibo sa ganghaan ug kinahanglan kang magbantay gikan sa dakin-as kay mobanaw gihapon ang tubig sa lobby kon magbunok ang uwan.

        Ang mga nakatambong sa tigom sa mga inhinyero sud sa CICC wa sang kapugong pagkuwestiyon sa pangangkon ni Garcia nga world class ang building.  Ug lisod ang paglalis nila.  Kay nasaksihan nila nga nagbanaw ang hugaw nga tubig sa mga pansayan sa mga lalaki ug babaye.  Kon makalikay ka sa dakin-as sa lobby, peligrong mangalisbo ka sa lang-og nga banaw sa pansayan kon di nang kabalibaran ang sugo sa lawas.

        Labing lisod alang sa mga Sugbuanon ang pagpasabot sa mga delegado gikan sa ubang mga lalawigan sa kadako sa kang-a tali sa dakong gasto ug sa panghambog sa Kapitolyo ug sa aktuwal nilang nakita sud sa building.

-o0o-

        Ang mga magbubuhis nga nakasud ug nakakita na sa CICC ang nagpadayon sa pagpangutana nganong wa pa masusi hangtod karon ang mga pasangil sa pagpanglaktod sa subasta ug ubang kahiwian sa proyekto.  Silay nagpabiling buhi sa kontrobersiya bisan sa determinadong paningkamot sa Kapitolyo pagpahilom ug paglubong na sa kalimot sa wa pa matubag nga mga pangutana.

        Wa katabang sa kawsa sa Kapitolyo ang konsiyerto sa Apo Hiking Society, nga wa mabantog sa pagpanagana pagkomentaryo sa kahiwian sa kagamhanan bisan atol sa diktadurang Marcos.  Usa ka sakop sa Apo gikatahong nihulagway sa CICC nga "malaki sa labas pero puro lobby."  Dihang nangatawa ang mga nanan-aw, nipuno siya, "Aba, parang meangful ang sinabi ko."

Ang mga opisyal sa Kapitolyo nga nanambong sa konsiyerto klarong wa malingaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada ni Leo Lastimosa for November 18, 2007

       DUHA KA POLITIKO

 

       Dayon nakong katug Biyernes sa gabii, nakadawat kog text sa buhatan ni Senate Pres. Manuel Villar nga nagpahibawo nga moduaw siya sa Sugbo ug mahimo bang makahapit siya sa DYAB Abante Bisaya aron makatubag sa among mga pangutana?  Gitubag nako sila nga ang among sibya manukad sa Mabolo sa Dakbayan sa Sugbo tungod sa Halad sa Kapamilya, ang among naandang piyesta sa mga serbisyo matag unom ka buwan.

        Naghinunga-tunga na sa among Halad, nga nalukop ang dakong wanang sa Mabolo Elem. School sa kaliboan ka mga pasyente sa libreng medical ug dental services, ug gatosan ka mga kliyente sa notaryo ug ubang legal services, one-stop shop sa NSO, GSIS, SSS, DILG ug DFA, Job Search ni Fidel Magno sa DMDP, libreng pamakuna sa mga iro ug iring ni Cebu City Veterinarian Alice Utlang ug mass feeding sa Bantay Bata ug sa Association of Concerned Texters, dihang niabot si Villar.  Apan nag-una nang iyang mga kawani nga nagda og kinahon nga mga tambal.

        Kon nakabasa ining Malakanyang ug ang kampo ni Senador Mar Roxas, angayng kalisangan ang makinarya ni Villar.

-o0o-

        Si Raul Cabanero, bag-ong napiling barangay kapitan sa Bulacao, Talisay City, karon pang sunod buwan molingkod sa katungdanan.  Apan nakabuylo na sa iyang giplanong mga kalihokan pagpalambo sa Bulacao.  Nitambong siya usa sa kalihokan sa Halad, ang orientation sa bag-ong napiling mga opisyal sa barangay ug SK, ug nihapit na lang sab pagsusi unsaon nga mapahigayon sab namo ang susamang kalihokan sa ilang barangay.

