Arangkada for November 1, 2005

PUSTA SA PIKAS?

Inay hangpon ang pagdason sa Visayas Ombudsman sa sugo sa Commission on Audit (COA) ngadto sa kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) (1) paghunong sa pagkolekta sa makabungog nilang honorarium sa evening program ug (2) pag-uli pa gyod sa gibolsa nga dakong kuwarta nga di ila, ang nagpakabana nga mga magtutudlo, mga tinun-an ug mga kawani sa CSCST nikuwestiyon sa kamakiangayon sa resolusyon nilang Ombudsman Director Virginia Palanca-Santiago ug Deputy Ombudsman Primo Miro:

• Matod nila ang gipauli nilang Miro, Santiago ug sa COA mao rang honorarium gikan sa Enero hangtod sa Hunyo ning tuiga, wa hisguti ang nahaunang honorarium nga nadawat nilang CSCST President Jose Sal Tan ug kaubanan sa niaging tulo na ka tuig; ug

• Nangutana sila nganong igo rang ipauli ang minilyon ka pesos nga kuwarta nga nakolekta nilang Tan ug kaubanan nga unta klaro mang nagpapating ang kadagkoan sa CSCST pagkilkil sa panudlanan sa eskuylahan bisan sa ilang kasayuran nga nakalapas sila sa balaod.

-o0o-

Kon tinuod ang pasangil sa nagpakabanang mga magtutudlo, mga tinun-an ug mga kawani sa CSCST nga tulo na ka tuig nga nagpabusdik silang Tan ug kaubanan sa kuwarta nga di para nila isip bayad sa mga klase nga wa nila matudloi, nganong ang honorarium ra man sa unang unom ka buwan ning tuiga ang gipauli? Ilubong na ba lang sa kalimot ang mas dakong kantidad nga nakuha kon tinuod nga tulo ka tuig nang pagpahimus sa kadagkoan sa eskuylahan? Kon kalapasan sa balaod ang pagkolekta nilang Tan ug kaubanan sa honorarium sa evening program gikan sa Enero hangtod sa Hunyo ning tuiga, nganong wa may ek ang COA ug ang Ombudsman sa samang kalapasan nga giingong ilang nahimo sukad niadtong 2003?

Ug kon para sa COA ug Ombudsman kalapasan sa balaod ang pagkolekta nilang Tan ug kaubanan sa makabungog nga honorarium, nga makalilisang ang gidak-on kay hapit kalima pil-a ang binuwan nilang suholan, nganong kutob ra man sila sa pagpauli sa kuwarta? Di na ba diay dakong krimen ang pag-ilog sa kuwarta nga para unta sa batakang mga panginahanglan sa mga tinun-an ug pagpalambo unta sa kalidad sa edukasyon sa CSCST?

-o0o-

Nagpabaga silang Tan ug kaubanan pagdawat sa makabungog nga honorarium bisan sa gisubli-subli nga pasidaan sa COA. Napugos na lang sila paghunong sa binuang dihang nabisto nang ilang pakauwaw sa media. Pero padayon pa gihapong gikuwestiyon ang balaod nga ilang gilapas.

Mao bay ipasabot sa COA ug Ombudsman nga mahimo rang molusot silang Tan ug kaubanan sa klarong kalapasan pinaagi sa pagpasalipod sa depensa nga lahi lang ang ilang pagsabot sa mga probisyon sa balaod? [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 31, 2005

GUGMA UG PASALAMAT

Kon sa kataposan matuman nang mga pasalig sa nagkalainlaing ahensiya sa gobyerno, masulbad nang problema sa senior citizens sa paghikaw gikan nila di lang sa diskuwento sa plitehan ug tambal kon dili hasta, ug labi na, sa batakang pagtahud sa kaliwatan nga gitabangan nila pag-umol. Ang mga pasalig giluwatan atol sa tinuig nga kongreso nga gipasiugdahan karong tuiga sa Office of Senior Citizens Affairs (OSCA) ni Cebu City Councilor Rodrigo gihimo sa kontrobersiyal nga South Reclamation Project (SRP) sa Syudad sa Sugbo niadtong Sabado.

Gikumot ang akong kasingkasing nga nagtan-aw sa mga tawo nga maoy tinuod nga nautangan sa atong karon: Kinahanglan pa silang mobarug sa luya na intawon nilang mga lutahan aron pag-awhag sa mga butang nga ila na untang daan: Way kinutobang paghigugma ug pasalamat sa katilingban nga mao karoy nakasawo ug nakapahimus sa ilang mga hinagoan.

-o0o-

Sakto si Naty Montecillo, retiradong employment officer sa Department of Labor and Employment (Dole 7), usa sa mga nitambong sa kongreso, kinahanglang ilusad ang lapad nga kampanya, nga sustinido ug di tokar-tokar lang, pagpahibawo sa tanang hingtungdan, di lang sa mga drayber, transport operators ug mga botika, sa mga katungod ug mga benepisyo sa senior citizens. Kining maong tahas di mahimong itugyan lang ngadto sa OSCA o sa ubang mga ahensiya sa gobyerno. Wa pa mahuman ang trabaho sa senior citizens—kinahanglan pa nilang edukahon ang mga nagsunod nila sa mga mithi sa kaangayan ug utang kabubut-on.

Ang senior citizens wa pa hingpit nga nangalawos. Ang kahinog sa ilang pangedaron ug kaabunda sa kasinatian nakahimo nilang takos nga mga tinubdan sa kasayuran unsaon pagsulbad ang nagbuntaog nga mga suliran karon—nga kasagaran nasugatan na nila niadto, kay kasagaran nato nangasaag na sa atong padulngan tungod sa kapakyas paglingi sa atong gigikanan. Bisan napakyas sab pagsulbad sa mga gumonhap sa ilang panahon, ang katiguwangan mahimong mas makasabot na sa kahimtang sa nasud ug sa katawhan karong wa na sila magapos sa palas-unon sa naandang inadlaw-adlaw nga mga gimbuhaton.

-o0o-

Si Cebu City Mayor Tomas Osmena nipahibawo sa senior citizens sa talagsaon niyang plano para nila: Paghimo sa ilang building (nga gisugdan na pagtukod) nga morang salin sa karaang simbahan nga nahugno tungod sa kusog nga linog sa panahon ni Dr. Jose Rizal ug paghimo sa gitukorang luna daplin sa dagat nga labing nindot nga himoanan sa kasal sa tibuok kalibotan. Nagpahiyom nga nisugo ang mayor nga di una sila mamatay samtang wa pa mahuman ang proyekto.

Labaw sa mga tigbayon ug materyal nga mga handumanan mao ang pagpatigbabaw sa mas malungtarung kabilin sa katiguwangan—pagpatuman sa balaod bisan kinsay hingtungdan, bisan kinsay maig-an. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 30, 2005

PIYESTA SA SERBISYO

Usa sa mga serbisyo nga kapahimuslan sa mga Sugbuanon atol sa Halad sa Kapamilya sa Plaza Independencia sa Syudad sa Sugbo karong Nobyembre 6 mao ang paghikay sa ilang mga pasaporte. Si Regional Director Angel D. Espiritu sa Department of Foreign Affairs (DFA 7) nipahibawo nako nga ang tanan niyang mga kawani maoy moatiman sa mga aplikasyon para sa bag-o o pag-renew sa daan nga mga pasaporte sa tibuok adlaw sunod Dominggo.

Di hinuon ni unang higayon nga dad-on sa DFA ang ilang serbisyo gawas sa ilang upisina ug ngadto sa katawhan. Ang Mobile Passport Service (MPS) gipasiugdahan ni Espiritu pag-asumir niya sa Sugbo niadtong Abril ning tuiga. Nakahimo na silag MPS sa Bohol, Negros Oriental, Lapulapu City, SM City Cebu ug sa one-stop shop sa nasudnong mga ahensiya sa gobyerno sa Plaza Independencia sayo karong tuiga.

-o0o-

Laing ahensiya nga moserbisyo sa kaliboan nila ka mga sakop atol sa Halad sa kapamilya mao ang Social Security System (SSS). Mga representante sa SSS moatiman sa way kinutobang mga pakisayod sa ilang mga sakop labot sa ilang mga kontribusyon ug mga benepisyo. Nibalibad hinuon ang SSS sa among hangyo nga mada ang moderno nilang mga ekipo sa Plaza Independencia paghimo og digital IDs sa ilang mga sakop.

Nagpaabot pa mi sa tubag sa ubang ahensiya sa gobyerno nga amo sang gipalihug nga mokuyog sa one-stop shop unya sa Nobyembre 6—sama sa National Statistics Office (NSO), Professional Regulation Commission (PRC), Government Service Insurance System (GSIS) ug Philippine Health Insurance Corp. (PhilHealth). Manghinaot ming di sila magmakuli sa pagpaduol sa ilang mga upisina ug paghatod sa ilang serbisyo direkta ngadto sa kaliboan ka mga Sugbuanon nga nakaparehistro na para sa Halad sa Kapamilya.

-o0o-

Puwerteng daghana na sang bantogang mga abogado sa Sugbo nga motanyag sa libre nilang serbisyo sunod Dominggo, salamat sa aktibong liderato nilang Atty. Aniceto Alo sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) Cebu Chapter ug Atty. Haide Acuna, nga maoy among gipalihug pag-umol sa Free Legal Clinic. Apil sa mga niboluntaryo na sa bililhon nilang panahon mao silang Glenn Capanas, presidente sa Young Lawyers Association of Cebu (YLAC), Atty. Jonathan Capanas, dean sa USJR College of Law, Atty. John Lood, Atty. Michael Yu, Atty. Bethuel Tanupan, Atty. Earl Bonachita, Atty. Dennis Pacas, Atty. Christian Bacus, Atty. Dave Duallo, Atty. Edmund Villanueva, Atty. Leo Cañares, Atty. Rosadey Faelnar, Atty. Christopher ang, Atty. Elpidio Noel Jr., Atty. EJ Bernido ug Atty. Regino Tambago.

