Arangkada for November 30, 2005

DI NA TAK-OM

Sa kataposan, human sa pila ka buwan nga paghiku-hiko ug pagnukus-nukos, nisugot na gyong kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) pag-atubang nako ug pagtubag sa seryusong mga pasangil nga ilang gihukhokan ang panudlanan sa eskuylahan ug gibuong pa gyod ang kadungganan sa eskuylahan pinaagi sa pagsabod og mga diploma ngadto sa ilang mga opisyal ug mga padrino nga wa katungha bisag usa ka gutling sa ilang mga klase.

Usa ka adlaw human nila trangkahi ang among crew sa TV Patrol Central Visayas sa gate sa main campus, gipasud ko sa ilang executive conference room diin nagtigom ang deans ug superintendents sa 10 ka campuses sa CSCST nga sakop sa management committee (ManCom). Sa labing unang higayon, nagkahimamat ming Dr. Jose Sal Tan, presidente, Dr. Victor Villaganas, bise presidente, ug kaubanan nga nahimong sumsoman sa akong mga komentaryo sa niaging tulo na ka buwan.

-o0o-

Akong nahibaw-an nga silang Villaganas ug ubang mga opisyal gusto na gyod untang manubag sa mga pasangil. Gani, andam na gyod unta silang mangadto sa among studio sa DYAB 1512 Abante Bisaya. Pero gipugngan sila sa mayoriya sa mga sakop sa ManCom. Kinsa, samang Tan, nakumbinser nga di katabang sa ilang kawsa kon manubag sila sa akong mga pangutana. Maong gituman ang tambag sa ilang abogado nga huwaton na lang ang resulta sa imbestigasyon sa Visayas Ombudsman.

Pero ang pagdeklarar sa Ombudsman nga ilegal ang ilang pagkolekta sa makabungog nga honorarium (bisan kon ang gipauli mao rang honorarium sa Enero hangtod sa Hunyo ning tuiga, nga unta ang pagkobra sa ilegal nga benepisyo nagsugod niadto pa mang 1999) nakapasamot pagpaunlod nila. Ug ang negatibong mga komentaryo batok sa ilang mga binuang, bisan nagpakabuta-bungol ang mga opisyal nga naa unta sa posisyon pagbaraw nila, nakadapit na sa atensiyon sa pribadong mga institusyon ug mga kompaniya nga nagsugod nag duda sa kaligdong sa ilang mga kurso ug kalidad sa ilang mga gradwado.

-o0o-

Andam sab unta kong magpaugat. Nagkadugayng ilang pagtak-om, nagkadako sang akong pagtoo sa mga pasangil batok nila. Hangtod nga akong naamgohan nga ang pagpapating sa mga tagduma peligrong makaduhig sa tibuok eskuylahan, labi na sa inosenteng mga tinun-an ug sa takos nga mga alumni.

Si Rene Alquizola, station manager sa Radyo ng Bayan, kinsa naapil sa mga gradwado sa CSCST nga nikumpisal nga wa sila magpa-enrol, maoy tulay sa panag-abot namong Tan ug Villaganas. Nakumbinser ni Alquizola si Villaganas, kinsa nangluod na sa hapit kada adlaw nakong bunal, nga makatabang paghusay sa kontrobersiya ang ilang pag-atubang nako.

Karong nitingog na silang Tan ug kaubanan, ang publiko naa na gyod sa posisyon pagsusi kinsay matinud-anon ug kinsay bakakon sa higanteng eskandalo sa CSCST. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 29, 2005

 

     HILO NI GARCI

Kon toohan ang tanang sulti ni kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano sa iyang pag-atubang ni Henry Omaga Diaz sa ABS-CBN, way sukaranan ang krisis nga diriyot mopalagpot ni Pres. Arroyo sa Malakanyang ug ang kalibotanong pagpangita niya sa niaging lima na ka buwan: Kay wa diay siya mogawas sa Pilipinas (bahala na kon ang gobyerno sa Singapore mismo ang nagbisto nga didto siya tugpa gikan sa Subic) ug kay wa diay niya tikasa ang eleksiyon sa 2004 pagpadaog sa presidente.

Kon way tikas sa eleksiyon, nganong nitago man siya? May andam nga tubag si Garcillano: Ang grupo ni Senador Panfilo Lacson nagplano sa pagpatay niya. Wa hinuon niya mapasabot nganong nigawas na siya karon nga dako pa man gihapong buhi si Lacson ug ang iyang mga sakop.

-o0o-

Sa 14 ka panagsulti nila sa presidente nga naapil sa kontrobersiyal nga Hello Garci tapes, usa ray giangkon ni Garcillano: Ang pagtawag sa presidente niya niadtong Mayo 24, 2004, kanus-a igo rang nangutana ang presidente niya nganong naibanan ang usa ka milyon ka boto nga labaw niyang anhing Fernando Poe Jr.

Ambot nganong human namasangil nga gimaniobra ang Garci tapes, nga kadasonan unta kon gisalikway pa lang gyod niya nga peke ang tanang panagsulti, giangkon mang Garcillano ang istorya nila sa Mayo 24. Tingali kay mao ray labing inosenteng paminawon. Pero hinaot mag-andam na sang daan og tubag si Garcillano sa sunod nga pangutana:

Taas ba kaayong telebabad nilang Pres. Arroyo niadtong Mayo 24 nga kakuhaan og daghang putul-putol nga igong masumpay-sumpay pagpasangil og tikas sa administrasyon, kon tinuod mang gimaniobrang Garci tapes? O barugan ang binuang nga pasangil nga nagpatabang ang oposisyon sa mga artistang nangopya sa ilang mga tingog?

-o0o-

Tugotan natong kahingawa lang sa iyang boto ang tuyo sa presidente pagtawag ni Garcillano ug nga kahimtang sa panahon ray ilang gituki, ang pagtawag sa kandidata sa niaging eleksiyon sa iyang tinudlo sa Comelec dakong krimen. Ug ang dakong panginahanglan ni Garcillano nga matudlo pagbalik sa Comelec human laktawi sa Commission on Appointments, nga inosente sang nahisgutan sa Garci tapes, maoy garantiya nga tumanon ni Garcillano bisan unsay isugo sa presidente.

Ug tugotan natong wa siya mogawas sa Pilipinas, mahimong maabsuwelto ang Buro sa Imigrasyon gikan sa pagpabaya, pero mosamot kaunlod si Garcillano. Nganong iya mang giisnab ang tanang imbitasyon sa duha ka bay balaoranan, nga ang House napugos na gani pagluwat og arrest warrant batok niya? Abogado si Garcillano ug nahibawo siyang krimen ang pagbabag sa lehitimong mga imbestigasyon, bisan sa mga institusyon nga sama kabaho sa Kongreso.

May maayong balita ang progresibong mga abogado para nilang Garcillano ug Pres. Arroyo: Bisan kapamatud-an pang tanang pasangil batok nila, di sila kasentensiyahan og kamatayon—23 anyos ray ilang priso. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for Nov. 28, 2005

 

     ULIPON SA TEXT

Dihang gitawgan kong Dongding Sabaldan, unang presidente sa Association of Concerned Texters gikan sa isla sa Bioko (kanhi Fernando Po) sa ulohang syudad sa Malabu, Equatorial Guinea nga lima ka tuig nang ACT niadtong Nobyembre 25, nahinumdom sab ko sa unang pagsulbong sa texting sa Sugbo. Daghang salamat sa sugyot sa maglilindog sa The Freeman, Bobit Avila, ang DYAB 1512 khz Abante Bisaya maoy unang nakapahimus sa teknolohiya sa short messaging system (SMS) pagdasig sa mga tigpaminaw pagtampo sa among mga programa.

Ang ACT nakahimo nag daghang panagalagad gawas sa pagpalambo sa katungod sa texters. Ang among pasiunang tuyo pagkiatkiat napulihan sa mas mapuslanong kalihokan, sama sa pagpananom og kahoy, pagpanlimpiyo sa kadagatan ug pagtabang sa mga biktima sa katalagman. Ang mabulukong lima ka tuig nga kasaysayan sa ACT nagkinahanglan og laing lindog. Tuguting moasoy ko ninyo giunsa pagsakmit sa texting ang atong atensiyon ug giunsa niya pagdominar ang atong kinabuhi.

-o0o-

Ang panglantaw ni Bobit kapin na sa lima ka tuig ang nilabay nga ang texting mahimong dominanteng paagi sa komunikasyon nakaangkon og di malalis nga mga ebidensiya sa atong panahon. Makugang ka sa gidak-on sa kita sa mga programa sama sa Pinoy Big Brother (PBB) gikan sa texting nga molabaw pa sa bayad sa commercials sa telebisyon. Di lang ang media organizations ug mga kompaniya ang nigamit sa texting sa ilang serbisyo ug negosyo kon dili hastang higanteng mga kompaniya sa Internet, Google ug Yahoo!, nisandig na sa texting pagpaburot pa sa ilang ginansiya.

Ang katakos sa bag-ong cellular phones—pagtokar og kanta pinaagi sa MP3, pagkuhag hulagway nga mas taas nang megapixels, pagtipig og dagkong mga dokumento ug pagsuroy sa worldwide web—gawas nga nakahulga sa MP3 players, digital cameras ug personal computers, nakahudlat pa gyod nga ila tang magapos, di lang sa texting kon dili apil sa uban pa natong inadlawng kalihokan.

Unsaon na man lang intawon nato sa paglingkawas gikan sa atong cell phones?

-o0o-

Natubag nako nang pangutanaha sa duha ka higayon nga nahibilin ang akong cell phone sa among bay. Sa unang higayon, mora kong gihilantan: Tingalig may balita nga di nako mahibaw-an, may sugo ang Manila nga di dayon nako matuman, may makalingaw ug matulon-anong mga mensahe nga uwahi na nakong madawat ug personal nga mga mensahe nga di dayon matubag.

Sa ikaduhang higayon, mora na lang kong gidanggas. Pero may sagol nang alibyo: Di na ko mapugos pagtubag sa mga mensaheng way kapuslanan ug makalusot na nganong wa katuman sa di makiangayong mga sugo.