        Si Cabanero nga nagtrabaho sa usa sa labing dakong bangko sa nasud nahibawo sa kamahinungdanon sa panabang sa pribadong sektor tungod sa kanihit sa panudlanan sa barangay.  Maong karon pa lang nanungko na siya sa kahugpongan nga makahatag og mga tambal, makatarung sa ilang mga kanal ug kadalanan ug ubang batakang mga panginahanglan sa iyang mga molupyo.

        Nag-abot ug nagkalamanohay silang Villar ug Cabanero atol sa among Halad sa Kapamilya:  Ang ikaduha mao pay pagsugod og panikay-sikay sa bag-ong natad nga iyang gisudlan; samtang ang una nagsugod nag tuman sa iyang damgo pagtungtong sa labing taas nga katungdanan sa nasud.

-o0o-

        Sa di pa ko malimot, malampuson diay ang Halad sa Kapamilya sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu.  Kapin sa 5,000 ang nakapahimus sa way kinutobang pangalagad.  Daghang salamat sa boluntaryong mga doktor ug mga dentista sa CCMC, CCHD, PAF, CDH ug pribadong mga mananambal, nurses sa Gullas College of Nursing, mga sakop sa Cebu Pharmacists Association ug mga tinun-an sa SWU College of Veterinary Medicine.

        Daghang salamat sab sa IBP Cebu Chapter, Gullas College of Law, mga sakop sa AVRC-DSWD ug Bright Path Association ug mga kawani ug mga sakop sa mga ahensiya ug kahugpongan nga nahisgutan na sa ibabaw.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada ni Leo Lastimosa for November 17, 2007

          PNP NAGPALUGOS

 

          May sukaranan ang kapolisan nga bation og garbo sa ilang pag-angkon nga nasulbad nang pagpamomba sa Batasang Pambansa complex duha ra ka adlaw human sa panghitabo.  Kon tinuod nga ang unom ka gipasanginlang mga sakop sa Abu Sayyaf nga ilang natultolan sa Payatas, Quezon City maoy nagpaulbo sa bomba nga nipatay ni Kongresista Wahab Akbay ug laing tulo ug niangol sa duha ka kongresista ug laing upat ka biktima, natukas nang misteryo sa labing uwahing terorismo nga nakapatay-og sa nasud ug sa katawhan.

          Ang nahibiling gimbuhaton sa kapolisan mao na lang ang pagpatug-an sa tulo nila ka dinakpan---ang laing tulo, apil nang usa ka babaye, namatay sa niulbo nga pinusilay---kinsay nagsugo nila aron ang mastermind mailhan ug mataral na sa hukmanan.

                   -o0o-

          Apan ang masulub-ong balita alang sa kapolisan mao nga ang kapaspas sa ilang pagsulbad sa kaso ug kaabunda sa mga ebidensiya nga ila dayong nahipos, samtang nakapabilib sa pipila, nakapatumaw na hinuon sa pagduda nga ang ilang imbestigasyon gitumong pagtabon inay pagpangita sa kamatuoran.

          Kay ang mga ebidensiya nga nahipos makapatak-op na sa kaso ug mopalig-on sa mga pasangil nga si kanhi kongresista Gerry Salapuddin, higpit nga karibal ni Akbar, maoy utok sa pagpamomba:

·        License plate, deed of donation ug chassis number nga nitakdo sa motorsiklong gituohang gibutangan sa bomba;

·        ID sa kawani ni Salapuddin, license plate number "8" ug itom nga jacket ug souvenir shirt nga may markang "House of Representatives"; ug

·        Pulbora nga gituohang motakdo sa niulbong bomba.

                   -o0o-

          Segun sa mga nagduda, makapahibung ang labihang kasayon sa pagtultol, pagpatay ug pagdakop sa mga suspitsado.  Matod nila morang mainampingong gitipigan ug gitapok sa mga suspitsado ang tanang ebidensiya, hangtod sa kataposang piraso sa papel ug pulbos sa pulbora, sa usa lang ka dapit aron nga di na mahago ang mga imbestigador paglusad og dugang pang mga operasyon.