Tabangan sila sa mga tinun-an sa abogasiya nga nitabang sa free legal aid program sa IBP Cebu, nga maoy usa sa nakahimo nilang most outstanding IBP chapter sa tibuok nasud karong tuiga. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 29, 2005

 

 

     HALAD SA KAPAMILYA

Labing lab-as nga ebidensiya nga duna pay paglaom nga magkahiusa ug magtinabangay ang katawhan para sa kaayuhan sa kinabag-an mao ang makapakugang nga kainit sa reaksiyon sa mga Sugbuanon sa among gilusad nga "Halad sa Kapamilya," ang tiningob nga pagladlad sa lapad nga mga pangalagad sa ABS-CBN Cebu pinaagi sa iyang duha ka estasyon sa radyo ug mga programa sa telebisyon ngadto sa Sugbo ug kasilinganang mga probinsiya. Ang kalihokan nga ipahigayon sa Plaza Independencia unya pa sa Nobyembre 6, sunod Dominggo, pero karon pa lang init nang nagpalista di lang ang mga magpatabang kon dili hasta nang mga gustong motabang.

Gani, ang mga representante pa sa nagkalainlaing sektor sa Sugbo maoy nisugyot sa dugang mga serbisyo nga among ikatanyag atol sa tibuok adlaw nga kalihokan sunod buwan. Maong ang orihinal namong plano sa pagdungan lang unta pagtanyag sa naandan namong community outreach projects nadugangan og mas daghan pang mga serbisyo nga gihangop sab dayon sa kinabag-an sa mga Sugbuanon.

-o0o-

Ang naandan pero mas gipalapdan pang medical ug dental mission dunganan na sa libreng eye examination, pap smear, chest x-ray ug blood testing. Mas lapad sab nga libreng legal assistance ang ihatag sa boluntaryong maayong laking mga abogado sa Integrated Bar of the Philippines (IBP) Cebu Chapter ug Young Lawyers Association of Cebu (YLAC). Mapun-an pa gyod sa libreng overseas calls ngadto sa overseas Filipino workers (OFWs) sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan pinaagi sa VoIP technology sa iNTouch.com.ph nga gipanag-iya sa negosyanteng si Edward Lim.

Di kay kana ra. Duna pa gyoy himoon nga seminar-workshops sa Basic English, Caregiving, Basic Photography, Basic Videography, Accounting para sa non-accountants, Basic Housekeeping, Broadcast Newswriting, Consumers Rights, Basic Computer Skills, Basic Mathematics, Bartending, Acting, paghikay sa mga pasaporte sa OFWs ug ubang manggawas sa nasud pinaagi sa Department of Foreign Affairs (DFA) ug sa mga transaksiyon sa kaliboan ka mga sakop sa Social Security System (SSS).

-o0o-

Laing makapakugang mao ang kadaghan sa mga Sugbuanon nga nagpalista para sa Basic Computer Skills nga gitanyag nga libre sa Interface Computer Learning Center kinsa gawas nga magda sa ilang computers magbawon pa gyod og mga tolda, mga lamesa ug mga lingkoranan. Nagkadaghan na gyod diay ang nakamatngon nga ang pagkat-on sa computers maoy usa sa mga yawe sa pagbugtaw og mas sanag nga kaugmaon.

Subo nga palandungon nga ang tinuod diayng hinungdan nganong biya kaayo ang gidaghanon sa mga Pinoy nga dunay Internet access kon itandi sa ubang kanasuran di ang ka-ignorante sa modernong mga teknolohiya kon dili ang kakuwang o ka-way katakos sa pagpalit o bisan pag-abang na lang og personal computers. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 28, 2005

 

 

     COA GIISNAB

Sa unang unom lang ka buwan ning tuiga, niabot og P4,186,300 ang nagasto sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) pagbayad sa makabungog nga honorarium ngadto sa mapahimuslanong mga opisyal sa eskuylahan nga gipangulohan sa presidente nga si Jose Sal Tan. Kon unsa kadako ang kantidad nga nakapaburot sa mga bolsa sa mga opisyal, nga gipasanginlang wa kaserbisyo bisan gamay sa kabos nga mga tinun-an nga maoy tinubdan sa kuwarta, mao sab kadako ang pondo nga nahikaw gikan sa batakang mga panginahanglan sa CSCST pagtanyag og de kalidad nga edukasyon.

Ang makauuwaw nga pahimus nilang Tan ug kaubanan niresulta sa dakong eskandalo sa CSCST. Samtang nagdawat si Tan og hangtod sa P125,000 nga honorarium kada buwan, hapit kalima pil-a ang iyang binuwang suholan pagka presidente nga P27,000, way chalk ni lingkoranan ang classrooms, way tubig ang mga pansayan ug nagtulo ang atop sa CSCST. Nakapait kay bisan gibadlong nang mga opisyal sa sa Commission on Audit (COA), padayon silang nagpabaga pagkolekta sa kuwarta nga, ubos sa balaod, di unta nila angayng hilabtan.

-o0o-

Ang Audit Observation Memorandum No. 2005-02 nga pinetsahan og Septiyembre 15, 2005 nideklarar sa papating nilang Tan ug kaubanan nga klarong kalapasan sa balaod. Gipasikaran sa COA ang Budget Circular No. 2003-05 nga giluwatan sa Department of Budget and Management (DBM) niadtong Septiyembre 26, 2003.

Gawas sa paghunong sa pagdawat sa makabungog nga honorarium, ang COA nimando sab nilang Tan ug kaubanan pag-uli sa kinatibuk-ang honorarium nga ilang nadawat gikan sa Enero hangtod sa Hunyo ning tuiga. Pero inay motuman sa COA ug mangayo og pasaylo sa ilang kalapasan, silang Tan ug kaubanan nagpaugat pagkuwestiyon sa balaod nga way pupanagan nilang giyatakan.

Ambot nagtoo ba kaha nga di sila madutlan sa COA, o masaligon nga malukmay rang state auditors sa CSCST nga giingong gibuhong sa mga pabor ug makabuhong nga mga pribilihiyo, sama sa cellular phones, teaching loads ug transportation allowance.

-o0o-

Maayo na lang kay gidasonan sa Visayas Ombudsman ang sugo sa COA. Silang Deputy Ombudsman Primo Miro ug Ombudsman Visayas Director Virginia Palanca-Santiago, nga maoy nangunay pag-imbestigar sa kontrobersiya sa CSCST, naningil na nilang Tan ug kaubanan gihunong na bang makabungog nga honorarium ug giuli na bang kuwarta nga ilegal nilang nakolekta.

Atong atangan unsay itubag nilang Tan ug kaubanan sa Ombudsman. Bugalbugal ba sama sa ilang gihimo ngadto sa nagpakabanang mga kawani, mga magtutudlo ug mga tinun-an, isnabon ba lang sama sa ilang gihimo ngadto sa mga sakop sa media, o kunsaran na sa kataposan sa Espiritu Santo ang itom nilang mga kasingkasing ug hingpit nang maghinulsol sa lang-og nilang mga kasal-anan? [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 27, 2005

 

     UNAY SI GLORIA

Haskang paita sa balita ni Pres. Arroyo: Ang pag-ila sa World Bank sa Pilipinas nga mao nay ikaduhang labing dakong supplier sa mga trabahante ngadto sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan ug nga ang P56 bilyones nga kita sa overseas Filipino workers (OFWs) karong tuiga maoy bugtong garantiya nga ang nasudnong ekonomiya, bisan sa nagbuntaog nga krisis sa ka-lehitimo sa administrasyon, gikan sa hingpit nga pagkahagsa.

Wa bay nakahunghong sa presidente nga ang pagburot sa gidaghanon sa OFWs maoy di malalis nga ebidensiya sa iyang kapakyas paghatag og trabaho sa mga Pinoy dinhi sa atong kaugalingong nataran? Wa bay nakapasidaan niya nga ang pagdaghan sa mga Pinoy nga nanimpad sa langyawng kabaybayonan nagkahulogan nga mas daghang pamilya ang ilang nabiyaan dinhi sa ato? Ug wa bay nakatambag sa presidente nga ang hingpit nga pagsalig sa nasudnong ekonomiya sa dollar remittances maoy nimatuod nga wa katuybo ang iyang gipanghambog nga ekonomikanhong mga programa?

-o0o-

Si Pres. Arroyo nagsige og pasalig nga kon maghiusa lang ang katawhan pagpaluyo niya, mapalambo niyang ekonomiya ug mahaw-as niyang kinabag-an sa katawhan gikan sa katimawa. Pero unsay may agi nga iyang ikapakita? Ang nabiston bang gipaburot nga koleksiyon sa buhis? Ang gikuwestiyon bang pangangkon sa iyang mga torotot nga padayon ang baskog nga pagtubo sa nasudnong ekonomiya?

Unsa may sukaranan sa gisaad ni Arroyo nga mas sanag nga kaugmaon? Ang makapabuktot ba nga mas pinalapdan pang value added tax (VAT) nga iya gyong gipamugos nga ipatuman sugod sa Nobyembre 1? Mangugat ba gihapon siya nga mosaka ang koleksiyon sa VAT bisan sa makauuwaw nga pagtidlom sa koleksiyon sa buhis human umintohi ang "sin taxes" para sa mga produkto sa bino ug sigarilyo?

Unsaon man paglantugi ni Arroyo sa abundang mga tilimad-on nga ang padayon niyang pagpilit sa puwesto magkahulogan lang og dugang kalisod ug kaguliyang sa nasud ug sa katawhan?

-o0o-

Ang paboritong abat-abat sa administrasyong Arroyo mao nga ang padayong mga protesta sa kadalanan nga nag-awhag sa pagpalagpot niya gikan sa Malakanyang moresulta sa duguong kagubot ug makapasamot og patibugsok sa ekonomiya. Pero di malalis nga ang tanang karambola sa mga protesta gipasiugdahan sa kapolisan nga way kukaluoy nga nigamit og puwersa batok sa malinawon nga mga demonstrador. Ug ang gipanghadlok nga pagtibugsok sa ekonomiya gipanghimakak ra sab sa mga numero nga gipagawas sa gobyerno.