Sa laktod, sa duha ka higayon nga wa koy cell phone, wa matapos ang kalibotan. Katam-is sa kahiamgo nga kita pa diay nagkontrolar sa atong kinabuhi. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 27, 2005

 

     PAGBALIK NI GARCI

Ang pagboluntaryo sa asawa ni kanhi Comelec Commissioner Virgilio Garcillano sa kasayuran nga nahibalik na siya sa nasud ug nga mogawas na siya pagtubag sa mga pangutana labot sa Hello Garci tapes di mahitabo kon wa pay pagtugot sa administrasyon ni Pres. Arroyo. Nganong gitugotan man ni sa presidente nga hapit na man unta mohagsa ang kaso sa oposisyon batok sa giingong pagpanikas niya sa niaging eleksiyon ug pagkawat sa iyang mandato gikan ni anhing Fernando Poe Jr.?

Kay bisan nabaraw ang impeachment trial, bisan kataw-anan ang "people's court" nga maoy nibanos paghusay sa mga pasangil batok sa presidente ug bisan nagkatibuwaag pa gihapong mga lider sa oposisyon maong wa makabuylo ang kampanya pagpalagpot niya sa katungdanan, ang eskandalo magpabiling bug-at nga bagahe sa presidente, magpadayong tunok sa iyang dan ug mahimo gihapong tinubdan sa mga pagduda sa ka-lehitimo sa iyang pamunoan, hangtod nga mapatin-aw nganong nag-istorya sila si Garcillano sa pagmaniobra sa iskutenyo sa niaging eleksiyon.

-o0o-

Bakikaw ug supak na sa niburot nga garbo ni Pres. Arroyo nga moatubang na sab siya sa nasud ug mohatag sa iyang bersiyon sa mga panghitabo kay nagtoo mang gidawat na sa kinabag-an ang iyang awhag sa pagpadaplin sa eskandalo ug paghiusa ug pagbugtaw sa mas sanag nga ugma. Nagkinahanglan siyag laing tawo nga maoy motapak sa dakong haw-ang sa kasayuran.

Maong human palayasa si Garcillano ngadto sa wa pa matinong suok sa kalibotan, nga ang Buro sa Imigrasyon, nga mas sayon rang nagawongan human sa malampusong paguba sa presidente sa Comelec, Kongreso, militar ug ubang mas lig-ong mga institusyon, nagkapuliki og tabon diin agi ug kinsay nagpasibat ni Garcillano, ipakita na nilang kontrobersiyal nga opisyal nga, sama sa naandan, way bisan usang nahibawo giunsa niya pagsud pagbalik sa nasud.

Unsa may isulti ni Garcillano human sa lima ka buwan niyang pagkahanaw? Nahadlok kong dili ang pagpalig-on sa determinasyon pagsulti sa kamatuoran maoy iyang gihimo atol sa iyang pagtago sa kangitngit.

-o0o-

Pabiling hinuon kong naglaom nga wa pa hingpit nga maluba sa Malakanyang ang kamatuoran. Pabilin kong nagsalig nga way asong makumkom. Ug nga samtang arogante na kaayong administrasyon nga nihasi sa tanang nisuway pagbisto sa tinuod nga mga panghitabo human paningkamoti pagtabon ang tanang posibleng lutsanan sa mga tinagoan, padayon kong nangaliya nga nagkaduol nang adlaw sa panudya.

Kay ako hingpit nga nagtoo sa kaligdong sa kinabag-an sa katawhan. Di sila mahimong suburnohan ug ilaron sa tanang higayon. Moabot rang adlaw nga mopatigbabaw ang ilang kamakiangayon. Nga bisan sa ilang kakabos ug kaburong, moabot rang panahon nga sila na mismo ang maningil nga ibalik ang kabuot ug katarung sa nasudnong politikanhong liderato. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 26, 2005

 

     TAGO SA PUBLIKO

Kon paminawon ang pagarpar sa kadagkoan sa National Power Corp. )Napocor) ug National Transmission Co. (Transco), magsobra ang suplay sa kuryente sa Sugbo bisan pag manera sa ilang planta ang Cebu Private Power Corp. (CPPC). Kon mao, nganong mora mang gilubat-lubatan ang atong mga politiko ug mga negosyante dihang gipahibawo silang Roger Lim, general manager sa CPPC, nga mohunong nang ilang operasyon?

Matod ni Napocor Pres. Cyrill Delcallar makahatag dayon silag 120 megawatts, sobra kaayo kon itandi sa 62 megawatts nga gisuplay sa CPPC ngadto sa Visayan Electric Co. (Veco) pinaagi sa pagpaandar sa ilang mga planta sa Naga ug sa Negros. Kon mao, nganong nagkarakara pa man silang Cebu City Mayor Tomas Osmena ug Gobernador Gwen Garcia pag-awhag sa CPPC nga di ihinayon ang ilang hulga?

-o0o-

Nahadlok kong, sama sa naandan, gitago lang gihapon sa Napocor ug Transco ang tinuod nga kahimtang sa suplay sa kuryente sa Sugbo ug Kabisay-an. Di ba nireklamong CPPC nga ang presyo sa kuryente sa Napocor sa Kabisay-an artipisyal nga gipabarato maong di makiangayon nga gapuson sila sa orihinal nga kontrata sa Veco nga ang ilang presyo kinahanglang mas ubos og 2% sa presyo sa Napocor? Kon mao:

• Nganong nisud mang Veco og bag-ong kontrata uban sa CPPC, nga kaduha na bag-oha sukad niadtong 2003 ug karon kasamtangan gilugwayan sa ikatulong higayon tungod sa panginlabot sa mga politiko, nga makapahamtang ang CPPC og mas taas nga presyo?;

• Nganong bisan nahugno nang sabutsabot mopilit pa man gihapong Veco sa mas taas nga presyo sa CPPC kon tinuod nga mas barato ang bayranan nga gikolekta sa Napocor?; ug

• Kon tinuod nga takos ang Napocor ug Transco nga makahatag og kuryente nga doble kay sa suplay sa CPPC, nganong naigo man lagi sa brownouts ang nagkalainlaing bahin sa Sugbo bisan sa wa pa mohulga pagpanera ang CPPC?

-o0o-

Ang CPPC wa pugsa, labaw nang wa tioni og armas, dihang nipirma sa kontrata uban sa Veco nga nihigot nila sa saad nga mas barato kay sa Napocor ang ilang kuryente hangtod sa 2013. Dihang niginansiya silag dako sa unang mga tuig sa operasyon, wa gyod sila makahunahuna pagpamahin sa mga konsumidor. Karong alkanse na, ang publiko na say ilang basulon? Pero samtang ang ginansiya gikaluhaan og risgo, ang mga negosyante di mapugos pagpadayon sa negosyong alkanse.

Matod ni Atty. Joselito "Boy" Alo, tagduma sa "Timbangan sa Hustisya" sa DYAB 1512 khz Abante Bisaya, nipasabot nga kon lugod pa lay baligya sa CPPC mahimo silang manera bisan unsang orasa. Pero kay ang ilang kuryente batakan mang panginahanglan sa publiko, ang CPPC kinahanglang mokumbinser una sa korte nga makiangayon ang ilang pagbasura sa kontrata sa Veco sa di pa makahunong sa ilang operasyon. [30]

Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 25, 2006

 

     BISTO ANG BAKAK

Ang maayong balita mao nga ang presyo sa kuryente sa National Power Corp. (Napocor) dinhi sa Sugbo ug Kabisay-an mas ubos kay sa gasto sa ilang generation. Ang daotang balita mao nga nakagarantiya ni, puno sa padayong lapad nga pangurakot sa ahensiya, nga mosamot pagburot ang higanteng alkanse sa Napocor.

Sa kauwahian, ang mga Sugbuanon ra gihapoy alkanse ning salida sa Napocor. Ang artipisyal nga pagpaubos sa presyo sa kuryente, nga klarong gitumong pagpahumot sa mga politiko, pangilad ra sa mga konsumidor. Kay ang bisan unsang ginansiya sa mas ubos nga bayranan mapapas ra gihapon kay mga konsumidor ra man say mabuktot pagbayad sa nagbuntaog nga utang sa Napocor pinaagi sa mas taas nga buhis.

-o0o-

Ug sugod karong semanaha, ang binuang sa Napocor makamugna og mas seryusong kadaot: Mahimong malubong na sang Sugbo sa lapad nga brownouts nga makapiang sa operasyon sa pribadong mga negosyo ug sa batakang serbisyo sa gobyerno; sa way paghisgot sa kahasol sa kinabag-an sa katawhan nga nagsalig sa elektrisidad sa inadlaw-adlawng kalihokan sa ilang mga panimay.

Kay ang kontrata tali sa Visayas Electric Co. (Veco) ug sa usa sa ilang pribadong supplier, ang Cebu Private Power Corp. (CPPC), nagtakda sa presyo sa CPPC nga mas ubos og 2% sa presyo sa Napocor. Nakaginansiya ang CPPC niadtong katuigan nga matinud-anon pang presyo sa Napocor. Pero dihang nisugod nag sawom ang Napocor, nitidlom sang kita sa CPPC.

-o0o-

Sayon ra para sa Veco ang pagtulisok sa CPPC. Pero di tinuod nga naluoy sila sa mga konsumidor kon tugotan ang CPPC pagpasaka sa presyo. Gawas nga maapiki sa Energy Regulatory Commission (ERC), maapil sang Veco sa balikas sa mga konsumidor nga segurong moulbo kon pahamtangan og dugang palas-unon human bunali sa EVAT.

Ug ang CPPC nipatigbabaw lang sa tinuod nilang bulok. Way negosyo nga para alkanse. Segun pang Roger Lim, general manager sa CPPC, kon di gyod sila tugotang makapa-uminto, mas maayo pang manera na lang kay sa, sama sa Napocor, malubong sab sa dakong utang.

-o0o-

Ang nag-ung-ong nga krisis nakapabisto sa laing bakak sa gobyerno. Si Pres. Arroyo, sa iyang kataposang pagduaw sa Sugbo kanus-a iyang gideklarar ang pagkahingpit sa pagpalambo sa interconnection sa power grid sa Sugbo ug Leyte, nipasalig nga sobra nang suplay sa kuryente sa Kabisay-an. Nga maoy gibasehan sa pasalig sa CPPC nga way problema kon mahunong ang ilang operasyon.