          Nipuno sila nga kon tinuod nga mga sakop sa Abu Sayyaf ang mga suspitsado, nganong nagpasagol man sila og babaye ug mora ra mang nagpatara hangtod nga natultolan sila sa hinugpong puwersa sa militar ug kapolisan?

                   -o0o-

          Di hinuon mabasol ang madudahong katawhan.  May igo silang sukaranan pagkuwestiyon sa kaligdong sa kapolisan.  Ang nag-usab-usab nga findings sa pag-ulbo sa Glorietta 2 ug daling pagsulbad sa pagpamomba sa Batasan wa katabang sa kawsa sa PNP.

          Bisag unsaon pagpaningkamot ni PNP Chief Avelino Razon pagbawi ang kadungganan sa kapolisan, di pa siya hingpit nga makalingkawas sa seryusong atraso sa mga liderato nga iyang gipulihan:   Gitugotan nila ang institusyon nga malugos ug magamit sa ilang mga padrinong politiko nga nipalabi sa kahangol sa gahom, bahala nag ang piniliay tikason ug ang inosenteng mga sibilyan ug mga sundawo maangin ug mangamatay.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 16, 2007

          NGANONG WAY SALIG

 

          Unsa may makuha sa mga sibilyan kon nagpataka lang silag pasangil ni Koronel Rico Palcuto nga nanghasi nila pinaagi sa pagpanion og armas niadtong bisperas sa eleksiyon sa barangay ug Sangguniang Kabataan sa Loft sa IT Park?   Nalisoan na ba silag pangisip nga isugal ang ilang mga kinabuhi sa pagtug-an sa kapolisan nga way bisan gamayng sukaranan nga gihudlat sila ni Palcuto, nga wa igdungog sa kaaghop ug kamahigalaon gikaintapan ug mabulukon niyang katuigan sa kapolisan?

          Abunda ang mga ebidensiya nga di monopoliya sa mga na-engkuwentro ni Palcuto sa Loft ang kahadlok sa retiradong opisyal:

·        Ang kapakyas sa pagpasaka og kaso batok niya hangtod karon;

·        Ang kapakyas sa kapolisan nga nitubag sa alarma sa Loft pagdis-armar niya; ug

·        Ang kapakyas sa mga guwardiya sa Loft ug IT Park pagkapkap niya sa wa pa mahitabo ang gipasangil nga pagpanion.

                   -o0o-

          Inay pasanginlan ang nangangkon nga mga biktima ni Palcuto nga mga talawan o namakak, ang kadagkoan sa kagamhanan ug sa kapolisan, nga matinud-anong nagsusi ning maong kontrobersiya, angayng mangutana sa ilang kaugalingon nganong niabot na man ta ning masulub-on nga kahimtang:

·        Nga ang nangangkon nga mga biktima magdumili na man hinuon pagpasaka og kaso batok sa gipasanginlang nakahimo og krimen tungod sa kabalaka sa seguridad nila ug sa mga sakop sa ilang pamilya?;

·        Nga ang mga biktima di na man mosalig sa katakos sa kapolisan bisan sa gisubli-subli nga pasalig nga panalipdan sila gikan sa posibleng panimawos o pagpanggukod?;

·        Nga ang kasagarang mga biktima sa krimen kon dili mopili na lang sa pagluom ug pagpakahilom, mangunay na man hinuon pagkumkom sa balaod sa ilang kaugalingong mga kamot aron pagbawos sa mga nanghilabot nila?

                   -o0o-

          Ang pait nga kasinatian sa mga sibilyan nga gika-engkuwentro ni Palcuto di katabang sa mga paningkamot sa nagkalainlaing hut-ong sa katilingban pagdasig sa makaluluoyng mga biktima sa krimen pagbarug alang sa ilang katungod ug pagpaningil og hustisya sa ilang gidangatan.   Inay dasigon ug paluyohan sa ilang pagpakabana, gitiwasan hinuon sa pagbugal-bugal sa pipila nga mirisi ug maoy gidapigan si Palcuto nga namasangil nila sa pagsaba-saba.