Pero ang mas lawom nga pagsuhid magpakita nga ang mga protesta di maoy nakapaislag sa mga negosyante kon dili ang padayong pagsiaw sa pangurakot sa tanang ang-ang sa gobyerno, kakuwang sa infrastractura ug ubang batakang kahimanan paghimo sa nasud nga mas madanihon para sa lokal ug langyawng mga negosyante ug ang way kinutobang pag-usab-usab sa mga lagda sa negosyo. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 26, 2005

 

 

     KUYOG BABOY

Bisan kinsa pay utok sa hudlat—ang mat-an-pas-pinyang si Pres. Arroyo o ang nagmabisyon-sa-langit nga si Kongresista Prospero Pichay—tinuod nga nameligro sa puwesto si House Speaker Jose de Venecia. Kon ang presidente maoy nagsugo ni Pichay paghagit ni de Venecia, segurong mataktak sa liderato sa Kongreso ang labing suod nga alyado ni kanhi pres. Fidel Ramos. O segurong mamilok si de Venecia pagdemanda nga putlon ang termino sa presidente. Kay samtang mapasalamaton si Arroyo sa cha-cha (charter change) nilang Ramos ug de Venecia isip mas madanihong alternatibo kay sa gubot nga pagpalagpot sa presidente dihang nameligro pa pag-ayong administrasyon niadtong Hulyo, nakabuylo nang paugat ni Arroyo maong makigkamatay na pagtiwas sa iyang termino hangtod sa 2010.

-o0o-

Bisan batok nilang Ramos ug de Venecia. Mas sayon nga target si de Venecia di lang tungod sa makabungog nga mayoriya sa mga kongresista nga niluba sa impeachment complaints batok ni Arroyo kon dili, ug labi na, tungod sa kadali ra sa mga kongresistang lawogan og suburnong kuwarta ug mga proyekto.

Ang kahangol sa gahom mahimong makapugos nilang Pichay ug de Venecia pagpadaplin sa ilang away. Gawas pa, ang mapilde segurong mahimong bag-ong lider sa oposisyon. Nga mas lig-on na unyang mobanhaw sa impeachment ni Arroyo sunod tuig.

Maong, bisan sa tanang tayad sa pikas ug pikas, ug bisan gihalingan sa Malakanyang ang panagsungi, di ni sila mag-unay. Igo lang nagpatas-anay sa ihi. Sa panghinaot nga, sama sa naandan, mokubit ug malipat na sang ilang mga kaatbang.

-o0o-

Pero ang labing uwahing tinubdan sa mga urom ni Arroyo di na ang mga lider sa oposisyon kon dili ang usa sa labing sinaligan niyang alyado, si Bro. Mike Velarde sa el Shaddai. Kay ang labing uwahing mga postura ni Velarde di pabor sa presidente:

• Pagsugyot og power-sharing, nga 60% sa gabinete itugyan ngadto sa oposisyon;

• Pagsaway sa CPR (calibrated preemptive response) ug no permit no rally policies batok sa lehitimong mga protesta batok sa administrasyon; ug

• Pag-awhag og snap presidential election sa 2007.

Nganong nangisog na man si Velarde bisan sa tanang huhapuhap sa Malakanyang? Gusto ba gyong motabang pagsulbad sa krisis o, sama sa naandan, nagpagamit na sab sa mga politiko?

-o0o-

Daghang nabalaka parang Arsobispo Ricardo Kardinal Vidal. Kay samtang nagsigeg awhag sa pangaliya para sa kalinaw, wa motukol nga gibira-bira sa nagkasunging mga grupo nga niresulta sa sud-gawas niyang baruganan sa CPR ug ubang kontrobersiya.

Karong bag-o, mora siyang kuyog-baboy ug nagsigeg sumay-sumay sa bisan unsang sulti ni Velarde. Nahimo na bang disipulo sa lider sa El Shaddai nga mas naila sa daghang eskandalo kay kasuhito sa relihiyon? [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 25, 2005

 

 

     HUDLAT SA VAT

Ang pagpamugos ni Pres. Arroyo sa pinalapdan nga value added tax (VAT), nga way tihik-tihik nga giwara-wara nga maoy sulbad sa krisis sa panalapi sa nasud, gipasikad sa mosunod nga mga pagtoo:

• Una, nga ang sistema sa VAT, nga nagdasig og resibo sa kada ang-ang sa produksiyon, makapugos sa mga negosyante ug mga propesyonal pagbayad na sa tukmang buhis ngadto sa gobyerno;

• Ikaduha, nga ang unipormeng VAT sa nagkalainlaing mga produkto ug serbisyo sayon na lang kaayong kolektahon ug busa ang mga kolektor sa buhis di na maglisod sa pagpadako sa ilang koleksiyon; ug

• Ikatulo, nga ang mas taas nga koleksiyon sa VAT makahatag na sa politikanhong liderato og dakong gahom sa pagpatuman sa mga programa ug mga proyekto nga makatagbaw sa mga panginahanglan sa katawhan ug makapalambo sa nasud.

-o0o-

Pero ang propaganda sa administrasyon layo ra kaayo sa tinuorayng mga panghitabo sa nasud karon:

• Una, ang pait nga kamatuoran sa atong kasaysayan mao nga ang dagkong uminto sa buhis motanyag og mas dakong tentasyon di lang sa mga negosyante paglikay pagbayad sa buhis kon dili hasta sa mga kolektor sa buhis sa pagpangurakot;

• Ikaduha, ang mas taas nga buhis di kanunayng moresulta sa mas dakong koleksiyon (inay mosaka, nitidlom pag-ayo ang koleksiyon human sa pag-uminto sa "sin taxes" sa mga produkto sa bino ug sigarilyo; ug

• Ikatulo, ang kakuwang sa politikanhong reporma ug ang pagdominar sa tradisyonal nga mga politiko sa labing tag-as nga puwesto sa gobyerno di garantiya nga ang makolektang buhis mahibalik ngadto sa katawhan pinaagi sa mga proyekto ug mga programa para sa kinabag-an.

-o0o-

Ang pagpatuman sa labing uwahing pagpalapad sa VAT sugod unya sa Nobyembre 1 mopatumaw sa lisod hilabwan nga pinasahay sa mga negosyante sa tanang ang-ang sa produksiyon. Gawas nga igo lang mopasa sa bisan unsang dugang buhis nga ipahamtang nila, wa say makapugong sa mapahimuslanong mga negosyante pagpaburot pa sa ilang ginansiya sa kada ang-ang sa produksiyon.

Ang mga konsumidor nga maoy nahimutang sa kinatumyan sa linya sa way kinutobang pasahay maoy makaluluoy. Wa silay laing kapahimungtan gawas sa namiyahok na nilang mga pitaka. Pero unsaon man intawon pag-inat sa katawhan ang nihiyos na pag-ayo nilang panudlanan aron pagbayad sa labing dakong bahin sa P130 bilyones nga gustong kolektahon sa gobyerno?

-o0o-

Tungod sa kataas sa presyo ug kaubos sa suweldo, segurong motidlom ang konsumo. Nga mopatidlom sa halin. Nga mopatidlom sa koleksiyon sa buhis.

Nga mopatibugsok sa ekonomiya. Nga mopasamot sa katimawa. Nga mas mopalapad pa sa kagutom. Nga segurong modangilag sa kaguliyang.

Salamat sa VAT: Ang reseta di sa paglambo kon dili sa mas grabeng kayamukat. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 24, 2005

      ANG PARI

Dihang gipasidan-an mi sa pari nga kinahanglang dawaton namo ang ostiyas sa among dila inay sa among kamot, nagtoo ko nga igo lang niyang gipatigbabaw ang pagtoo sa pipila ka kaparian nga ang kamot sa mga layko di takos nga modawat sa balaanong lawas ni Kristo. Pero nakugang ko sa mga hinungdan nga iyang gihatag dayong tapos sa misa:

• Usa sa mga nisimba sa iyang misa sa Ayala wa motarung og hungit sa ostiyas ug namapha pa sa mga tipaka;

• Kasagaran sa mga tinun-an nga nangalawat hugaw og mga kamot; ug

• Ang ubang nangalawat bisag unsa lay gikuptan sa wa pa motambong sa misa.

Makahimo na ba diayng mga pari paghimo sa ilang kaugalingong mga lagda sa ilang misa? Mahimo na ba diay siyang mopahamtang unsaon pagdawat ang ostiyas, di tungod sa iyang pagsabot sa tukmang paagi pagdawat ini kon di tungod ra sa pagduda nga danghag ug hugaw og kamot ang pipila ka manimbahay?

-o0o-

Samang pari nanuyo sa mga nanimba nga hinayng nitubag og "Amen" sa tukmang mga bahin sa misa. Iyang gibalikbalik ang maong mga bahin hangtod nga matagbaw siya sa gikusgon sa tubag sa mga nanimbahay. Batan-on pang pari pero nahadlok kong bungulbungol na kay matagbaw ra man siya kon mosiyagit nang mga sakop sa iyang choir—nga sama niya nag-um-om og mikropono.

Gipasabot sab sa pari dayong tapos sa misa nga gusto niyang mangapil gyong tanan sa misa. Ang hinayng tubag sa mga tawo iyang giisip nga pruyba nga di kinasingkasing ang ilang pagsimba. Diin mang seminaryoha siya gitudloan nga dunggon lang sa langit ang pag-ampo kon isiyagit?

Kon saktong pari, mangahas ko pagsugyot nga inay ipanindot sa kumbento ug ipamalit sa mga panginahanglan sa kaparian ang amot sa katawhan ipamalit og daghang mikropono aron maapod ang tanang manimbahay ug mahimong mas epektibo ang ilang pag-ampo sa misa.