Pero layo ra ni sa tinuod. Sud na sa pila ka buwan, ang Veco nangita og alternatibong tinubdan sa kuryente. Ilang nahibaw-an nga gawas nga wa magsobra, kuwang pa gyong kapasidad sa mga planta sa Napocor pagtubag sa kinatibuk-ang panginahanglan sa kuryente sa Sugbo ug Kabisay-an. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 24, 2005

 

     ANDAM SA SEAG

Salamat sa mga paningkamot ug kataas og panglantaw sa lokal nga mga opisyal, hapsay nga mapahigayon ang Southeast Asian Games (SEAG) dinhi sa Sugbo. Giangkon sa mga opisyal sa Cebu SEAG Organizing Committee (CebuSOC) nga kuwang ang kuwarta sa nasudnong mga tigpasiugda. Maong nagkayamukat ang nagpadayon nang mga duwa sa Bacolod.

Salamat na lang nga madudahon ang lokal nga mga opisyal sa Sugbo. Sukad pa sa sinugdanan, dihang nipasalig ang Philippine SEAG Organizing Committee (PhilSOC) nga silay moabaga sa bayranan sa hotel ug transportasyon sa langyawng mga atleta ug pagkaon sa mga boluntaryo, nangandam nang daan ang CebuSOC kon ugaling, sama sa naandan, di tumanon sa taga Manila ang ilang pagarpar.

-o0o-

Nga maoy dakong sayop sa Bacolod SEAG Organizing Committee (BaSOC). Hingpit silang nitoo sa pasalig sa PhilSOC. Maong nagutman ang ilang mga boluntaryo ug kapolisan nga nagbantay sa mga duwa ug kagangkagang ang mga sakyanan sa lokal ug langyawng mga atleta gikan sa ilang hotels ngadto sa venues.

Kon buot hunahunaon, wa gyoy untay hinungdan nga maapiki ang Bacolod. Tungod sa kasikit ni Kongresista Monico Puentebella ni Pres. Arroyo, nakakuha silag P50 milyones gikan sa Philippine Sports Commission (PSC) para sa lima ka mas popular nilang events; samtang ang Sugbo nga giulog-ulogan sa unom ka wa kaayo mailhing events gipiskan lang og P10 milyones.

Ang kalapad sa pangandam sa CebuSOC maoy nataligam-an sa nagsalig-kay-duol-sa-luwag nga BaSOC.

-o0o-

Ang gihimo ni CebuSOC Chairman Jonathan Guardo mao ang pagahin nang daan og kuwarta, bisan sa kanihit nang daan sa budget, para sa pagkaon sa mga boluntaryo. Tungod sa kahanap sa kuwarta sa PhilSOC, nitakilid na sab si Guardo ug nihatag sa downpayments sa lokal nga hotels aron nga di makanselar ang reservations sa langyawng mga delegasyon. Ug tungod sa otrong hanap nga pasalig sa mga sakyanan, nidangop si Guardo sa pribadong mga kompaniya ug nakapanghuwam og vans ug buses nga maoy mohakot sa mga atleta.

Ang Kapitolyo ug mga syudad sa Sugbo, Mandaue ug Danao wa sab mangiyugpos. Sila na lay moabaga sa dakong gasto sa pagkaon sa kaliboan ka polis nga ipakatap para sa hugot nga seguridad, labi na kay manganhi sab ang labing dagkong mga opisyal sa ubang kanasuran. Bisan ang Sinulog Foundation Inc. sa Syudad sa Sugbo mao nay nagbayad sa IDs sa mga atleta, mga opisyal ug mga boluntaryo.

Maong ang maayong balita mao nga, gawas lang kon may bag-o na sang mas dagkong kakulian nga motumaw nga mas lisod nga mapiog, magmalampuson ang makasaysayanong pagduma sa Sugbo sa unom ka duwa sa SEAG, nga ang pipila masaksihan sa labing unang higayon sa mga Sugbuanon, bisan sa pakauwaw sa PhilSOC. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 23, 2005

 

     TULISOK SA PHILSOC

Samtang nagkaduol nang pagbukas sa Southeast Asian Games (SEAG), nag-anam sab kadako ang kahigayonan nga mamantsahan og higanteng kaguliyang ang makasaysayanong labing unang pagduma sa Sugbo sa unom ka duwa sa SEAG. Nga dakong inhustisya para sa mga Sugbuanon kay nahingpit na sa Cebu SEAG Organizing Committee (CebuSOC) ug sa mga syudad sa Sugbo, Mandaue ug Danao ang ilang mga pangandam.

Pero ang Philippine SEAG Organizing Committee (PhilSOC) maoy nagpabadlong. Hangtod sa akong pagsuwat ini, wa pa silang kahatag og kuwarta para sa hotels, transportasyon ug pagkaon sa mga atleta. Maong gikahadlokan nga ang kaguliyang nga niulbo na sa Bacolod, kansang pasiunang mga duwa sa SEAG gisugdan na, mahitabo sab dinhi sa ato.

-o0o-

Ang lokal nga mga opisyal nabawo og tultol sa mga opisyal sa PhilSOC nga makasulbad sa problema. Pero hangtod sa akong pagsuwat ini, nagkatuiris ang kasayuran ug mga pasalig nga ilang nakuha. Ug wa silang kapangandam pagtapal sa dakong gasto kay ang PhilSOC maoy nipasalig sa pag-abag sa obligasyon sa pagpapuyo, paghakot ug pagpakaon sa mga atleta.

Nahadlok ang lokal nga mga tigpasiugda nga ang kayamukat sa PhilSOC maoy makaangin sa kinatibuk-ang pagduma sa SEAG, apil na dinhi sa Sugbo. Mahimong magkarakara ang local government units (LGUs) ug pribadong sektor pero di gyod nila maduphan ang higanteng haw-ang nga namugna sa wa pagtuman sa PhilSOC sa ilang kaliboan ug usa ka mga saad.

Nakapait kay kon sama sa nahaunang mga krisis nga namugna kay gidalidali ug gisigingsiging sila sa PhilSOC, ang lokal nga mga tigpasiugda mahimong wa nay panahon pagbawi sa bulilyaso.

-o0o-

Labawng nakapait kay ang mga Sugbuanon maduhig sa kauwawan nga gikahadlokang mamugna sa pagpabaya sa PhilSOC. Di pa igo nga gitikasan tang daan sa pagpili sa mga duwa nga ipahigayon dinhi ug nga puwerteng gamitoya sa kuwartang gihinabang sa nasudnong gobyerno, karon gibunalan na sab ta sa PhilSOC sa mas dakong eskandalo.

Wa na ba lang gyoy laing mahimo ang mga politikong nagduma sa SEAG gawas sa pagpasiugdag way kinutobang bulilyaso? Kaingon nakog basketball ray biktima sa kinihaay sa Philippine Olympic Committee (POC) ug Basketball Association of the Philippines (BAP) kansang bikil mahimo ra gyod untang hiluton kon wa pa magpatas-anay og garbo. Pero wa man diay sila matagbaw hangtod nga ang tibuok SEAG gyoy mabulabog.

-o0o-

Duna pay laing eskandalo ang kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) sa ilang pagdiwata pag-abog sa mga espiritu nga gibasol sa ilang mga bulilyaso:

Ambot nahadlok ba kahang tulisukon sa simbahan sa ilang kairihis, nagkuha silag pari. Human nakakita nga gipasiritan sa dugo sa 77 ka manok, tulo ka baboy ug tulo ka kanding ang palibot sa CSCST, wa kaagwanta ang pari ug nibiya sa paganong ritwal. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 22, 2005

 

     PATING NAGTAKOBAN

Makigkamatay gyong mga kompaniya sa telepono sa Pilipinas pagbatok sa nagkalapad nga pagamit sa VoIP (Voice over Internet Protocol) nga nakahulga sa higante nilang kita sa pagamit sa naandang mga linya sa telepono. Pero kon magpadayon sila og paugat, ug bisan padayon silang duphan sa ilang alyadong mga politiko, ang di kapugngan nga paglambo sa bag-ong mga teknolohiya ug ang mas lisod pugngan nga pagdis-og sa panahon, maoy motino nga inihap na lang ang malipayon nilang mga adlaw.

Ang balaodnon ni Sen. Mar Roxas nga nagtinguha paghawan sa mga babag pagtanyag sa VoIP isip value added service, nga sa ato pa di na mahimong babagan sa mga prangkisa nga hinatag sa Kongreso ngadto sa PLDT, Globe ug ubang higanteng mga kompaniya sa telepono, mao na lay pagdason pero di maoy yawe sa pagdaog sa mas makiangayong panginahanglan sa kinabag-an sa katawhan sa mas baratong bayranan sa telepono kay sa interes sa dagkong mga negosyante pagpasamot pagpaburot sa ilang ginansiya.

-o0o-

Kon hangtod karon nagtoo pa gihapong kadagkoan sa PLDT, Globe ug ubang higanteng mga kompaniya sa telepono nga padayon nilang mabuktot ang kinabag-an sa mga konsumidor sa di mabusog nilang kahangol sa dagkong ginansiya, angay nilang susihon ang nahitabo sa mas dagkong mga kompaniya sa telepono sa Estados Unidos ug ubang abanteng kanasuran. Ug angay silang moyaka ug mongaab.

Kay niabot nang adlaw sa panudya: Ang kadaogan sa mga linupigan ug ang pagpaningil sa higanteng inhustisya nga nahimo sa salbahis nga mga malupigon. Ang mga konsumidor sa US nibasura na sa gastuso nilang mga alambre sa telepono ug nagpahimus na sa daghang kapilian nga barato, ang uban gani libre, nga mga serbisyo sa VoIP. Samtang ang mga kompaniya sa telepono napugos na paglaslas sa ilang presyo, pagpalambo sa ilang serbisyo ug pagtanyag og bag-ong mga benepisyo aron nga di hingpit nga motikyaob ang ilang mapahimuslanong mga negosyo.

-o0o-

Ang tulo ka higanteng mga kompaniya sa Internet, ang Google, Yahoo ug Microsoft, naglumba na pagtanyag sa mas maayo, ug labaw sa tanan libre, nga serbisyo sa VoIP. Bisan ang Skype, ang nag-unang nitanyag sa serbisyo, nilaslas pa gyod sa ilang ubos na kaayong bayranan para sa mga tawag gikan sa PC (personal computers) ngadto sa landlines ug cellular phones.