          Ambot tungod tingali sa pagsulbong sa wa masulbad nga mga krimen sa atong palibot, di kalikayan nga may pipila na nga dag-on sa ilang kalibog.   Unsay mas grabeng krimen:  Ang pagsaba-saba, kon tinuod man, o ang pagpanion og armas?

                   -o0o-

          Hinaot nga di ning kapawong sa pakigbisog sa katawhan alang sa kausaban ning di makiangayong sistema.   Ang pagpangiyugpos sa mga ligdong mao ray gikinahanglan aron manghawod ang mga salbahis.

          Ug tinuod ang laing sulti sa atong katiguwangan.   Mas mayo pang isog nga mamatay sa pagpanalipod sa katarung.  Kay ang talawan kadaghan mamatay, mapukan matag duko niya sa mga pagpanaugdaog.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 15, 2007

LILI SA ESKANDALO

Dihang gibahaan mi sa mga tawag niadtong Martes sa hapon sa nangahadlok nga mga pasahero sa nabuslot nga pump boat, Ave Maria 5, nanawag dayon mi sa Cebu Coast Guard station. Inay magkarakara sa pagpada og rescue vessels, igo lang mi nilang giingnan nga wa silay labot sa sakyanan kay didto ni gikan sa Ouano Wharf sa Dakbayan sa Mandaue.

Pagtawag namo sa gihatag nga numero sa detachment sa Mandaue, giingnan mi sa nakatubag nga di sa Coast Guard ang telepono apan mahimo bang maghuwat mi kadiyot kay ila pang tawgon ang among tuyo. Ang tam-is nga tinubagan sa tag-iya sa pribadong telepono nag-anam nag kaaslom dihang sila na say gibahaan sa mga tawag sa ubang mga sakop sa media nga, sama namo, igo ra sang gipasa sa Cebu station, nga tibuok hapon nga nanghunaw og responsibilidad sa pagsusi sa naapiki nga pump boat.

-o0o-

Maong wa ko mahibung nganong ang unang nakaluwas sa mga pasahero sa Ave Maria 5 mao ang MV Ormoc Star sa Roble Shipping ug nga nangiwit na pagtabang sa mga pasahero ang sakyanan sa Coast Guard. Mas makaayo sa tanang hingtungdan kon ang mga opisyal sa Cebu station mas maayong ibalhin sa Citom. Kay mas maayo silang mo-trapik ug mopasa inay moangkon og responsibilidad. Pangilogan kong maghunahuna unsa pay umaabot nga katalagman nga atong mahiagoman kon padayon silang tahasan pagbantay sa kaluwas sa kinabuhi ug kabtangan sa kadagatan.

Ug angayng ipasabot sa kadagkoan sa Coast Guard nganong hangtod karon, nga maabot na sa bag-ong mga teknolohiya sa telekomunikasyon bisan ang labing suok nga mga bahin sa kalasangan ug kadagatan, wa pa man intawon kakita og bisan anino na lang sa telepono ang ilang detachment sa Mandaue? Kon ingon ini kabarot ang ilang detachment sa ikaduhang labing dakong dakbayan sa Sugbo, unsa kaha intawon kataphaw ang ilang katakos pagpangalagad sa mas hilit nga mga pantalan sa nasud?

-o0o-

Klarong nahibaw-an na sa mga senador ang posibleng tinubdan sa P500,000 nga nadawat ni Pampanga Gov. Ed Panlilio sa hawanan sa Malakanyang, hinaot nga mabisto na gyod ang kinatibuk-ang kasayuran ning usa sa labing gipadaylang ug makauuwawng eskandalo sa atong panahon. Napugos pag-angkon ang kadagkoan sa administrasyon sa binayranay----bisan tuod nagkasungi ang ilang lusot sa tinubdan ug sa katuyoan----tungod sa maisugong pag-angkon ni Panlilio.