-o0o-

Kon matinud-anon ang kadagkoan sa Simbahang Katoliko nga motuon sa mga hinungdan sa padayong pagtidlom di lang sa gidaghanon kon dili, ug labi na, sa kalidad sa mga manimbahay, akong itanyag nga usa sa mga ebidensiya ang salida sa nahisgutang pari. Samtang nagduda ko nga ang tinuod nga hinungdan sa iyang panuyo mao ang among kapakyas pagkatawa sa taphaw niyang mga pasiaw, angay siyang pahinumdoman nga ang pagdemanda pinaagi sa pag-insistir nga siyay labing nahibawo sa ruta paingon sa langit, inay pagdaog sa atensiyon sa katawhan, maoy garantiya nga:

• Momenos ang manimbahay;

• Mosamot paghinay ang motubag og "Amen;"

• Mosamot kahilom ang reaksiyon sa iyang mga pasiaw;

• Motidlom ang amot;

• Mogamay ang iyang bahin; ug (kon simbako sakto siya)

• Modaghang ma-impiyerno (apil na ko). [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 23, 2005

 

       SUGA SA SCR

 

       Mga suyak nga hinimo gikan sa dagkong lansang nakapahiyos sa ligid sa labing menos napu ka mga sakyanan nga niagi sa South Coastal Road (SCR) dayong alas-7 sa gabii niadtong Huwebes.  Nahitabo ni tungod sa Sugbo building, ang labing unang natukod sa South Reclamation Project (SRP).  Samtang di andam ang mga motorista nga molambigit sa pagpanuyak sa pasidaan ni Cebu City Mayor Tomas Osmena nga itingob ang iyang atensiyon sa SRP inay sa pagbantay sa SCR, pero nagduda sila nga tinuyo ug dili aksidente ang pagpanuyak.

       Tungod sa nihit nga presensiya sa mga sakop sa City Traffic Operations Management (Citom) ug sa SRP police, ug sa deklarasyon sa Cebu City Hall nga di sila mag-apura pagsuga sa SCR, gihangyo namo ang Traffic Management Group (TMG) sa pagpatrolya sa kontrobersiyal nga dan aron di na masubli ang pagpanuyak ug ubang insidente sa pagkahasol sa mga motorista, sama sa pagtangtang sa "No Entry" sign sa usa ka bahin sa SCR nga gitrabaho—ang mga nabiktima kinahanglang moatras og labing menos usa ka kilometro aron paglahos sa ilang destinasyon.

-o0o-

       Giklaro ni Cebu City Vice Mayor Michael Rama nga wa sila mangiyugpos ug magpakahilom sa pagpasera ni Mayor Osmena sa SCR.   Pero bisan sa sukwahi nga baruganan sa pipila ka sakop sa City Council, ilang giila ang gahom ug mga sukaranan sa mayor pagpasera sa dan.  Karong gipaablihan na sa korte ang SCR sa trapiko, ug bisan sa pangluod ug panghudlat ni Mayor Osmena, nisaad si Rama pag-awhag sa Citom ug sa kapolisan pagseguro nga luwas ang mga motorista.

       Niangkon sab si Rama nga mapugos ang City Hall pagtaod og mga suga ug ubang kahimanan sa SCR kon seryuso sila sa padayong kampanya pagkumbinser sa mga negosyante pagbubo og puhonan pagtabang pagpalambo sa SRP, nga kinahanglang mahitabo sa labing daling panahon aron di mosamot pagsangkiig ang syudad pagbayad sa higanteng utang sa proyekto.

-o0o-

       Si Chairman Jonathan Guardo sa Cebu City Sports Commission kuwang na lag dyutay nga moluhod atubangan sa lokal nga mga opisyal ug mga negosyante pagpangayo sa ilang amot sa dakong gasto sa pag-host sa Sugbo sa unom ka events sa Southeast Asian Games nga magsugod sunod buwan.   Mao nay talan-awon pila ka buwang nilabay.  Karon ang pangandam sa grupo ni Guardo maoy labing dasig ug labing bantang sa publiko.

       Kini bisan kon ang labing nindot nga events gilamoy sa Manila.  Maayo pa ganing Bacolod nga may P50 milyones para sa upat ka events (P10 milyones ray gipisik sa Sugbo).  Maayo ba lang si Guardo mosalida sa media?  O nilampos siya pagkumbinser sa mga Sugbuanon sa kadako ug kamakasaysayanon sa higanteng kalihokan sa Sugbo sugod sa Nobyembre 25?   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 22, 2005

 

     PUTI UG ITOM

Ang panagbangga nilang Pres. Arroyo ug sa iyang mga kaatbang maoy away sa mga puwersa sa puti ug itom—di mahitabong magkaabot, labaw nang di magkasabot. Si Arroyo niinsistir nga siyay nakadaog sa eleksiyon ug busa angayng magpabilin sa puwesto hangtod sa 2010. Ang iyang mga kaatbang niingon nga kinawat ang iyang mandato maong angay siyang palagputon sa Malakanyang sa labing daling panahon.

Ang mga pagsuway paghilot sa higanteng kang-a sa ilang mga baruganan niresulta sa salikwaot nga mga sitwasyon:

• Ang gisugyot nilang kanhi pres. Fidel Ramos ug House Speaker Jose de Venecia nga pagputol sa termino ni Arroyo aron paghatag og agianan sa pag-usab sa sistema sa gobyerno sa 2006 nahiagom sa nukus-nukos sa Malakanyang—sa sinugdanan, gisuportahan ni Arroyo, labi na niadtong hapit mapukan ang iyang administrasyon, pero sa kapulihay gisalikway na pinaagi sa pag-insistir nga tiwason gyong iyang termino; ug

• Ang gisugyot ni Bro. Mike Velarde sa El Shaddai nga pagbahin sa gahom pinaagi sa paghatag sa 60% sa mga lingkoranan sa gabinete ngadto sa oposisyon gisalikway sa Malakanyang pinaagi sa pagpahinumdom ni Velarde nga ang mayoriya sa gabinete makahimo sa wa mahimo sa oposisyon—ang pagpalagpot ni Arroyo sa puwesto.

-o0o-

Ang kapakyas sa oposisyon pagtapok og igong puwersa nga makapugos ni Pres. Arroyo pagkanaog sa palasyo nakaaghat sa mga torotot sa administrasyon pagduso sa mas binuang nga awhag: Hingpit na lang nga paluyohan si Arroyo aron makapatuman sa iyang mga programa pagpalambo sa nasud. Samang linya ang ilang gihabol sa di makiangayong pagamit og puwersa pagbungkag sa mga demonstrador nga malinawong nipahimus sa ilang katungod pagtapok ug pagpadayag sa ilang mga reklamo batok sa gobyerno.

Pero angay silang pahinumdoman nga di ang mga protesta sa kadalanan ang hinungdan sa krisis karon sa nasud. Hagbay ra untang nipadaplin ang mga demonstrador kon wa pay nitumaw nga lig-ong mga ebidensiya sa pagpanikas sa eleksiyon ug pagpangawat sa katigayonan sa katawhan ug kon wa pa luoka sa mga alyado ni Arroyo ang proseso sa pagsusi sa mga pasangil pinaagi sa pagpaminaw sa mga testigo ug pagsubli sa ilang mga ebidensiya.

-o0o-

Bisan pag magpuyo sa ilang bay ug motak-om ang mga demonstrador ugma dayon, di mobaha ang puhonan sa mga negosyante ni mapapas ang katimawa kon magpadayon ang pagpangawat sa mga opisyal sa gobyerno—nga mas gahi nang badlungon human nakautang og kaliboan ug usa ka kabubut-on si Arroyo sa iyang pagpaugat pagpabilin sa Malakanyang.

Sa bahin sa oposisyon, di sila angayng motan-aw sa layo pagpangitag katin-awan nganong hangtod karon wa mouban nila ang kinabag-an sa katawhan. Ang bugtong himoon mao ang pagpanamin aron mahibaw-an nga sama ra silag bayhon sa tikasan ug kawatan nga gusto nilang palayason. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Lanao Polls

Posted by Alecks Pabico 
PCIJ

The PCIJ is releasing for publication tomorrow a report on the cheating in Lanao del Sur in 2004. The report, done jointly with the TV program, " Probe," was based on the testimonies of two political operators who said they were funded by First Gentleman Jose Miguel 'Mike' Arroyo to rig the count in Lanao and other ARMM provinces.

The two operators, Lomala Macadaub and Abdul Wahab Batugan of the Lanao del Sur Unity Movement for President Gloria Macapagal-Arroyo, said that their group was behind alleged dagdag-bawas (vote-padding and –shaving) operations in the province, as well as in Sultan Kudarat, Sulu and Tawi Tawi.

These operators say that their tasks included talking to, and paying off, elections officers to reverse the ratio of the votes in the president's favor. Sometimes, they admitted, they altered the certificates of canvass (COCs) themselves, thus explaining the disparity in the results in the election returns and the COCs.

The results of the Lanao count in 2004 are considered one of the most controversial in an election that has been marred by allegations of fraud. These allegations surfaced again recently, with the Senate testimony of Brig. Gen. Francisco Gudani, the Marine general who was relieved of his position as head of Task Force Ranao two days after the election last year.

This article provides new information on what took place in Lanao in May 2004 and sheds new light on the extent of the fraud there.

Read on at pcij.org. 

Arangkada for October 21, 2005

 

     DIPLOMA SALE?

 

Nisamot kalawom ang kontrobersiya sa pagpatuyang sa kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) pagpanguha og bisan unsa na lang kurso sa hilit nilang satellite schools ug way tihik-tihik nga pag-apud-apod—mora silang nagsabod og lawog sa ilang nataran—sa ilang mga diploma ngadto sa ilang alyadong mga politiko ug mga negosyante. Kini human niangkon si Barangay Kapitan Michael Ralota sa T. Padilla, Cebu City nga nigradwar siya og duha ka kurso nga wa siya magpalista ug wa niya eskuylahi.