Sa gusto o dili sa mga kompaniya sa telepono ug sa ilang itoy nga mga politiko, samtang wa pa magkauyon ang nagkalainlaing kanasuran pagapos sa Internet, ug atubangan sa padayong nitidlom nga presyo sa PCs ug Internet connections, ang mga konsumidor makasakmit pagbalik sa ilang kagawasan pakigsulti sa ilang mga kapamilya ug kahigalaan nga di sila kinahanglang tulison sa mga pating nga nagtakobang mga kompaniya sa telepono. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Tereso Bahag

DYAB volunteer correspondent Tereso Bahag of Olango Island (center) attends the 2nd Kumbira sa Kapamilya. With him are (l-r) Leo Lastimosa, Jun Berongan and Tisha "Inday Tikay" Ylaya.

Arangkada for November 21, 2005

 

 

       NIHIT ANG SUGA

Nagpakitabang ang lokal nga mga opisyal sa Lapulapu sa media ug sa ubang sektor pagkumbinser sa Department of Public Works and Highways (DPWH) pagdason sa sugyot pagtukod og flyover sa tiilan sa unang tulay sa Mandaue ug Mactan sa bahin sa Lapulapu. Matod ni Frank Brazil, pangu sa Traffic Management System (TMS) sa Lapulapu, gisalikway sa DPWH 7 nga di feasible ug wa kinahanglana ang pagtukod sa flyover sa Opon. Samtang makiangayon ang sugyot nga flyover, di mahimong gamiton sa Opon ang pagbalibad sa DPWH nga panagang sa binuang nilang eksperimento paghimong one way sa trapiko sa unang tulay.

Sa pikas nga bahin, mahimo bang ipasabot sa DPWH ang ilang pagsupak sa flyover sa Opon pero puwerte nilang pakpak sa ubang mga proyekto nga klarong way kapuslanan, sama sa flyover sa Subangdaku, Mandaue City ug ang hapit tanang skywalks sa Metro Cebu? Nahibawo hinuon tang tanan nga di ang DPWH kon dili ang mga politiko, uban ang bendisyon sa Malakanyang, maoy tinuod nga magbuot unsang proyektoha ang unang mapiskan sa nagpabiling nihit nga nasudnong panudlanan. Maong di ang DPWH maoy angayng tulisukon sa Opon ug sa ubang sektor sa Sugbo kon dili ang nag-iyahay nilang mga politiko.

-o0o-

Nahisgutan na man gyod nato ang flyover sa Subangdaku, mahimo bang pasabton ang mga Sugbuanon nganong hangtod karon, pila na ka tuig human ni nahuman, wa pa man gyod kasug-i bisan bombilya nga awop na lang ang maong proyekto? Tinuod ba nga tungod ni sa away nilang Mandaue City mayor Teddy Ouano ug Kongresista Nerissa Soon-Ruiz, nga maoy nitiwas sa proyekto sa iyang gipulihan nga si kanhi kongresista Efren Herrera?

Pero di ba responsibilidad man sa DPWH ang maintenance—sa ato pa, di lang pag-ayo kon dili hasta nang pagsuga—sa nasudnong mga proyekto sama sa flyover sa Subangdaku? Ang kapordoy na ba sab sa nasudnong panudlanan ang hinungdan o nitokar lang ang katapolan sa mga inhinyero sa DPWH, sama sa naandan nilang pagpabaya pag-atiman sa uban pang nasudnong mga taytayan ug kadalanan?

Ug mahimo bang ipasabot nilang Ruiz ug Herrera nganong wa ibutang ang flover sa mas tukmang lugar? Ug mahimo bang mohimog samang katin-awan ang ubang mga kongresista nga nagpiyesta pagtukod og skywalks para sa komisyon di para sa kaayuhan sa kinabag-an?

-o0o-

Kon gradohan ang mga syudad sa Sugbo pinasikad sa kahayag sa mga suga, nahadlok kong mangiwit ang Mandaue. Ambot kon ang DPWH ba o ang lokal nga mga opisyal maoy sad-an, pero lagom ug ngitngit kaayong kadalanan sa Mandaue atol sa kagabhion.

Di man tingali kanihit sa suga ang hinungdan kay nganong puwerte mang hayaga sa mga lugar nga nahimutangan sa mga letrato sa mayor? [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

iNTouch Ad Features Leo Lastimosa

Arangkada for November 20, 2005

content="20051119;16341300">

     MIKE UG WINSTON

Ang bisan unsang pagduda sa kasuod nilang First Gentleman Mike Arroyo ug sa Sugbuanong presidente ug general manager sa Government Service Insurance System (GSIS), Winston Garcia, napapas dihang morang itoy nga nagsunudsunod si Garcia kang Arroyo atol sa pagtugyan sa sulo sa Southeast Asian games sa Sugbo sa niaging semana. Sa usa ka bahin, mapagarbuhong gipakita ni Garcia ngadto sa mga Sugbuanon ang gamhanan niyang koneksiyon sa labing taas nga ang-ang sa nasudnong liderato. Sa pikas nga bahin, wa na kakita si Arroyo og panginahanglan pagtago pa sa iyang batabata sa Sugbo atol sa iyang labing unang pagduaw dinhi human palayasa sa nasud sa iyang kaugalingong asawa.

Karon, nahibawo na ta nganong nagpapating si Pres. Arroyo atubangan sa sibaw nga mga awhag pagtaktak ni Garcia sa puwesto. Duol gyod diay sa luwag si Garcia maong gipalabi sa presidente ang pagbiya sa labing ligdong nga mga sakop sa iyang gabinete nga pulos nikuwestiyon sa pagduma ni Garcia sa GSIS—sa wa pang Hyatt 10, unang nibiya si kanhi finance secretary Jose Isidro Camacho.

-o0o-

Daghang huhungihong pero wa gyoy makatino nganong nagkasuod pag-ayo silang Garcia ug Mike Arroyo. Dunay niingon nga puwerteng biliba ni Arroyo sa katakos ni Garcia pagpalusot og kontrobersiyal nga mga transaksiyon; samtang duna say niinsistir nga natabangan si Garcia sa laing suod ni Arroyo nga nasuod sa iyang igsoon, si Gobernador Gwen Garcia.

Bisan unsa pay pasaporte pagkabayo sa mga Arroyo, daghang nahibung sa pagpilit ni Garcia sa puwesto kay nakumbinser nang tibuok kalibotan nga siyay labing dakong demalas nga nahitabo sa GSIS, gawas lang sa magtiayong Arroyo, nga mao ray gikinahanglan ni Garcia aron makapa-mekat ngadto sa kaliboan ug usa niya ka kaatbang.

Natudlo si Garcia sa GSIS isip batabata ni kanhi gobernador Lito Osmena. Dihang nihunong na si Pres. Arroyo pagpaminaw ni Osmena, si Garcia dali ra kaayong nakakumpayot sa sidsid sa mas gamhanang padrino.

-o0o-

Mas tugkarunon unsay nakasemento sa kasuod nilang Garcia ug Arroyo. Lisod kumbinsihon bisan ang labing suod nilang mga higala nga nagkasikit sila tungod sa naghitinghiting nilang gugma ug determinasyon pagserbisyo ug pagpatigbabaw sa interes sa publiko, labi na sa pobreng mga kawani sa gobyerno.

Ang dakong panginahanglan sa mga Arroyo pagtagbaw sa way kinutobang mga panginahanglan sa ilang mga alyado nga nakatabang pagpabilin sa presidente sa Malakanyang ug ang kadako sa puntil ni Garcia sa GSIS maoy nakapasamot sa mga intriga sa tinuorayng tuyo sa ilang relasyon.

Nakabasa ko gahapon og advertisement sa GSIS sa nasudnong pamantalaan nga nagsabod sa bakak nga di maapektahan sa VAT ang presyo sa isda ug mga utanon. Nahadlok kong di lang ang pagpamakak para sa VAT ang gikawilihan sa mga Arroyo sa ilang paboritong Sugbuanon. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 9, 2005

 

     GWEN JAM

 

Usa sa nakakumbinser sa liderato sa Metro Cebu Bridge Management Board (MCBMB) paglibkas sa binuang nilang eksperimento sa trapiko sa unang tulay sa Mandaue ug Mactan, ug nahadlok kong mas epektibo kay sa Binisaya natong yawyaw, mao ang mga balikas nga Tinagalog gikan sa mga delegado sa Ad Congress. Kay ang higanteng pagkabara sa trapiko sa Marcelo Fernan bridge maoy unang nisugat sa mga delegado sa pagkanaog sa ilang mga ayroplano sa Mactan-Cebu International Airport. Tiaw mo nang inay sa naandang lima ka gutlo, ang ilang biyahe gikan sa airport paingon sa tulay naabtan nag kapin sa oras.

Maong ang labing utokang mga haligi sa advertising industry sa nasud, pagmatuod sa tema sa kongreso nga andam na silang makigkumpetensiya sa kalibotan, paspas kaayong nideklarar nga duna nay bag-ong delicacy ang Sugbo puno sa utap, rosquillos, danggit ug inasal: Traffic Jam, Gwen Garcia brand.

-o0o-

Nidaog gyong lipatlipat sa kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST). Aron pagpanghunaw og responsibilidad sa nag-alintabong mga eskandalo, nagpasiuga silag ritwal pagpangayo sa tabang sa mga "diwata" ug pagkumbinser sa tanang hingtungdan nga di tawhanon ang mga bulilyaso nga nahiagoman sa eskuylahan.

Gibugoan gyong mga opisyal sa CSCST sa ilang mga tinun-an. Human gihimong gatasan, karon gusto na sang hiloan ang linghod nilang pangisip nga daotang mga espiritu, ug busa di nila kasuklan, ang nitunglo sa eskuylahan.

Daotang mga espiritu ba diay nagtukmod nila pagkobra sa kuwartang di ila ug pagsabod sa mga diploma nga morang tipasi? Ang kabangis sa ilang pangilad kalabwan lang sa tininuod nga pagbalaan sa mga "diwata."  Mangingilad o too-toohon, kademalas sa mga tinun-an nga ubos sa ilang pagduma.

-o0o-

Nahinayon ang pag-ihaw og mga hayop sa main campus sa CSCST. Segun sa nagpakabanang mga tinun-an, magtutudlo ug kawani ang kadaghan sa dugo gikan sa ugis nga manok, baboy ug ubang hayop nga giihaw nga gipasirit sa tambalan sa tibuok hawan sa eskuylahan karibalan lang sa nagbaha nga masteral ug doctoral degrees sa labing dagkong mga opisyal sa eskuylahan.