Kon masubay sa mga senador kinsa si "W.Y. Bondoc" (gidudahang si Winona Yumul Bondoc) ug unsang sanga sa "Bank of Commerce" (giingong sa Angeles City) nga maoy napatik sa lima ka bugkos sa kuwartang gihuptan ni Panlilio, hinaot malilian na gyod sa kinabag-an, kon di man mabantang, ang wa nay kukaikog nga pagbuong sa atong kaligdong isip nasud ug katawhan. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 14, 2007

          BAYHON SA BAKAK

 

          Si di pa ka hingpit nga malumos sa naglawud-lawod nga mga bakak nga gibuhian sa Malakanyang pagtubag sa mga pasangil sa pagpanghatag og kuwarta sa mga kongresista ug mga gobernador nga nagtapok sa palasyo, palihug subaya ang nag-usab-usab nga bayhon sa ilang mga pamalibad:

·         Una, kusganon nilang gipanghimakak nga ang mga kongresista ug mga gobernador gipanghatagan og tag-P500,000;

·         Dayon, niangkon sila nga ang gipanghatagan mao rang bag-ong napili nga mga kongresista ug mga gobernador ug nga ang kuwarta gikan sa League of Provinces of the Philippines (LPP);

·         Si Deputy Speaker Ma. Amelita Villarosa niangkon nga ang dakong kuwarta gikan sa Kabalikat ng Malayang Pilipino (Kampi); ug karong bag-o

·         Si Senador Panfilo Lacson nipasangil nga ang kuwarta gikan sa intelligence fund sa PNP.

-o0o-

          Ang kaabunda sa nagpusut-pusot nga nagkatuiris nga mga pangulipas sa mga alyado ni Pres. Arroyo, nga gipabaha sa way pagtagad kon tuohan pa ba o makapasuka na ba sa kaluod sa katawhan, nagmatuod sa naandan nang paugat ning administrasyona:   Lawgawon ug lubugon gyod pag-ayo ang tanang mga pagduda sa kahiwian; syaro kon di maglibog ang kinabag-an ug pul-an na og paminaw sa gibalikbalik nga mga pasangil nga wa tarunga pagtubag.

          Way makamahay ni Arroyo sa iyang pagtuo nga ang katawhan, nga naanad nang gibakakan sa ilang mga lider sa tibuok nilang kinabuhi ug bisan sa nag-una pa nilang mga kaliwatan, di magsapayan nga bakakan na sab sa makausa pa.   Si Arroyo nga gihulagway nga maukutong tinun-an sa kasaysayan mahimong niisip nga ang mas mahinungdanon alang sa katawhan di ang kamatuoran kon dili nga di sila hingpit nga malunosan sa gutom ni mahikawan sa ilang kabtangan.

          Maong kon wa pa mong kabantay, matag tumaw sa lapad sa kagutom ug katimawa, moabunda sang mga ulug-ulog ug taphaw nga kalingawan gikan sa Malakanyang.

-o0o-

          Usa sa nakalimtan ning way kinutobang paglapad sa eskandalo sa binayranay sa hawanan sa Malakanyang mao si Kongresista Antonio Cuenco, ang labing unang kongresista nga niangkon nga nakadawat og P200,000 gikan sa palasyo.   Dihang nitiyabaw ang iyang kaubanan nga di tinuod nga gisaboran sila og kuwarta, gidalidali pagbakwi ni Cuenco ang iyang pangangkon ug ang media na hinuoy gitulisok nga nisakay dayon sa iyang komedya.