Si Ralota gradwado sa Associate in Industrial Engineering sa Carmen campus ug sa Certificate of Science Teaching sa Camotes campus. Niangkon si Ralota nga giawhag siya sa kadagkoan sa CSCST pagpakita sa iyang transcript of records ug base sa subjects nga iyang nakuha sa iyang pagka arkitekto gihatagan siya sa duha ka academic degrees. Matod ni Ralota igo lang siyang gipabayad og kapin sa P1,000 sa kada kurso pero wa siya patambonga og bisan usa ka klase ni pakuhaa og bisan usa ka pasulit.

Kon di galingan sa diploma ang CSCST, unsa may itawag sa ilang pagbaligya sa ilang mga kurso nga mora silang nag-baratilyo sa Carbon?

-o0o-

Wa mag-inusara si Ralota ning raketa. Ang station manager sa Radyo ng Bayan, si Rene Alquizola, nga samang Ralota gilista sab nga gradwado sa Certificate of Science Teaching sa Camotes campus, nitug-an sa DYAB Radyo Patrol nga wa siyang kapalista sa kurso, wa siyang kataak sa Camotes, wa siyay nabayran bisan usa ka dako, wa siyay nakuha nga bisan unsang pasulit ug, labaw sa tanan, wa siyang kahibawo nga gradwado diay siya.

Kuwestiyonableng nang daan ang kang Ralota nga pagradwar base lang sa iyang karaang transcript of records, mas kahibulongan ang paghatag og diploma ni Alquizola nga wa gani mahibawo nga tinun-an ug gradwado diay siya sa eskuylahan nga wa niya mataaki sukad masukad!

Gawas ni Ralota, pila pa ka gradwado sa CSCST nga igo lang gipabayad? Ug gawas ni Alquizola, pila pa ka gradwado sa CSCST nga igo lang gilista pero wa mahibawo nga tinun-an diay sila?

-o0o-

Bisan sa kadagko sa mga anomaliyang gipasangil batok ni Dr, Jose Sal Tan ug ubang tagduma sa CSCST, mas bugnaw pa sa simod sa itoy ang reaksiyon ni Kongresista Simeon Kintanar, kansang atensiyon akong gitawag kay siyay nangamahan sa balaodnon paghimo sa CSCST nga unibersidad. Nganong di man siya interesado nga makaila sa tinuod nga bayhon sa eskuylahan nga gusto niyang hatagan og dugang gahom ug kuwarta?

Gipaburot ba pag-ayong gidaghanon sa mga kurso ug mga tinun-an sa CSCST aron pagpalig-on sa ilang aplikasyon pagka unibersidad? Nasud ba lang sa ilang bolsa si Kintanar o kabahin gyod sa higanteng maniobra sa kadagkoan sa eskuylahan? [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Bitter Christmas Gift

Pres. Arroyo has ordered the immediate implementation of the EVAT Law after the lifting of the restraining order by the Supreme Court. But can she survive its consequences? Or will she sabotage it by mobilizing her allies in Congress to defer or dilute its implementation? PDI has more...

Arangkada for October 19, 2005

 

     PASO SA CAMOTES

 

Kon wa pa mo malipong sa kadaghan sa mga kurso nga nakuha sa kadagkoan sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST), nia pay lain nga akong nakuykoyan. Nagpakabanang kawani sa CSCST nipada nako og kopya sa programa sa 38 ^th Commencement Exercises sa CSCST Fishery and Industrial College sa San Francisco, Camotes niadtong Marso 21, 2003. Niadtong adlawa, ang mga tagduma sa CSCST nakahimo na sab og kasaysayan: Nagdungan na sab sila og paso para sa gradwasyon sa kurso nga gidudahan na karon tinuod ba gyod nilang na-eskuylahan.

Ang labing talagsaong kasaysayan nahimo ni Dr. Jose Sal Tan, presidente sa CSCST. Kay gawas nga siyay nangu sa mga opisyal nga nipadangat og mga mensahe pagpahalipay sa mga gradwado isip presidente sa CSCST ug vice chairman sa Board of Trustees (BOT) sa eskuylahan, ug gawas nga siyay nanghatag sa mga diploma ug certificates, siya pa gyod ang, nakatag-an mo, numero uno nga gradwado sa kurso nga, panggunit mo sa inyong mga lingkoranan, Certificate of Science Teaching.

-o0o-

Gawas ni Tan, nipaso sab pagkuha sa ilang diploma sa samang kurso silang Dr. Victor Villaganas, bise presidente sa CSCST, ug mga superintendente nga silang Dr. Venerando Cunado sa Carmen campus, Dr. Florencio Ramos sa Danao campus, Dr. Pedrito Pontillas sa Argao campus, Dr. Reynaldo Gaballes sa Moalboal campus, Dr. Severino Romano sa Daanbantayan campus, Dr. Ponciano Bontia nga niadtong higayona didto pa sa Camotes campus, Dr. Wilma Reyes sa Tuburan campus, Dr. Hospicio Saniel sa Barili campus, Rodolfo Burgos sa main campus ug Edgar Emphasis sa Mandaue campus.

Nipaso sab ang paboritong mga higala sa CSCST: Engr. Samuel Dy, sakop sa BOT sa CSCST; Willie Mulla, kontrobersiyal nga opisyal sa Kapitolyo; Rene Alquizola, karon maoy station manager sa Radyo ng Bayan nga naa magsibya sa CSCST main campus; Arch. Michael Ralota, samag ngan sa barangay kapitan sa T. Padilla, Cebu City; ug Alvin Cimafranca, ISO auditor.

Maayo tingaling mohatag og matinud-anong katin-awan ang tanang nanganlan sa ibabaw unsay ilang nakat-onan sa kursong "Certificate of Science Teaching." Kay kasaligan nakong tinubdan nipasangil nga wa sukad masukad nitanyag ang Camotes campus ning maong kurso.

-o0o-

Sa makausa pa, nangutana ang nagpakabanang mga tinun-an, kawani ug magtutudlo sa CSCST: Giunsa man nilang Tan ug kaubanan pagpangitag panahon pagkat-on sa kurso? Sa kadaghan sa nagpatungpatong nilang gimbuhaton, giunsa man nila pagkahigayon pagdungan og lawig sa balurong kadagatan paingon sa layong isla sa Camotes?

Nahadlok kong igo lang silang nagpahimus sa sistema sa long distance learning sa CSCST, nga gihulagway nga mahimo rang di magkita ang magtutudlo ug mga tinun-an. Hinaot nga di tinuod ang pagduda nga ning kursoha, sama sa naandan, nagdungan ra sab og gradwar ang magtutudlo ug mga tinun-an. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 18, 2005

 

     GRABENG TELEBABAD

 

Daling gisagop sa Malakanyang ang sugyot sa usa ka kongresista sa oposisyon nga inay usikan ang daginutong kuwarta sa gobyerno para sa gastusong tradisyonal nga mga linya sa telepono angayng gamiton na sa nagkalainlaing ahensiya sa gobyerno ang moderno ug baratong teknolohiya sa komunikasyon, ang Voice Over Internet Protocol (VOIP).

Ambot aron ba pagpahiyos sa laing eskandalo—nga niabot og P3.7 bilyones ang gasto sa gobyerno sa telepono sa niaging tuig gikan sa P3.2 bilyones sa 2003—o pagdasig sa pagtuki sa mga isyu nga wa masentro sa pasangil sa pagpanikas, pagpangawat ug pagpamakak ni Pres. Arroyo, ang pagtuon sa pagamit na sa gobyerno sa VOIP usa ka ideya kansang panahon niabot na.

Nga segurong makapahuramentado sa labing dagkong mga tigsuporta sa presidente—ang higanteng mga kompaniya sa telepono.

-o0o-

Ang kadako sa ginansiya sa mga konsumidor sa VOIP—nga ang mga tawag magsubay na sa Internet inay sa mga alambre ug mga poste sa telepono—karibalan lang sa kadako sa maiban sa naghitinghiting nga ginansiya sa mga kompaniya sa telepono. Basaha ug hilaki ning kuwentada:

• Kon motawag ka sa imong kapamilya sa US ginamit ang karaang telepono, pabayron kag P27 kada minuto; pero
• Kon motawag ka sa US pinaagi sa VOIP, mogasto ka lag P1.40 kada minuto, o 5% ra sa gikolekta sa mga kompaniya sa telepono, malibre pa gani kon pulos mo nagamit og computer.

Sa ato pa, kon nag-VOIP pang gobyerno sa niaging

tuig, ug bisan sa pag-usik-usik para sa personal nga mga tawag sa mga opisyal ug mga kawani sa nagkalainlaing ahensiya, P185 milyones ra unta ug di P3.7 bilyones ang napilde sa nasudnong panudlanan.

Kon mahibawong kinabag-an sa publiko ning makauuwaw nga anomaliya, kinsa pa may buang nga magpatulis sa higanteng mga kompaniya sa telepono?

-o0o-

Pagtumaw sa VOIP sa US, gipabahaan sa higanteng mga kompaniya sa telepono og kuwarta ang mga bay balaoranan sa mga estado aron pagpabilin sa makabungog nilang ginansiya. Pero wa nila kapugngi ang teknolohiya kansang panahon niabot na. Maong nihagsa ang bayranan sa telepono sa US ug napugos ang mga kompaniya pagtanyag og dugang serbisyo ug kasayon aron di hingpit nga biyaan sa ilang mga kustomer.

Ang National Telecommunications Commission (NTC) nideklarar na sa VOIP nga value-added service. Sa ato pa, wa na kinahanglang prangkisa gikan sa Kongreso. Samtang gisupak sa mga kompaniya sa telepono ang hukom sa NTC, nisurender nang daan pinaagi sa pag-apil sa VOIP. Maong bisag uwahi na segurong mohagsa sang bayranan sa telepono sa Pilipinas.

Sa pikas bahin, di hingpit kapasalipod si Pres. Arroyo sa eskandalo sa telepono. Kay di unta moburot pag-ayong bayranan sa gobyerno kon wa pa sila magsigeg tinawganay ni kanhi Comelec commissionar Virgilio Garcillano. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Extraordinary presidential powers

Pres. Arroyo's tendencies to use martial law tactics to silence groups who are questioning the legitimacy of her rule.