Dako gyod tingaling gasto kay bisan sa kadagko sa puntil nilang Dr. Jose Sal Tan, Dr. Victor Villaganas ug kaubanan, o tingali mas tihik lang sila sa nangamatay, gipaamot pa gyod nilang mga magtutudlo. Kasaligang mga tinubdan nagbutyag nga ang tambalan nga nangu sa kalihokan nangayog P60,000, way labot sa gasto sa pagpangompra, pag-ihaw ug pagluto sa halad nga mga hayop.

Lain ning pruyba sa kahiwi sa panglantaw nilang Tan, Villaganas ug kaubanan. Makagasto silag kapin sa P100,000 para sa mga "diwata" pero gipasagdan ang mas mahinungdanon ug mas dinaliang panginahanglan sa mga tinun-an, sama sa mga pansayan ug mga lingkoranan. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 18, 2005

content="20051117;15192600">

     DIWATA SA CSCST

Ang kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) nag-amut-amot para sa talagsaong kalihokan: Maghikay silag makabuhong nga piging sa dakong hawan sa main campus pagtawag sa mga diwata nga gipanghinaot nilang moabog sa daotang mga espiritu nga gipasanginlan nilang maoy hinungdan sa sunudsunod nga mga bulilyaso sa eskuylahan. Silang Dr. Jose Sal Tan, presidente, ug Dr. Victor Villaganas, bise presidente, ang kinadak-an og nakolekta sa makabungog nga honorarium sa evening program sa CSCST nga gipahunong na sa COA ug Ombudsman, maoy labing dagkog amot.

Ang CSCST way kuwarta para sa labing batakang mga panginahanglan sa mga tinun-an nga maoy gihimong gatasan sa ilegal nga mga benepisyo nilang Tan, Villaganas ug kaubanan. Pero abunda kaayo silag kuwarta para sa paghalad og daghang pagkaon para sa mga diwata. Di ikahibung nganong ang CSCST maoy usa sa labing hugaw ug gubaon nga eskuylahan sa gobyerno dinhi sa Sugbo.

-o0o-

Ang pagdiwata nilang Tan, Villaganas ug kaubanan ipabantang sa CSCST grounds aron makita sa tanang tinun-an. Unsa man intawoy mensahe nga gusto nilang itanom ngadto sa linghod nga mga panghunahuna sa kabataan:

• Nga bisan sa mga pagtulon-an sa mga simbahan ug sa mga nadiskubrehan sa mga siyentipiko, tinuod diay nga dunay gamhanang mga diwata?;

• Nga ang mga diwata, sama sa ilang padrinong mga politiko ug dagkong opisyal sa gobyerno, mahimo ra diayng suburnohan?; ug

• Nga kay di man magamit sa mga diwata ang baratilyong mga diploma nga maoy paboritong grasya nga isabod nilang Tan, Villaganas ug kaubanan, pabahaan na lang sila sa mga putahe, nga silang Tan, Villaganas ug ubang buhi ra say mag-una-una paghabhab?

-o0o-

Ang nag-unang pangaliya nilang Tan, Villaganas ug kaubanan ngadto sa mga diwata mao nga mawagtang na unta ang daotang mga puwersa nga ilang gibasol nga maoy nagpasiugda sa daghang kontrobersiya sa eskuylahan. Di kaha maayong hunghongan silang Tan, Villaganas ug kaubanan nga sila ra say maapiki kon paminawon sa mga diwata ang ilang awhag?

• Kinsa man diay laing matulisok sa makauuwaw nga treasure hunting sa Camotes campus sa CSCST gawas sa batabata nilang Tan, Villaganas ug kaubanan nga maoy nagtugot sa ilegal nga kalihokan?;

• Kinsa man diay laing sad-an sa pagkamatay sa ilang tinun-ang nakuryentihan gawas sa ilang pagpabaya sa masulub-ong kahimtang sa gubaon nang mga ekipo sa eskuylahan?;

• Kinsa may laing mabasol sa pag-ulbo sa lehitimong protesta sa nagpakabanang mga tinun-an, kawani ug magtutudlo gawas sa papating nilang pagkobra sa makabungog nga honorarium?;

• Kinsa may laing utok pagsabod sa mga diploma ngadto nilang Tan, Villaganas ug kaubanan apil nang ilang mga padrino nga wa katambong og bisan usa ka klase gawas ra sab nilang Tan, Villaganas ug kaubanan? [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 17, 2005

 

 

     DAKONG BALIKAS

Kon wa kang kapugong sa imong kasuko ug nakapamalikas sa labihang kahimangod kay, sama sa ubang kaliboan ka Sugbuanon, natanggong sab sa pagkabara sa trapiko sa duha ka tulay sa Mandaue ug Lapulapu, hinaot nga mahupay og diyutay ang imong gibati kon makaila ka sa mga opisyal nga maoy utok sa taphaw, inamaw, salbahis ug kinuwanggol! (pasayloa, kay natanggong sab ko) nga eksperimento. Way bisan usa sa mga sakop sa Metro Cebu Bridge Management Board (MCBMB) ang nibaraw sa paghimong one way sa trapiko sa unang tulay:

• Gob. Gwen Garcia, chairperson: Inay mangayog pasaylo sa krimen nga ilang nahimo, gibasol na hinuong kakuwang og kasayuran (hubad: ka-ignorante) sa publiko nga maoy nakapabara sa trapiko;

• Engr. Pericles Dakay, vice chairperson: Gilayasan sa batakang leksiyon sa engineering nga ang baleg usa ug tunga ka tulay nga mga sakyanan segurong moawas kon ibubo sa usa lang ka tulay;

-o0o-

• Cebu City Mayor Tomas Osmena: Wa pa ba diayng kadawat nga abli nang South Coastal Road maong gipahimungtan na lang pagsera ang katunga sa tulay?;

• Mandaue City Mayor Teddy Ouano: Lain ba ning ebidensiya nga way tarung panghunahuna tungod sa pag-insistir sa PDEA nga gukdong local contacts si Calvin de Jesus Tan pagtukod sa mega shabu laboratory?;

• Lapulapu City Mayor Arturo Radaza: Duphan bang iyang traffic czar, si Frank Brazil, nga niangkong nasipyat pagbanabana sa gidaghanon sa mga sakyanan nga ma-imbudo sa Marcelo Fernan bridge sa mga oras nga one way rang unang tulay?;

• Cordova Mayor Arleigh Sitoy: Wa ba maglangas dayong biya para US aron mapugos ang mga Sugbuanon pagdangop sa iyang pantalan sa mga barkong ro-ro, nga bisan gipasigarbong kabahin sa "Strong Republic" ni Pres. Arroyo wa pa gyod kasugdi?;

-o0o-

Ang ubang sakop sa MCBMB mao silang DPWH 7 Director Juanito Abergas (nga supak sa pagtukod og flyover sa tiilan sa unang tulay, pero nanalipod sa way gamit nilang flyover sa Subangdaku); PRO 7 Director Eduardo Gador (klarong way kursong traffic management sa PMA); LTO 7 Director Alex Leyson (gipugos niyang PUJ drivers pag-agi sa ikaduhang tulay sukwahi sa prangkisa sa ilang sakyanan); PIA 7 Director Noemi Edaga (siyay responsable nganong "ignorante" ang mga Sugbuanon sa ilang salida); ug DOT 7 Director Patria Aurora Roa (angayng mopasabot nganong gipalayas niyang mga turistang nakumbinser na untang mas hapsay ang trapiko sa Sugbo kay sa Manila).

Atubangan sa nasudnong krisis, ang eksperimento sa MCBMB klarong sabotahe sa ekonomiya kay nag-usik-usik sa lana ug panahon ug kuwarta sa mga pasahero ug mga motorista. Gawas nga sa niaging tulo ka adlaw gihinay-hinay sab nilag patay ang mga Sugbuanon pinaagi sa pagpasingo sa makahilong aso sa mga tambutso.

Giatay silang tanan (pasayloa, kay nakasingo sab ko)! [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 16, 2005

 

     AHENTE SA LAYAS

 

Ang Metro Cebu Bridge Management Board (MCBMB) niisip sa mga Sugbuanon nga mga ilaga. Nga mahimong patuyuk-tuyukon, padagan-daganon, tuslukon, pasoan, pakuryentehan, lapwaan, lutuon ug, sa labing uwahing eksperimento nila sa trapiko sa unang tulay sa Mandaue ug Mactan, tanggungon ug paasohan.

Ang mga sakop sa MCBMB nisagop sa one-way traffic scheme sa tulay sa way pagkonsulta sa mga pasahero, motorista, tinun-an, negosyante ug ubang hingtungdan. Usa ka adlaw niana, gipul-an sila sa kasinaw sa ilang lamesa ug nihukom pagpamitik og langaw. Demalas ang mga Sugbuanon kay silay gihimong duwaan sa mga opisyal nga taphaw ug way laing lingaw.

-o0o-

Nahadlok ko nga kon wa malisoi sa utok ang mga opisyal sa MCBMB, niburot ang ilang ulo kay nasudlan nag bakukang nga taguon lang nato sa ngan nga garbo, tungod sa paugat pagpadayon sa ilang binuang bisan di na malalis ang mga ebidensiya nga inay makapahapsay nakapasamot sa kaguliyang sa trapiko di lang sa unang tulay kon dili hasta na sa mas bag-ong Marcelo Fernan bridge ug sa labing dagkong kadalanan sa Mandaue ug Lapulapu:

• Wa nila mabanabana nga ang gidaghanon sa mga sakyanan nga ilang gibabagan sa unang tulay moawas sa ikaduhang tulay ug mobara sa trapiko ug motanggong sa kaliboan ka mga pasahero ug mga kargamento sa tanang kadalanan gikan ug paingon sa duha ka tulay; ug
• Ang kagubot sa trapiko di tungod sa kakuwang og kasayuran sa mga motorista sa bag-ong sistema kon dili sa MCBMB nga klarong maoy kuwang sa tukmang kasayuran sa problema, tukmang katakos pagsulbad ini ug tukmang pagtahud ug pagpakabana sa interes sa kinabag-an.

-o0o-

Ang mas dakong problema sa MCBMB gawas sa nangalisbo nilang plano mao ang ilang pagdumili pag-angkon ni pagtul-id sa ilang kasaypanan. Inay hunungon sa labing daling panahon ang one-way traffic scheme (nga gideklarar ni Garcia nga ipatuman hangtod sa kahangturan pero giangkon ni LTO 7 Director Alex Leyson, human nabisto nga higante diayng bulilyaso, nga eksperimento pa), niinsistir silang ipadayon samtang gitapakang mga buslot.