          Karong naklaro nang may kuwarta gyod diayng gipabaha ang Malakanyang, nga ang tinubdan na lang maoy gilalisan, usbon na ba sang Cuenco ang iyang pamahayag?   Pahimuslan ba niyang kahigayonan pagtul-id sa gituohan sa pipila nga tinuod niyang kasaypanan:  Nga di P200,000 kon dili, sama sa ubang kongresista ug mga gobernador, P500,000 ang tinuod niyang nadawat apan gilaslasan lang aron nga di siya dugukon sa iyang mga lider nga nanagan sa niaging piniliay sa barangay?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 13, 2007

          INIHAP NA LANG

 

Samtang nag-ung-ong pa ang bag-ong impeachment complaints batok ni Pres. Arroyo, magpabiling luwas si House Speaker Jose de Venecia gikan sa bisan unsang pagsuway pagpalagpot niya sa katungdanan.   Kay kon hilabtan siya karon, sayon ra alang niya ang pakig-alyansa sa oposisyon ug pagkuha sa gikinahanglang gidaghanon pag-impeach ni Arroyo sa House ug pagpada sa articles of impeachment ngadto sa Senado.

 

Mao nga bisan ang mga sakop sa Kampi, ang partido ni Arroyo, nga niadto rang nagtukaw pagpalayas niya, apil nang mga naglaway ug nagharab-harab nang mopuli sa iyang katungdanan, tuyhad na kaayong nibarug pagpanalipod sa pagpadaplin ni de Venecia ug pagbanos ni Deputy Speaker Raul del Mar pagtugyan sa orihinal nga impeachment complaint ngadto sa House Rules committee.

 

-o0o-

 

          Apan di angayng mokumpiyansa si de Venecia.   Kon sa makausa pa, ug sama sa naandan, magmalampuson na sang mayoriya sa mga kongresista pagbasura sa mas gipalig-on nga impeachment complaints batok ni Arroyo, mameligro na sab si de Venecia.   Kay nianang higayona, wa na siyay kapuslanan pagtino nga magpadayong magtungkawo sa gahom si Arroyo sa nahibiling duha ug tunga ka tuig sa iyang termino.   O lapas pa.

 

          Bisan sa gihulmigas sa katam-is nga pasalig sa Malakanyang sa ilang way kinutoban nga gugma ni de Venecia, nahibawo siya isip usa sa labing maru nga politiko sa kasaysayan ning nasura nga inihap na lang ang iyang malipayong mga adlaw ubos ning administrasyona.   Nga naputol nang ilang relasyon ug di na mahitabong magkauli pa silang Arroyo human siya napakyas pagpahilom sa iyang anak nga si Jose III nga maoy nilambigit di lang ni kanhi Comelec Chairman Benjamin Abalos ug First Gentleman Mike Arroyo kon dili apil na sa presidente mismo sa higanteng eskandalo sa NBN-ZTE.

 

-o0o-

 

          Kon ingon ini katandugon ang kahimtang ni de Venecia, nganong gipaundayonan man ang iyang naandang pag-ulug-ulog sa presidente nga wa na niya panalipdi gikan sa nagpangugasi nga mga pasangil gikan sa iyang anak?

 

          Posible bang wa pa makatino si de Venecia sa iyang bag-ong papel kon moambak ngadto sa oposisyon?   May sukaranan bang iyang kahadlok nga di hingpit ang kahinangop sa pipila ka lider sa oposisyon pakig-ipon niya?  Nga mahimong sa kapulihay ilawog ra gihapon siya sa tirong tungod sa kadaghan na niyag atraso nila?

 

-o0o-

 

          Kon nagpaabot ang oposisyon nga magbaha na sa kadalanan ang kinabag-an sa katawhan ning labing uwahi nilang pagbanhaw sa kampanya pagpalagpot ni Arroyo sa katungdanan, nahadlok kong nasayop na sab sila.

 

          Di sila kinahanglang motan-aw sa layo alang sa katin-awan.   Mas sungayan pang pipila nila kay sa pangu nga gusto nilang pulihan.  Ug salamat sa pagkapaso sa katawhan sa niaging duha na ka Edsa, may sukaranan ang kahadlok nga mas hangol ug mas kawatan pang mopuli kon may kausaban sa nasudnong liderato.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com