Arangkada for October 17, 2005

 

      BUGKOS SA KAPINTAS

Usa sa mga hinungdan nganong napakyas ang oposisyon sa pagpalihok sa kinabag-an sa katawhan batok sa gikuwestiyon nga liderato ni Pres. Arroyo mao ang pagkabuakbuak sa nagkalainlaing grupo nga nakigbatok sa administrasyon ug ang lapad nga pagduda sa katawhan sa motibo sa mga lider sa oposisyon, nga nalabwan lang sa ilang pagduda sa kalehitimo sa pagdaog ni Pres. Arroyo sa niaging eleksiyon.

Nilampos si Pres. Arroyo pagbaraw sa kampanya pagpalagpot niya sa Malakanyang pinaagi sa padayong pagbuakbuak sa mga lider sa oposisyon—gihaylo ang mga nibungat sa ilang presyo ug gihudlat ang hugot nga nibarug sa ilang mga prinsipyo. Napamatud-an ni sa pagbasura sa impeachment complaint sa Kongreso—salamat sa mga alyado nilang kanhi pres. Joseph Estrada ug anhing diktador Ferdinand Marcos nga klarong didto pusta sa Palasyo.

-o0o-

Pero wa matagbaw si Pres. Arroyo nga nagtan-aw sa nagkatibuwaag nga oposisyon. Ambot nahadlok ba kahang magkahiusa ang iyang mga kaatbang human niya lubaa ang impeachment, o tinuod bang pagduda nga nahubog siya sa talagsaong kadaogan pagpugong sa pagsumiter sa articles of impeachment ngadto sa Senado, naghimo og mga lakang ang presidente nga naghatag og way laing kapilian sa mga grupong nakumbinser nga nanikas, nangawat ug namakak siya—apil nang mga nangiyugpos nga andam na lang untang magpaabot kinsay mag-una sa charter change o sa sunod eleksiyon sa 2010—gawas sa paghiusa ug paghingusog sa kampanya pagtapos na sa iyang ilegal nga pamunoan.

Ang kabangis nga gigamit sa presidente pagbungkag sa labing malinawong mga protesta batok niya di makapahadlok—hinunoa makapaisog ug makalig-on sa kinabag-an pagbarug batok sa bag-ong simbolo sa pagpanlugpit, panaugdaog ug wa pupanagang papaugat sa administrasyon nga—human nasakping nanikas, nangawat ug namakak—nahadlok na sa iyang kaugalingong anino.

-o0o-

Si kanhi bise pres. Teofisto Guingona Jr. tiguwang, masakiton ug laos na. Ang mga obispo nga nangu sa prosesyon mahimong isalikway nga magda sa tingog sa liderato sa gamhanang Simbahang Katoliko. Ang party list representatives sayon rang isnabon isip mga walhon. Bisan si Sen. Jamby Madrigal humok kapasanginlan nga oportunista. Ang nagkalainlaing mga grupo nga ninunot nila dali rang mahulagway nga way mga lingaw.

Pero dihang gibombahan silag tubig samtang malinawong naglakaw paingon sa Mendiola, silang Guingona, mga obispo, party list representatives ug ubang politiko nahimong higanteng mga simbolo sa bag-ong nigimok nga di na kapugngang pakigbisog para sa kausaban. Sama sa pagdakop sa pipila ka hamtong nga mga militante nga igo lang nitabok sa pedestrian lane paingon sa Mendiola, ang pag-aliwaros sa administrasyong Arroyo niabot na sa iyang kinapungkayan.

Sa usa ka pamilok, gipapas ni Arroyo ang bisan unsang nahibiling pagduda, panagana ug kahadlok sa kinabag-an sa katawhan sa dinaliang panginahanglan pagpalayas niya gikan sa Malakanyang. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 16, 2005

     HUKAS SA BUWAN?

      Dunay lehitimong pangutana si Nestor Ymbong, tag-iya sa S&N Fireworks sa iyang pagtambong sa Kapamilya Media Forum sa DYAB Abante Bisaya ug SkyCable niadtong Biyernes: Kon tulo ra silang lisensiyado nga tighimo og mga pabuto sa Lapulapu City, nganong gatosan man ang gitugotan sa pagpamaligyag mga pabuto sa kadalanan sa Barangay Babag, nga maoy dugokan sa kinabag-an sa mga suki nga gustong magsaba-saba pagsugat sa pasko ug bag-ong tuig?

      Tubag sa Lapulapu City Fire Station, nga maoy mohatag og permiso sa dealers pagpakita sa ilang mga baligya: Mapugos sila pagtugot bisan sa mga negosyante nga way lisensiya gikan sa PNP kay nakapresentar man sila og business permit nga pinirmahan ni Lapulapu City Mayor Arturo Radaza.

      Pero si Radaza di makahatag og business permit kon way barangay clearance. Katin-awan ni Babag Councilor Grace Pungasi, kansang bana, si Julian, maoy nagsugod sa industriya sa pabuto sa Sugbo ug tag-iya sa JP Fireworks: Gihatagan nilag barangay clearance bisan ang kolorum nga mga tighimo nga ilang nailhan nga kamaong mohimo og de kalidad nga mga pabuto.

           -o0o-

      Unsa katinuod ang pasangil nga ang magtutudlo sa Cebu State College of Science and Technology (CSCST) Barili Campus, nga gipasanginlang nanamastamas sa iyang mga tinun-an, gilambigit na sab og susamang eskandalo sa pagbinastos niadto dihang ang eskuylahan nagbase pa sa Barangay Sudlon sa Syudad sa Sugbo? Ang magtutudlo gipasanginlan nga nipahimus sa babayeng mga kadete nga nangaplay pagka opisyal sa kanhi Citizens Army Training (CAT).

      Matod sa nangangkong mga biktima gipamartsa silang way tabon ang ibabaw nga bahin sa ilang lawas "ubos sa kahayag sa buwan." Maayo na lang kay nahibaw-an dayon sa kanhi dean sa Sudlon campus nga karon retirado na. Gikatahong iya intawong naabtan ang mga kadeteng babaye nga way mga sinina nga morang mga piso nga gipangtugnaw ug nagkapuli pagtabon sa ilang mga dughan ilawom sa mga tolda sa tugkaran sa eskuylahan.

          -o0o-

      Ang nagpakabanang mga kawani ug mga magtutudlo sa CSCST pormal na gyong nipasaka og kaso batok nilang Dr. Jose Sal Tan ug ubang mga opisyal sa eskuylahan atubangan sa Visayas Ombudsman niadtong Biyernes. Nanghinaot silang kaaksiyonan na gyod sa kataposan ang ilang mga reklamo sud sa mosunod nga 15 ka adlaw, kana kon tumanon sa Ombudsman ang ilang kaugalingong lagda.

      Apil sa ilang mga reklamo ang gihulagway nga makabungog nga honorarium nga gidawat nilang Tan ug kaubanan ug ang mga pagduda nga gihimo na nilang tanang eskuylahan sa CSCST nga "diploma mill" pinaagi sa pagpatuyang na lang pagpanghatag og mga kurso ug mga titulo ngadto sa mga tagduma ug sa ilang mga padrino. Hinaot nga ang Ombudsman mapugwat nga ang kontrobersiya sa CSCST dugay nang gilawalawaan sa ilang buhatan. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 15, 2005

 

     RAKET SA PABUTO

 

       Dunay bag-ong raket sa industriya sa pabuto sa Lapulapu City nga nakabiktima di lang sa mga tighimo og pabuto sa Barangay Babag kon dili apil na sa mga konsumidor sa ilang mga produkto:   Loan sharks nga mopahuwam og kuwarta ngadto sa gagmayng mga tighimo og pabuto nga pabayran og pabuto nga balor og doble sa kantidad nga giutang.

       Di kay kana ra.   Gawas nga ang usa ka tighimo og pabuto nga pahuwamon og P5,000 kinahanglang mobayad og pabuto nga balor og P10,000, ang loan shark pa gyoy magbuot pilay presyo sa pabuto nga ilang ibayad.   Ug kasagaran, ang presyo nga ilang ibungat ubos kaayo nga di mahitabong makabayad ang pobreng tighimo og pabuto, maong garantisado nga, inay makaginansiya, malubong siya sa mas dako pang utang.

       Ang laing implikasyon di maayong balita para sa mga mamalit sa mga pabuto:   Tungod sa kabarato sa presyo, ang utangan nga tighimo og pabuto mo-baratilyo sab sa iyang mga sangkap ug manglaktod sa proseso.  Demalas nang daan kon lasawon ang pulbora sa pabuto, mas demalas kon ang mahimong pabuto, inay makalingaw, makapatay na hinuon sa mga magpabuto.

-o0o-

       Gibanabana nga 70% sa mga molupyo ang nahilambigit sa industriya sa pabuto sa Babag, ang giilang ulohan sa pabuto sa Sugbo ug Kabisay-an.   Sa record sa kapolisan, tulo ray lisensiyado nga tighimo og pabuto, silang Julian Pungasi, Nestor Ymbong ug Mario Avila.  Klaro nga kolorum ug ilegal ang operasyon sa kinabag-an.

       Pero nganong di man sila mabadlong?   Ang kapolisan ug kabomberohan niangkon nga mora silang nagduwa og tagutago.  Kon magpatrolya sila, way manghimo ug tak-om ang kasilinganan.   Inigtalikod nila, mobuylo ang di na tago nga operasyon nga samtang maoy gikabuhian sa kinabag-an mao say gikamatyan sa way kinutobang listahan sa mga biktima.  Ang mga opisyal mismo sa barangay niangkon nga di mahunong ang kalapasan hangtod nga katanyagan ang mga molupyo og mas luwas nga alternatibong pangibuhi.

-o0o-

       Nagkauyon silang Ymbong ug Pungasi sa ilang pagtambong sa Kapamilya Media Forum nga di na kinahanglang pangitaan og alternatibong panginabuhi ang mga molupyo sa Babag.   Kay kon suportahan lang sa lokal ug nasudnong gobyerno, ang negosyo sa pabuto mahimong mapalambo ngadto sa usa ka multi-milyones pesos nga balor sa industriya, sama sa ubang kanasuran.