Duna koy balita para sa MCBMB: Ang mga buslot sa ilang plano mas dagko pa kay sa higanteng utbo sa makahilong aso nga ilang gihabol sa mga pasahero ug mga motorista nga nahiagom sa bangis nilang bugalbugal. Angayng ibalik ang two-way traffic sa tulay samtang tumanon sa MCBMB ang batakang mga panginahanglan paghulmag sulbad: Matinud-anong pagtuon sa suliran ug makiangayong konsultasyon sa tanang hingtungdan.

-o0o-

Kon magpapating gyong MCBMB, angayng pa-eskuylahon si Garcia sa UCLM nga di na maagian sa PUJs ug si Leyson pa-draybon og PUJ aron makalabyog sa ikaduhang tulay supak sa iyang prangkisa.

Kon paundayonan ang sobrang bilib sa ilang kaugalingon, ang MCBMB di ang mga terorista maoy makapalayas sa mga bisita sa Sugbo sa Ad Congress ug Southeast Asian games karong buwana. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 15, 2005

 

     BUSLOT SA PLANO

 

Ang mga sakop sa Metro Cebu Bridge Management Board, kumbinsido nga sila ray kamao, nimando paghimong one-way sa trapiko sa unang Mandaue-Mactan bridge sa sayong buntag ug sayong gabii sugod sa Lunes nga wa lang gani magtagad pagkonsulta sa publiko. Maong ilang nataligam-an ang klarong mga buslot sa ilang eksperimento:

• Ang nakabara sa trapiko sa taytayan mao ang traffic light sa tiilan ini sa bahin sa Lapulapu;
• Mga tinun-an ug mga trabahante sa mga eskuylahan ug mga kompaniya sa duha ka tampi sa taytayan kinahanglang magbaktas kay wa na may sakyanang makahatod nila; ug
• Ang PUJs mapugos paglibot sa Marcelo Fernan bridge nga, gawas nga mousik og dugang krudo, makalapas pa gyod sa ruta nga gitakda sa ilang prangkisa.

-o0o-

Tungod sa pasigarbo ni Kongresista Simeon Kintanar nga maayong pagkaduma ang Argao Campus sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST), nitumaw ang lab-as nga pasangil nga naka-gradwar sab silang Dr. Jose Sal Tan ug kaubanan didto dungan sa ilang pagtapos sa Carmen Campus sa mga kurso nga pulos gidudahang wa nila ma-eskuylahi. Mahimo bang susihon ning Kintanar sa di pa siya modupa nilang Tan ug kaubanan?

Subling niawhag ang nagpakabana nga mga kawani, magtutudlo ug tinun-an sa CSCST sa Visayas Ombudsman pagsuspenso nilang Tan ug kaubanan aron makabuylo ang imbestigasyon sa gipasangil nga mga anomaliya sa eskuylahan nga di nila masabotahe pinaagi sa paghudlat sa mga saksi o paguba sa mga ebidensiya. Niawhag sab sila nga gawas sa pag-uli sa makabungog nga honorarium nga ilegal nilang nakolekta gikan sa Enero hangtod sa Hunyo ning tuiga, ibalik sang ilang nakobra sa niaging tulo ka tuig, gawas nga pahamtangan silag mas bug-at nga silot.

-o0o-

Pila lang ka oras human gilusad sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu ang Kapamilya Relief Campaign para sa kaliboan ka pamilya nga nagpuyo sa gatosan ka mga panimay nga naugdaw sa upat ka sunog nga niigo sa lima ka barangay sa Syudad sa Sugbo, nagbaha dayon ang mga hinabang gikan sa nagpakabana nga mga Sugbuanon. Ang labing dakong donasyon nga among nadawat sa unang adlaw sa kampanya mao ang 25 ka sakong bugas humay gikan sa Heavenly Temple.

Malaumon ming makakolekta og igong gidaghanon sa sinakong bugas, linatang sardinas, kinartong noodles, tambal, sinina ug mga sangkap sa panimay sa mosunod nga mga adlaw aron nga maapud-apod dayon ang pasiunang hinabang para sa mga molupyo sa Pahina Central, Labangon, Tejero, Tinago ug Tisa sud ning semanaha.

Para sa mga gustong motabang, mahimo ninyong ihatod ang mga donasyon sa ABS-CBN Regional Broadcast Complex sa Cebu North Road, Jagobiao, Mandaue City o sa buhatan sa Cebu South Bus Terminal sa Natalio Bacalso Ave., Cebu City. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 14, 2005

 

 

     PADRINO NI TAN

Ang kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) nga gipangulohan sa ilang presidenteng si Dr. Jose Sal Tan nanganti nga way makabaraw sa gikuwestiyon nilang pagduma sa eskuylahan. Gipasaligan nilang ilang mga alalay nga kon magpabilin silang magtak-om, pul-an rang mga nanaway ug pasagdan silang magpadayon sa malipayong paghukhok sa kabos nga mga tinun-an ug pagpaburot sa ilang mga bolsa.

Sa sinugdanan, nagtoo kong gipabuhi nilang Tan ug kaubanan ang ilang dugo kay klaro mang inihap na lang ang ilang malipayong mga adlaw paghimong gatasan sa CSCST. Pero human nangligid ang daghang mga adlaw, nga way bisan usa ka ahensiya sa gobyerno nga nakaako pagbadlong sa makauuwaw nilang binuang, inanay kong nakumbinser nga may sukaranan ang ilang panghambog.

-o0o-

Dihay higayon nga hapit kada adlaw nako tukia ang mga pasangil sa anomaliya batok nilang Tan ug kaubanan—sama sa pagkobra og makabungog nga honorarium sa subjects nga giingong wa nila matudloi ug pagharos og mga diploma sa mga kurso nga giingong wa nila maeskuylahi—sa pamasin nga matandog ang hingtungdang mga ahensiya ug mga opisyal sa gobyerno ug ilang butangan og kinutoban ang higanteng eskandalo.

Pero si Cebu City Councilor Edgardo Labella ray nagpakabana. Nipasaka siyag resolusyon sa Cebu City Council pag-awhag sa Commission on Higher Education (Ched) pag-imbestigar sa mga pasangil batok nilang Tan ug kaubanan. Ang makapasubo mao nga ang Ched, kansang mga opisyal gikatahong napiskan sab sa abundang mga diploma sa CSCST, dali kaayong nakakita og planggana og nanghunaw nga di silang ka-imbestigar sa CSCST.

-o0o-

Napugos ko pagdangop ni Kongresista Simeon Kintanar, ang nangamahan sa balaodnon paghimong unibersidad sa CSCST. Pero niangkon si Kintanar nga wa siyang kasuhito sa CSCST main campus, ang iyang nahibaw-an mao ra nga maayog dagan ang Argao campus. Buot bang ipasabot ni Kintanar nga iresponsable siyang niawhag sa Kongreso paghimong unibersidad sa eskuylahan nga wa niya mailhi?

Sunod nakong gidangpan mao si Sen. Juan Flavier, sakop sa Board of Trustees sa CSCST, nga maoy tinuod nga nagkontrolar sa eskuylahan. Pero si Flavier niingon nga iyang batabata ray tigtambong sa mga tigom sa board. Wa siya mopakita og interes dihang akong gisayran sa seryusong mga pasangil batok nilang Tan.

-o0o-

Hinaot nga silang Flavier ug Kintanar wa maapil sa mga padrino nilang Tan nga nanglingiw sa mga binuang kay napiskan sa baratilyong mga diploma ug ubang grasya. Hinaot nga di tinod nga taphawng resulta sa imbestigasyon kay may mga opisyal sa Visayas Ombudsman nga suod kaayong Tan.

Ug hinaot nga di tinuod nga ang Commission on Audit lubay nilang Tan kay ang auditors nabuhong sa teaching loads ug ubang benepisyo, sama sa pagtudlo sa ilang mga paryente sa mga posisyon sa CSCST. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 13, 2005

 

 

     HASI SA MEDIA

Ang pagpamakak, pagpanikas ug pagpangawat seryuso nga mga krimen. Labi na kon himoon sa usa ka lider ngadto sa katawhan nga iya untang gialagaran. Mao ni hinungdan nga dako kaayo ang atensiyon nga gihatag sa media ngadto sa mga pasangil nga namakak, nanikas ug nangawat si Pres. Arroyo.

Inay kalawaton sa presidente nga lehitimo ang pagsunod sa media sa mga pasangil batok niya, lain ang iyang sabaw. Human gisuwayan pagpalit ug paghaylo ang mga sakop sa media—nga ang pipila nahalin gyod—nidangop siya sa paghudlat nila. Ug kay wa man sab magsilbi, nisuway na lang siya pagtudlo sa media kinsay pakighinabian ug unsay balita nga suwaton.

-o0o-

Ang mga pasangil sa pagpamakak, pagpanikas ug pagpangawat di matubag pinaagi sa paglikoy sa istorya ug pagsumbalik paglabay og lapok. Segurong magpabiling buhi ang mga pagduda, dili tungod sa kamahigugmaon sa media sa mga eskandalo ug daotang mga balita, kon dili tungod sa pagpaugat sa presidente paghatag og makatagbaw nga katin-awan pagpanalipod sa iyang kaugalingon.

Di mapugos sa presidente ang media pagsige og aleluya nga naabsuwelto na siya human gibasura ang impeachment complaint batok niya. Kay di man sila mahimong molingiw sa laing makauuwaw nga kamatuoran sa iyang pagsuburno sa mga kongresista ug pagsabotahe sa institusyon nga mao untay gitugyanan pagsusi sa mga pasangil batok sa di-makiha-sa-korte nga mga opisyal sa gobyerno.

-o0o-

Sa di pa manudlo ang presidente unsay responsible journalism, angay una siyang makat-on sa duha ka labing dagkong krimen sa media:

• Una, ang pagsabwag og sensitibong mga kasayuran bisan way gihimong pakisusi. Ang pagtukob dayon sa presidente sa kasayuran nga gilawog ni PNP Chief Arturo Lomibao nga nadakpan nang lider sa mga bandidong Abu Sayyaf maoy labing bag-ong pananglitan ini; ug

• Ikaduha, ang paghimog seryusong pasangil bisan way klarong ebidensiya. Ang labing bag-ong kalapasan sa lagda mao ang pagtulisok sa presidente ni Julius Babao sa ABS-CBN bisan taphaw kaayong kasayuran nga iyang nadawat gikan sa ISAFP.