       Si Pungasi nga maoy consultant ni Lapulapu City Mayor Arturo Radaza para sa pabuto nisaad nga tungod sa labing uwahing trahedya nga nakabiktima sa Pamilyang Bontilao sa Sitio Radar, iyang isugyot ang tinud-anayng paghiusa sa tanang tighimo og pabuto sa Babag aron nga maghiusa sila, inay nga magbinirahay, sa pagpalambo sa industriya.

       Apil sa gisugyot nilang Ymbong ug Pungasi mao ang paglusad og tarung nga pagbansaybansay sa mga tighimo ug pagamit sa lapad nga bakanteng mga luna sa Babag nga himoanan sa mga pabuto.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 14, 2005

 

     TINGOG SA OFW

 

Angayng pasidunggan ang paningkamot sa nagkalainlaing grupo pagtabang sa Pinoy nga mga trabahante tua manimpad sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan, layo sa ilang gikamingawang mga pamilya. Kay samtang dakog kita ang kasagaran nila, gibugtian sab sa nagbaha nilang luha ug, sa pipila ka kaso, sa pag-ula sa ilang dugo. Nagbuntaog ang mga kakulian ug mga pagsuway nga ilang nahiagoman sa mga kamot sa langyaw nilang mga tagduma.

Ang gobyerno kutob ra sa pag-ulog-ulog sa OFWs pinaagi sa pagtawag nilang bag-ong mga bayani. Way lalis nga mga bayani sila. Ang ilang dollar remittances maoy tinuod nga nagbuhi sa nasudnong ekonomiya sa niaging katuigan. Labaw sa gipanghambog nga ekonomikanhong mga programa pagpalambo sa lokal nga mga industriya ug pagdapit sa langyawng puhonan.

Pero sa kadako sa ilang natampo, ang OFWs gipasagdan lang gihapon sa nagkalainlaing ahensiya sa gobyerno.

-o0o-

Salamat sa mga grupo sama sa Friends of Pedro Foundation, Inc. (FPFI). Gipangulohan ni Padre Carmelo Diola, ang FPFI nakakita sa posibleng labing gamhanang panagang sa OFWs ug sa ilang mga pamilya sa kapait, mga tentasyon ug ubang hulga sa kaalaotan nga mohalili sa higanteng haw-ang sa ilang paglinay-anay: Ang pagpalambo sa ilang pagtoo sa Diyos ug mga mithi sa katarung ug kamahigugmaon sa pamilya aron mapuno ang ilang psycho-spiritual nga mga panginahanglan.

Si Padre Diola ug kaubanang Tess Tejero ug Raul Puentespina, kanhi OFW kansang asawa tua pa magtrabaho sa Hong Kong, nagkauyon nga ang ilang website (http://www.friendsofpedro.net ) nga gisugdan pila na ka tuig ang nilabay di paigo pag-abot sa OFWs ug sa ilang mga pamilya. Maong nagpasiugda na sab sila og libreng seminar-workshops, "Panimpalad" ug "Pabawon," para sa OFWs nga padung nang mobiya ug ang mga sakop sa ilang mga pamilya.

Apil sa gitudlo sa FPFI ngadto sa OFWs ug sa ilang pamilya mao ang pagamit sa Internet ug ubang modernong teknolohiya sa komunikasyon nga gipanghinaot nga mamahimong tambal sa kamingaw ug taytayan sa pag-amuma sa ilang pagminahalay.

-o0o-

Unsay mahitabo kon libre nang magkatinawganay ang OFWs ug ang ilang pamilya? Magbinayloay ba lag greetings? O maghinilakay sa ilang kahidlaw? O makaangkon nag kahigayonan pagtuki sa mas dakong hulagway lapas sa tumoy sa ilang mga ilong?

Mao nay gusto namong mahibaw-an sa eksperimentong gihimo sa DYAB Abante Bisaya ug DB Edwards, ang kompaniya nga nagtanyag og voice over Internet protocol (VOIP) pinaagi sa

www.intouch.com.ph. Gitaoran nilag E800 web phone ang among web log (http://dyab-cebu.blogspot.com ) nga kon i-click sa OFW sa bisan asang bahin sa kalibotan mobagting ang telepono sa DYAB ug makahimo na sila pakig-istorya sa ilang mga kapamilya, magpalaban sa nagkalainlaing mga ahensiya, moasoy sa ilang sugilanon, malipayon man o masulub-on, o mosangyaw og mga pagtulun-an para sa nasud ug katawhan. [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 13, 2005

 

     HULGA SA PABUTO

 

Hangtod nga duwa-duwaan lang gihapon sa kapolisan, kabomberohan ug lokal nga mga opisyal ang pagpatuman sa mga probisyon sa balaod nga naglegalisar sa pagpanghimog mga pabuto, mangandam na lang tang daan sa mosunod nga mga katalagman nga, simbako layo ra to, tabukon og pito ka lawod, peligrong mosablig na sab og dugo sa atong pagsugat sa pasko ug bag-ong tuig:

• Dugang pag-ulbo sa mga pabrika sa Lapulapu City, Bulacan ug ubang mga lugar nga nagsalig sa industriya;
• Pagkahimo sa mga pabuto nga kuwestiyonable ang kalidad, sama sa whistle bomb nga mobuto una sa di pa mo-whistle; nga segurong moresulta sa
• Pagka-pungkol sa mga mogamit sa mga pabuto, sa way paghisgut sa dagkong sunog nga mamugna sa mga kwitis nga inay mopaingon sa taas motibugsok na man hinuon paingon sa kabalayan nga nipa o kugon ang mga atop o gaay nga mga kahoy ray dapat.

-o0o-

Ubos sa balaod, ang mga pabrika sa pabuto kinahanglan nga may gilay-on nga labing menos 300 metros gikan sa kabalayan. Gawas sa pipila nga nituman sa lagda, ang kinabag-an sa mga pabrika sa Babag sa Opon sikit ra kaayo sa kabalayan, ang uban naa man gyod gani magsansan og pulboran ug mamutos sa mga pabuto sud sa ilang kabalayan. Ang ilang inadlawng pagpangluto sa kusina ug pagpanigarilyo pila lang ka dangaw gikan sa mga nagtipun-og nga mga pabuto maoy garantiya nga ang labing uwahing disgrasya, nga nipatay og duha ug seryusong niangol og laing tulo sa Sitio Radar, di maoy kataposang mga biktima sa iresponsableng negosyo sa pabuto.

Sama sa naandan, magbuwa na sang mga baba sa kapolisan, kabomberohan ug lokal nga mga opisyal pagpasidaan sa mga tighimo og pabuto nga gukdon na gyong tanang nakalapas sa balaod. Pero inigka bugnaw na sa patayng lawas sa mga biktima, mapulihan dayon sa kainit ug kagahob sa pagpangandam sa pasko ug bag-ong tuig, ug magpadayon ang tsamba-tsamba nga panginabuhi.

-o0o-

Ang mga nanghimog pabuto way tinguha pag-angin sa ilang mga silingan o pagbuno sa ilang kadugo. Ang pabuto giisip nga lehitimong tinubdan sa ilang panginabuhi. Pero kay nagdumili mang gobyerno pagiya nila, nahimo silang seryusong hulga sa mga kinabuhi ug kabtangan. Ang sinakong mga pabuto para sa kapolisan, kabomberohan ug lokal nga mga opisyal kada Disyembre nakapasamot sa ilang paglingiw sa bantang nga mga kalapasan.

Maong napasagdan ang pataka nga pagsagol sa mga sangkap (mga benggala ug fountain, inay igo lang mosiga, moapil nag ulbo), pagtinihik sa gitas-on sa mga pabilo (ang mas taas nga pagpaabot napulihan sa mas mugbong mga tudlo ug bukton) ug paglapas sa luwas nga gidaghanon sa pulbora (inay tinubdan sa kalingawan, ang mga pabuto mao nay labing bag-ong hulga sa terorismo). [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com 

Call DYAB Absolutely FREE

DYAB AM is the only radio station in the Philippines which you can call from anywhere in the world absolutely free.  Thanks to DB Edwards' VOIP technology through iNTouch, you can call us from 4 a.m. to 12 midnight (Philippine time), Mondays to Fridays.  All you need is a headset.

 

You can greet your Kapamilyas in Cebu and the Visayas and Mindanao over the AM radio station of ABS-CBN Broadcasting Corp. in Cebu Philippines .  You can also use our Internet Phone to air public service announcements for your families and friends in the Philippines.

 

Or you can tell us situationers/updates/comments about major news events in your place of work or urgent concerns of Overseas Filipino Workers (OFWs).  Let DYAB AM serve as your bridge to government agencies which can help you or your loved ones, like the Dept. of Foreign Affairs (DFA), Overseas Workers Welfare Administration (OWWA), Philippine Overseas Employment Administration (POEA), the Office of the President, local government units (LGUs) and private employment and placement agencies.

 

Bawat Pinoy Kapamilya.

 

Tawag Na!

[Arangkada] You Can Call DYAB Absolutely Free

	My Groups | Arangkada Main Page

DYAB AM has just become  the only radio station in the Philippines that can be called by anyone with Internet access from anywhere in the world absolutely free.  Thanks to DB Edwards' VOIP technology through iNTouch, you can call us from 4 a.m. to 12 midnight (Philippine time), Mondays to Fridays.  All you need to do is access DYAB AM's Web Log, http://dyab-cebu.blogspot.com. 

 

Please tell your loved ones and friends who are working abroad to avail of this great experiment.  They can greet their Kapamilyas in Cebu and the Visayas and Mindanao over the AM radio station of ABS-CBN Broadcasting Corp. in Cebu Philippines .  They can also use our Internet Phone to air  public service announcements for their families and friends in the Philippines.

 

Or they can tell us situationers/updates/comments about major news events in their place of work or urgent concerns of Overseas Filipino Workers (OFWs).  Let DYAB AM serve as your bridge to government agencies which can help you or your loved ones, like the Dept. of Foreign Affairs (DFA), Overseas Workers Welfare Administration (OWWA), Philippine Overseas Employment Administration (POEA), the Office of the President, local government units (LGUs) and private employment and placement agencies.

 

Or we simply patch them up with their loved ones using our landlines.

 

As usual, we welcome your suggestions on how to further utilize this technology so DYAB AM can better serve the Filipino.

 

 

Bawat Pinoy Kapamilya.

 

Tawag Na!

---

YAHOO! GROUPS LINKS

•  Visit your group "Arangkada" on the web.
   
•  To unsubscribe from this group, send an email to:
   Arangkada-unsubscribe@yahoogroups.com
   
•  Your use of Yahoo! Groups is subject to the Yahoo! Terms of Service.

---

Arangkada for October 12, 2005

 

     TAGO SA NGITNGIT

 

Pangayog pasaylo. Mao ni ang bag-ong paboritong linya nilang Pres. Arroyo ug sa iyang mga torotot. Giawhag sa presidente ang mga lider sa oposisyon nga gidudahang apil sa pagpangespiya batok sa Estados Unidos sa pagpangayo og pasaylo. Iyang mga torotot niawhag sang Senate Pres. Franklin Drilon sa pagpangayog pasaylo sa presidente ug sa China tungod sa iyang pagsaway sa North Rail project.

Unsang matanga sa pasaylo ang gusto sa presidente nga pangayuon sa iyang mga kaatbang? Kana bang puno sa pagpaka aron ingnon? Sama ba sa pasaylo nga iyang gipangayo tungod sa iyang pakig-istorya ni kanhi Comelec commissioner Virgilio Garcillano, nga ambot nganong iyang gipangayo nga niinsistir man siya hangtod karon nga wa siyay balaod nga nalapas?

O kana bang puno sa bugalbugal? Sama sa mga pasaylong gipangayo nilang Press Secretary Ignacio Bunye ug uban niyang mga batabata human nasakpi ang kapid-an ka bakak nga gipabugwak nila sa Malakanyang?

-o0o-

Human gilampaso sa nagkalainlaing sektor ang pahibawo ni Justice Secretary Raul Gonzalez nga andam nang proklamasyon pagdeklarar og "state of national economic emergency," nipalayo dayong Malakanyang sa giilang "irong pawot" sa administrasyon ug gisalikway nga iresponsable ug way pagtugot gikan sa presidente ang iyang pagtuon ug mga pamahayag. Ug nahingpit ang papel ni Gonzalez isip abat-abat sa administrasyon.

Gawas nga gihimong berdugo pagpanghudlat sa tanang nangahas pag-apil sa kampanya pagpalagpot ni Pres. Arroyo sa katungdanan, si Gonzalez gihimo pa gyong pahoy. Gihimo siyang tambutso sa marka pataka nga mga pangilad sa administrasyon—sama sa iyang nasudnong TV address pagpasidaan sa giingong kudeta nga ilusad atol sa lubong ni Fernando Poe Jr.

(Ang sayop kasayuran gikan diay sa ISAFP nga maoy nakapaburot sa panagsungi sa paboritong intelligence agency sa presidente ug sa liderato sa AFP, nga mao say gitoohang nakapabisto sa Garci tapes gikan sa gilawalawaan nang archive sa ISAFP.)

-o0o-

Gipasanginlan ang kadagkoan sa CSCST nga nidangop sa pagpanghasi aron pagbaraw sa protesta sa ilang mga tinun-an, mga kawani ug mga magtutudlo batok sa giingong pangabuso ug pangurakot sa liderato sa eskuylahan. Ang mga tinun-an gikatahong gipanghulga nga hagbungon o di na dawaton sa ikaduhang semestre kon moapil pagsul-ob og itom ug pagdagkot og kandila. Nagtoo ba gyod silang Jose Sal Tan ug kaubanan nga maluok nilang nabistong mga pasangil sa kahiwian kon ilang pug-ukon ang lehitimong protesta batok nila?

Inay tubagon ang mga pasangil, silang Tan ug kaubanan padayong naningkamot pag-areglo sa kontrobersiya. Padayon silang nagpalaban sa ilang mga higala nga nakaila nako aron magkita mi gawas sa akong gitrabahoang sibyaanan. Pero makigkita lang ko nila atubangan sa mga mikropono sa DYAB Abante Bisaya aron mabati sa publiko ang ilang mga tubag.

Mahimo bang may makahunghong nilang Tan nga ang mga nagpuyo ra sa kangitngit maoy mahadlok sa kahayag? [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for October 11, 2005

 

     HUGAW NI OUANO

 

Bisan unsaon paghapin ni Pres. Arroyo ug sa iyang mga torotot sa gisugyot nga deklarasyon sa state of emergency, sibaw gyod gihapong pagduda nga nagplano ang Malakanyang pagdeklarar og martial law aron pagpig-ot sa tanang grupo nga nangampanya pagpalagpot niya gikan sa katungdanan. Ang kakuwang nag kaligdong sa administrasyon, nga wa katabangi sa lapad nga pagduda sa ka-lehitimo sa mandato sa presidente tungod sa wa pa matubag nga mga pangutana sa Garci tapes.

Gipasabot ni Justice Secretary Raul Gonzalez nga ang tuyo sa deklarasyon mao rang paghatag ni Pres. Arroyo og gahom pagbanos pagduma sa vital industries, sama sa mga kompaniya sa lana ug elektrisidad, aron pagbuntog sa nagbuntaog nga krisis nga nahiagoman sa nasud. Wa ning kapakalma sa mga grupong nakumbinser nga gitugkan nag sungay ang administrasyon.

-o0o-

Di ba ang mga torotot ra man sab sa presidente ang nangugat nga wa siyay labot sa paspas ug way kinutobang paglayat sa presyo sa lana? Di ba giawhag man gani sa Palasyo ang mga haligi sa industriya sa media paglusad og lapad nga kampanya pagkumbinser sa publiko nga way mahimo ang presidente pagdiktar sa mga puwersa sa merkado sa kalibotan nga maoy nakapapilo-pilo sa presyo sa lana?

Kon ideklarar ang state of emergency, kabut-an na ba sa Malakanyang ang presyo sa merkado sa kalibotan? Kapugngan na bang Opec sa pagkontrolar sa suplay ug sa presyo sa lana? Kaduphan na bang epekto sa presyo sa lana ngadto sa bayranan sa tubig, kuryente ug inadlawng mga palaliton?

Katoohan lang ang administrasyon kon angkunon nga nakatampo diay sila sa higanteng krisis. Mahimong pakpakan pa gani kon mosaad gamiton ang state of emergency paghipos sa tanang alyado sa presidente nga gipasanginlang mga kawatan.

-o0o-

Kon masaag ka sa Mandaue ug makasimhot sa nangalisbong mga basura, panguros na lang daan. Wa ka nay kadaganan kay managsama nang tanang barangay. Nalukop nang tibuok Mandaue sa wa makolekta ug nadugta na nga mga basura. Salamat sa pagpabaya sa lokal nga mga opisyal nga gipangulohan sa mayor, kinsa nagsalig nga ang mas luod niyang billboards habog ra kaayo aron maabot sa mga langaw nga nag-piyesta sa iyang hugaw.

Sud na sa pipila ka semana nga taas ang pila sa garbage trucks nga magpaabot og walo ka oras una makatam-ok sa Paknaan dumping site. Maong inay makabalik og katulo o kaupat pagtilok sa basura sa kabarangayan, makahakot na lag kausa.

Di kay kana ra. Sugod niadtong Sabado, wa na gyoy garbage truck nga nakatam-ok og basura. Kay gawas nga mangalubong ang mga sakyanan nga brayt kaayong gipalatay ni Ouano sa humok nga basurahan, nahutdan pa gyod og krudo ang bulldozer ug payloader nga otro sang nangalubong pagbira sa garbage trucks ug pagpatag ug pagtabon og anapog sa basura. [30]   leo_lastimosa@abs-cbn.com

Oil Price Hike

Another 50 centavos added to fuel prices over weekend

By NIEL VILLEGAS MUGAS

The Manila Times Reporter

Still reeling from high crude prices in the global market, major oil companies in the Philippines imposed a new round of oil price hikes over the weekend, the second for October.

Petron Corp., a 40-percent government stake, increased by P0.50 a liter the prices of its Blaze, XCS Plus, Extra Unleaded, regular gasoline, DieselMax and Kerosene.

The increase took effect shortly after midnight, Sunday.

Petron however said that they are maintaining discounts for Public Utility Vehicles (PUVs) to cushion the effect of rising oil products to commuters.

Total increased its prices at the same time.

It jacked by P0.50 a liter the prices of its Infinity, Protec, Premiere ULG, regular ULG, diesel and kerosene.

Although Petron imposed only a P1-a-kilogram increase on its LPG product Gasul, Total jacked up its LPG line by P2 a kilogram.

Total has so far imposed a P3-a-kilogram increase on its LPG produce this October. Its LPG product now sells at P446 a 11-kilogram cylinder.

A company bulletin explained that the jump in Total's LPG prices is meant to offset the high contract prices for the commodity.

Contract prices for LPG jumped by $79 to $515 a metric ton in October, the highest one-time increase since 1999.

Industry estimates that impact of higher LPG contract prices amounted to P4.72 a kilogram.

This would mean that oil companies would still need at least two round of LPG price hike to recover from the impact.

Petron, Caltex Philippines Inc. and Pilipinas Shell all imposed a P1 a kilogram increase in LPG prices last week.

Caltex was the first company to raise its oil prices this weekend, increasing by P0.50 a liter its Vortex Gold and Silver, regular gasoline, power diesel and kerosene.

It, however, promised to maintain discounts for PUVs.

"We will continue to maintain discounts for public utility vehicles in 110 stations nationwide," Caltex said in a media bulletin.

Shell also increased the prices of its LPG by P1 a kilogram Saturday.