Ang kalainan sa pasangil sa presidente batok ni Babao ug sa mga pasangil sa oposisyon batok niya mao ang gibag-on sa mga dokumento ug gidaghanon sa mga saksi nga andam momatuod sa pamakak, panikas ug pangawat sa presidente ug sa iyang pamilya, nga iyang malampusong nalugpitan pinaagi sa kaliboan ug usa ka maniobra.

-o0o-

Ang binayran ug iresponsable rang mga sakop sa media ang molingiw sa mga pasangil sa pagpamakak, pagpanikas ug pagpangawat sa presidente. Ang responsableng media padayong motuki sa kontrobersiya hangtod nga kahatagan og makatagbaw nga kinutoban.

Nga di mahitabo kon ang pagpamakak, pagpanikas ug pagpangawat dugangan sa mas bangis nga mga krimen sa pagpanlugpit sa katungod sa katawhan sa pagpakisayod ug sa pagpanghasi sa mga mensahero. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Code of Ethics

Journalist's Code of Ethics adopted by the National Union of Journalists of the Philippines. A copy can be found on the website of the NUJP.

I. I shall scrupulously report and interpret the news, taking care not to suppress essential facts nor to distort the truth by omission or improper emphasis. I recognize the duty to air the other side and the duty to correct substantive errors promptly.

II. I shall not violate confidential information on material given me in the exercise of my calling.

III. I shall resort only to fair and honest methods in my effort to obtain news, photographs and/or documents, and shall properly identify myself as a representative of the press when obtaining any personal interview intended for publication.

IV. I shall refrain from writing reports that will adversely affect a private reputation unless the public interest justifies it. At the same time, I shall fight vigorously for public access to information.

V. I shall not let personal motives or interests influence me in the performance of my duties, nor shall I accept or offer any present, gift or other consideration of a nature that may cast doubt on my professional integrity.

VI. I shall not commit any act of plagiarism.

VII. I shall not, in any manner, ridicule, cast aspersions on, or degrade any person by reason of sex, creed, religious belief, political conviction, cultural and ethnic origin.

VIII. I shall presume persons accused of crime of being innocent until proven otherwise. I shall exercise caution in publishing names of minors and women involved in criminal cases so that they may not unjustly lose their standing in society.

IX. I shall not take unfair advantage of a fellow journalist.

X. I shall accept only such tasks as are compatible with the integrity and dignity of my profession, invoking the "conscience clause" when duties imposed on me conflict with the voice of my conscience.

XI. I shall conduct myself in public or while performing my duties as journalist in such manner as to maintain the dignity of my profession. When in doubt, decency should be my watchword.

Arangkada for November 12, 2005

 

 

     ALAS NI GLO

 

Para ni Ricardo Saludo, ang secretary to the cabinet ni Pres. Arroyo, ang labing dakong alas nganong nagpabilin pa sila sa gahom bisan sa lapad nga protesta batok sa gikuwestiyon niyang kadaogan sa niaging eleksiyon, mao ang maayong kahimtang sa ekonomiya. Atol sa iyang pagduaw sa "Arangkada" sa DyAB Abante Bisaya, si Saludo niingon nga ang labing talagsaong nahimo ni Pres. Arroyo atubangan sa sibaw nga kampanya pagpalagpot niya sa Malakanyang mao ang pagpadayon niya pagpanimon ug pagpatuman sa tukmang mga programa pagsustinir sa nasudnong ekonomiya.

Matod ni Saludo ang ekonomiya gyod untay unang motakilid tungod sa mga protesta. Ug kon motakilid ang ekonomiya, magkadaghan ang katawhan nga madiskontento ug madugangan ang mga mobatok sa gobyerno. Pero tungod sa pagsalir sa mga kausaban nga gipasiugdahan sa presidente, padayong nitubo ang ekonomiya, maong wa makabuylo ang mga protesta sa kadalanan.

-o0o-

Lahi ang bersiyon sa oposisyon. Nilambo ang nasudnong ekonomiya bisan, dili tungod, ni Pres. Arroyo. Sukwahi sa gipatoo nilang Saludo ug ubang torotot sa Malakanyang, nagduda na sang lokal ug langyawng mga negosyante sa katakos sa presidente pagduma sa nasud tungod sa seryusong pagduda sa kalehitimo sa iyang mandato. Pero bisan pa sa panagana sa mga negosyante, nitubo gihapong ekonomiya.

Segun sa mga eksperto di ni tungod sa kamaayong ekonomista ni Pres. Arroyo, kinsa ilang gihulagway nga wa pay ikapakitang ebidensiya nga kamao siyang mopalambo sa ekonomiya. Para nila ang tinuod nga hinungdan nganong nagtungkawo pa ang presidente sa Palasyo hangtod karon mao ang malampuson niyang paglikuylikoy sa tanang pasangil batok niya hangtod nga naabtan siya sa labing kinaham nga bahin sa tuig para sa naapiking mga politiko—ang pagbaha sa dolyares gikan sa overseas Filipino workers (gibanabanang moabot og $10 bilyones karong tuiga) ug pagkasentro na sa atensiyon sa publiko, human sa tibuok tuig nga krisis ug katimawa, ngadto sa pagpanghinaot nga mapiskan gihapon og grasya atol sa pagsugat sa pasko ug bag-ong tuig.

-o0o-

Ang wa isulti ni Saludo mao nga ang abundang pamakak ug pangilad, nga naribalan lang sa gamhanang makinarya sa politika, nilampos paglibog sa katawhan ug pagsabotahe sa mga institusyon. Maong lima ka buwan na human sa pagtumaw sa Garci tapes, wa pay napresentar nga pormal nga mga saksi ug mga ebidensiya sa mga pasangil batok sa presidente. Labaw nang wa niya hisguti nga nikagar ang mga protesta tungod sa ilang panghudlat pinaagi sa pagamit og sobrang puwersang batok sa mga demonstrador.

Sa pikas bahin, ang wa isulti sa oposisyon mao nga bisan sa kalig-on sa ilang kaso sa presidente, wa silang kapakita og tarung nga alternatibo. Wa pa gyod gani magkahiusa tungod sa managlahi-ug-kasagaran-di-para-sa-nasud nilang mga interes.

Maong sakto si Saludo: Samtang napamatud-ang "immovable object" si Pres. Arroyo, wa pa mahimong "irresistible force" ang oposisyon. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

November 11, 2005

 

     DAGWAY SA INHUSTISYA

 

Dul-an sa 24 oras nga nagpila sa Ayala Center ang gibanabanang kapin sa 30,000 ka mga molupyo sa Sugbo ug kasilingananang mga probinsiya nga namasin nga makaapil sa Wowowee, ang popular nga game show sa ABS-CBN, nga sa labing unang higayon ipahigayon sa Sugbo karong Sabado. Miyerkules pa sa hapon nga nagsugod og tapok ang mga tawo. Nagpunsisok na pag-ayo pagka Huwebes sa kadlawon. Hingpit na gyong naghuot pagka buntag hangtod na sa hapon, kanus-a gibola ang tanang mga ngan ug maoy gipilian sa palarang 50 nga makaangkon og kahigayonan pagdaog sa minilyon ka pesos nga balor sa mga premyo.

Silay dagway sa pamasin. Sila say simbolo sa kapait, kalisod ug katimawa sa kinabag-an. Sa sunod higayon nga gustong magpa-pogi ang administrasyon pinaagi sa pagpa kyut-kyut sa gubat batok sa kakabos, hinaot nga hamukon ang ilang mga tanlag sa makaluluoy nilang mga bayhon.

-o0o-

Usa sa labing unang nipila sa Ayala maong taga Masbate nga nangandoy nga mapaayo ang gubaon niyang bay kon siyay makadaog sa "Pera o Bayong" sa Wowowee. Tapad niya ang Bol-anon nga nangindahay sang mapatambalan ang grabeng sakit sa iyang kapikas. Sa tumoy sa pila ang taga Samar nga naglaom nga mahaw-as ang iyang pamilya sa dako nilang utang. Pila lang sila sa kaliboan nga di taga Sugbo nga andam nga magbanig sa kasagbotan sa Ayala o moligdas sa mga aseras sa syudad sud sa tulo ka adlaw nilang pinaabot sa grupo ni Willie Revillame.

Di monopoliya sa mga dayo ang damgo sa mas hayag nga ugma. Sama sab kadeterminado ang mga Sugbuanon paglugtab sa talikala sa kauyamot nga nigapos nila. Maong wa kalikayi ang pagtudlanay, pag-ulbo sa away ug pagkatumbang nawad-an sa panimuot sa pipila tungod sa grabeng kainit ug kahuot. Maong sa sunod higayon nga gustong manghambog ang mga politiko nga nilampos sila pagbutang og pagkaon sa matag talad kan-anan, hinaot nga ang nagbaha nga singot, luha ug dugo sa mga kabos ang motuhop sa kinauyokan nga bahin sa ilang mga kasingkasing.

-o0o-

Tuguting akong sublion: Di katapolan sa katawhan ang nakapatidlom ning nasura. Nagpunsisok sila para sa batakang mga serbisyo ug panginahanglan sa Halad sa Kapamilya sa Plaza Independencia, sa rehistrasyon sa Wowowee sa Ayala ug sa rehistrasyon ug screening sa Local ug International Job Fair sa ABS-CBN Broadcast Complex di tungod sa kataspok.

Abunda ang mga ebidensiya sa ilang kakugi. Wa lang sila kahatagi og makiangayong kahigayonan sa pagpanginabuhi. Napugos sila pagpamasin kay gihinginlan gikan sa ilang mga umahan, gitaktak gikan sa ilang mga trabahoan, gipalayas gikan sa ilang mga pinuy-anan ug gihikawan bisan sa labing batakang mga katungod nga gihatag na unta sa balaod ngadto nila.

Sila ang kinabag-an. Silay dagway sa higante ug kapid-an na ka tuig nga inhustisya. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 10, 2005

 

     PRUYBA NGA INUTIL

Di maayong tan-awon nga iwara-wara nilang Cebu City Mayor Tomas Osmena ug sa kadagkoan sa Cebu City Police Office (CCPO) ang propaganda nga nitidlom ang kriminalidad sa syudad human sa pagtumaw sa mga vigilantes sa Disyembre sa niaging tuig. Di lang tungod kay kadudahan ang ilang pangangkon kon dili tungod sab kay sama rang ilang gidasonan nga inutil sila sa tahas pagpanalipod sa mga sibilyan gikan sa mga kriminal.

Isip amahan sa syudad, usa sa nag-unang trabaho ni Mayor Osmena mao ang pagsegurong luwas ang kinabuhi ug kabtangan sa mga magbubuhis. Kaabag niya ini ang CCPO, kansang mga sakop bisan kabahin sa nasudnong puwersa sa kapolisan ubos pa gihapon sa iyang superbisyon.

Mao bay ipasabot nilang Osmena ug sa CCPO nga mas epektibo ang vigilantes kay nila sa kampanya batok sa krimen?

-o0o-

Kon mao, nganong wa pa man dutli sa kauwaw, mamutos ug manamilit sa katungdanan si CCPO Chief Melvin Gayotin? Nganong magpadayon pa man siya pagpabaga pagdawat sa iyang suholan nga mas mapuslanon man diay para sa mga Sugbuanon ang mga vigilantes?

Unsa may nakapugong ni Osmena pagrekomendar sa pangu sa mga vigilantes, sama sa iyang pagpamugos sa di kwalipikado niyang mga bata-bata sa sensitibong mga posisyon sa kapolisan, nga maoy itudlo sa Kampo Crame nga bag-ong hepe sa CCPO? Kon ingon niana siya kabilib sa vigilantes, nganong di na man lang niya gakson ang iyang paboritong nagmaskara nga mga mamumuno, inay magsige pa siyag paduding?

Ug kay klaro mang wa siyay bilib sa mga sakop sa Cebu City Council nga nipadayag og kaalarma sa pagpanghasi sa mga vigilantes, nganong di man niya sundon ang mga hari sa kakaraanan nga nilaktaw sa mga bay balaoranan ug hingpit nga nisalig sa iyang gingharian ngadto sa orihinal nga mga vigilantes?

-o0o-

Nagsugod nang rehistrasyon ug screening sa Local ug International Job Fair sa Cebu City government, DYAB Abante ug ABS-CBN Cebu. Ang duha ka adlaw nga kalihokan gihimo sa ABS-CBN Broadcast Complex sa Jagobiao, Mandaue City. Gibanabanang moabot og 50 ka lokal nga kompaniya ug 20 ka overseas placement agencies ang moapil sa job fair sa Sabado, Nobyembre 12.

Ang mangapil sa pasiunang kalihokan dako nag bentaha sa ubang aplikante kay makauna na silag tulo ka lakang—rehistrasyon, shopping sa bakanteng mga posisyon ug screening sa ilang kahaom sa panginahanglan sa employers. Kay di na man sila kinahanglang mapila sa adlaw sa job fair, humot pa siya ug huping pag hinapay nga moatubang sa employers para sa kataposang lakang—ang interview.

Matod ni Fidel Magno sa Department of Manpower Development and Placement (DMDP) kaliboan ka trabaho ang maaplayan sa skilled workers, high school graduate, college level, college graduates ug professionals. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Halad sa Kapamilya: Cebu's Biggest Ever

TV Patrol Central Visayas anchor Haide Acuna leads the Free Legal Clinic during the Halad sa Kapamilya of DYAB Abante Bisaya and ABS-CBN Cebu last Nov. 6, 2005.

Seminar/Workshops and Livelihood Skills Training sessions were also held during the Halad sa Kapamilya in Plaza Independencia, Cebu City.

Halad sa Kapamilya participants queue up for free medical services.

IBP Cebu City Pres. alex Tolentino attends to Kapamilyas' legal woes.

Arangkada for November 9, 2005

 

     MAS LUWAS BA?

Kon nagtoo mong ato nang nakit-an ang labing bangis nga pagpamatay sa mga vigilantes sa gidudahang mga kriminal sa Sugbo, masulub-on kong mopahibawo ninyo nga ang Davao, kansang mas abante ug mas daghan nang naluba nga vigilante groups klarong maoy gikopya sa Sugbuanong vigilantes ug sa ilang mga padrino, duna pay mas kahadlokang salida nga mahimong makalikoy pagsamot sa lokal nga mga tigkopya.

Si Stephen Manangan sa DxAB Davao nitaho atol sa "Arangkada" sa DyAB Abante Bisaya nga samtang nahunong nang bantang nga pagpamusil ug pagpahagba sa suspitsadong mga kriminal sa kadalanan sa Davao, nisaka sang mga kaso sa pagkawagtang sa gikaintapang mga sakop sa katilingban. Ang wa na pag-agas sa dugo sa kadalanan wa magpasabot nga gibati nag kaluoy ang vigilantes sa ilang mga target.

-o0o-

Nahasol ang mga Davaoeño sa nabisto nga bag-ong paagi sa mga vigilantes paghipos sa ilang mga biktima: Gipugos nila pagpasakay ang gidudahang mga kriminal sa mga Pajero ug ubang luhong sakyanan, gida sa hilit nga kabaybayonan ug wa na gyod igkita sa ilang kaparyentehan ug kahigalaan. Way mga patayng lawas nga gipanglubong ni mga patayng lawas nga nanglutaw sa kadagatan.

Di katoohan nga kamao nag black magic ang mga vigilantes nga makapawagtang morang aso sa suspitsadong mga kriminal nga ilang gihipos. Maong nitumaw ang mas makahahadlok nga sitwasyon: Nga ang mga vigilantes nihiwa-hiwa sa patayng sa ilang mga biktima, gilabay ngadto sa kalaworan ug gisawo sa gutom nga dagkong mga isda.

Kay wa man magtagad ang kapolisan pagsusi unsay tinuod nga nahitabo, giurom nang mabuot nga mga molupyo sa Davao sa kahigayonan nga ang vigilantes di na matagbaw sa baho sa pulbora sa ilang pagpamusil nga kinahanglan nang bas-on ang ilang mga kamot sa lab-as ug init pang dugo sa mga biktima.

-o0o-

Kon nahimo kang biktima sa krimen, o kon may kadugo o kaila kang natulisan, nailad o nakawatan, di tika mabasol kon moabiba kada hagba sa gidudahang mga kriminal. Labaw nang di kong kalalis nimo kon mopakpak sa pangangkon ni Cebu City Mayor Tomas Osmena nga nitidlom og 30% ang kriminalidad sa Syudad sa Sugbo karong tuiga (ambot giapil ba niyag ihap ang 102 ka laktod nga pagpamatay nga napatong sa naandang tulis ug kawat sa mga kriminal).

Gawas pa, ang kapolisan wa madungog sa ilang kaligdong pag-rekord og krimen. Daghan nang nasakpan nga wa mo-blotter sa mga alarma aron motidlom ang crime volume ug nagmaniobra sa mga numero aron mosakang crime solution efficiency.

Ang mas maayong sukdanan mao ang pagpangutana sa imong kaugalingon kon mas luwas na ba karon ang imong kinabuhi ug kabtangan 11 ka buwan human nagsugod pagpanghasi ang mga vigilantes? [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for November 8, 2005

content="20051107;20204100">      DAGHANG NAHIKAP

Ang taxi driver nga akong nasakyan, si Danny sa Cordova, nikuyog sa iyang asawa nga si Nonie paingon sa Halad sa Kapamilya sa DYAB Abante Bisaya ug ABS-CBN Cebu sa Plaza Independencia sa Syudad sa Sugbo niadtong Dominggo. Nakakonsulta siyang libre sa mga abogado mahitungod sa iyang wa pagbayad sa iyang kaubanang taxi drivers sa units nga iyang gidata-datahan. Nakakuha pa gyod siya og libreng eyeglasses.

Ang batan-on nga magtiayong Marlon ug Ernalyn nagplano nga manimpad sa Canada o Australia aron pagpangita og mas buhong nga panginabuhi. Pero wa silay panahon pag-adto sa Department of Foreign Affairs. Maong gipahimuslan nilang one-stop shop sa DFA ug ubang mga ahensiya sa gobyerno. Ang pagkuha og bag-ong pasaporte nga kasagaran maabtan og tulo ka adlaw nahingpit nila sud lang sa 30 minutos.

-o0o-

Pipila lang sila sa dul-an sa 10,000 ka mga molupyo sa Sugbo ug kasilinganang mga probinsiya nga nakapahimus sa tibuok adlaw nga piyesta sa mga serbisyo nga, segun pa sa senior citizens nga nakasalmot sa kalihokan, maoy labing dako sukad masukad nga ilang nasaksihan sa Sugbo. Hangtod karon maglisod pa kog too sa kalapad sa mga serbisyo nga naladlad, sa kadaghan ug kadasig sa katawhan nga naalagaran ug sa talagsaong kahapsay ug kalamposan sa kinatibuk-an sa kalihokan bisan gisungog sa kusog nga bunok sa uwan nga gisundan sa naglingiting nga kainit sa adlaw.

Ang sunod nga pangutana, duna pa bay ipahigayon nga laing "Halad sa Kapamilya?" Labing seguro duna pa. Sunod tuig. Tingali sa sud na sa shopping mall, nga bisan di na sama kadako di na sab ta kinahanglang magpakiluoy sa kinaiyahan. O mahimong sa plaza gihapon pero mas dugay ug mas lapad nang pangandam. Pagkakaron, mangonsulta mi sa tanang nakaapil ug nagsunod sa kalihokan paghatag namo sa ilang mga sugyot unsaon pagpalapad pa sa pangalagad ug pagpadaghan pa sa mga maalagaran.

-o0o-

Si Manang Selda, 65, sa labing unang higayon nakakupot og mouse sa computer. Sud lang sa 15 minutos, nakakat-on na siya sa labing batakang mga gamit sa Word ug Excel. Si Bino, tour guide, libreng nakatawag sa iyang gi-aplayan nga employer sa Saudi Arabia pinaagi sa VoIP. Si Ryan libreng nakaduwa sa iyang paboritong gubat-gubat sa Internet.

Si Sheila, 18, kamao nang manglaktod sa multiplication ug division sa mga numero. Si Larry magsugod nag luto ug negosyo og binangkal. Si Manuela, nisuroy lang sa plaza kay iyang dayoff, nakapaibot sa iyang problemang ngipon. Si Caloy, 12, kamao nang mopatulo sa iyang mga luha pinaagi sa paghinumdom sa pait niyang mga kasinatian.

Daghang salamat sa mga boluntaryo, nga tungod sa pagahin og pila ka oras sa linga nilang kinabuhi, nakahikap ug nakahatag og mas lawom nga kahulogan sa mas daghan pang kinabuhi. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com